Sadık Vaad-3, İran'ın Kaderini Yeniden Şekillendirir Mi?

ABD neden Batı Asya'da kendisini sağlamlaştırmak konusunda bu kadar yoğun bir ihtiyaç hissediyor? Bunun nedeni, geçmiş yıllarda olduğu gibi artık ucuz petrol ve gaza erişimi sağlamak değil – ABD'nin kendi başına yeterli kaynağı var; hatta kendisini Avrupa'nın en önemli enerji tedarikçisi olarak konumlandırmaya çalışıyor. 

Bugün ABD'nin bölgede bulunmasının tek bir temel nedeni var, o da İsrail'in varlığını korumak ve Tel Aviv'in Arap dünyasında ekonomik, diplomatik ve askeri gücünü esnetmesini sağlamak. Ancak bunu başarmak için İsrail'in ve siyonizmin en büyük engeli olan İran İslam Cumhuriyeti'ni ortadan kaldırması gerekiyor. 

Tahran sadece Batı hegemonyasına karşı bölgenin Direniş Ekseni'ni desteklemekle kalmıyor, aynı zamanda her şeyden önce Müslümanların egemen, bağımsız, kendi kendine yeten yeteneklerini temsil ediyor – tabiri caizse 'iyi bir tehdit örneği'.

Washington, bu amaçla, İran'a yaptırımlar uyguladı, Fars Körfezi'ndeki askeri üsleri güçlendirdi ve İslam Cumhuriyeti'ni 'kontrol altına almak' için birlikler, uçaklar ve uçak gemisi saldırı grupları konuşlandırdı.

Eski Devlet Başkanı Beşar Esad'ın Suriye cephesinin düşmesi, İran'a yönelik tehditlere yeni bir boyut kazandırıyor: Fars Körfezi'nde, ABD'nin Suudi ve BAE'li müttefikleri, Direniş Ekseni'nin nispeten yeni ve güçlü bir üyesi olan Yemen'in Ensarullah güçlerine karşı bir cephe sürdürüyor. 

İran liderlerinin söylemleri genellikle Batı'nın 'kötü niyetli' gündemlerinin kötülüklerine odaklanırken, iç cephede de İran artan zorluklarla karşı karşıya. Enflasyon yükseliyor, riyal serbest düşüşte, konut giderek daha karşılanamaz hale geliyor ve enerji kıtlığı elektrik kesintilerine yol açtı. Bu sorunlarda genellikle hükümetin beceriksizliği sorumlu tutulduğu için halkın hayal kırıklığı artıyor. İranlılar aciliyet kesbeden cevaplar arıyor: Hızla yükselen kiralar ne olacak? Gıda fiyatları? Kışın ısınma? 'Siyonizm'in köklerini' ortadan kaldırmak 'ekmek parası' meselelerine nasıl yardımcı olacak?

Hiç şüphe yok ki Washington, İran'ın iç ve bölgesel gerilemelerinden önümüzdeki aylarda İslam Cumhuriyeti'ni hedef almak için tam anlamıyla yararlanmaya çalışacaktır.

İran’dan karşı hamle gelecek mi? 

İran'ın gerçek düşmanı doğrudan İsrail değil, ABD'dir ve bu düşman olmadan Tel Aviv bölgede gücünü yansıtmayı asla umamazdı. ABD'nin nüfuzunu savaş ya da inandırıcı bir tehdit yoluyla etkisiz hale getirmek, İsrail'in koruyucusunu zayıflatacaktır. Sadık Vaad-3 Operasyonu böyle bir fırsat sunuyor.

The Cradle'ın geçen ayın başlarında belirttiği gibi: "ABD ile ağırlığı olan tek anlaşma, İsrail tarafından kutsanmış olanlardır ve İsrail ancak askeri olarak yenilirse böyle bir anlaşmayı kabul edecektir."

İran'ın işgal devletine karşı daha önce yürüttüğü doğrudan operasyonların devamı niteliğindeki bu misilleme operasyonu, muhtemelen İsrail'i stratejik olarak yenilgiye uğratmayı ve gerekirse ABD'yi caydırmayı ve İran'ın ekonomik sıkıntılarını ele alan kapsamlı bir anlaşmayı zorlamayı hedefleyecek. Zaman Tahran'dan yana değil; Kapsamlı Ortak Eylem Planı'na (JCPOA) benzer uzun süreli müzakereler artık geçerli değil.

19. yüzyılın ünlü stratejisti Carl von Clausewitz, "Düşmana karşı kullanılması gereken gücün derecesi, her iki tarafın siyasi taleplerinin ölçeğine bağlıdır" diye yazdı. 

Sadık Vaad-3 Operasyonu'nun hedefleri – siyasi talepleri – nelerdir? İsrail'i 26 Ekim'de olduğu gibi İran'a saldırmaktan caydırmak mı? Ya da ABD'yi ve dolayısıyla İsrail'i müzakere masasına oturtmak mı? 

Tahran'ın siyasi ve askeri liderliği, bir sonraki operasyonu tam ve nihai bir çözüme ulaşmak için bir fırsat olarak görmelidir. Bu, artık, Gazze'ye yönelik ABD-İsrail savaşını caydırmak için gerilimi tırmandırmak değil; İslam Cumhuriyeti'ne yönelik herhangi bir doğrudan yabancı savaş olasılığını çözmekle ilgilidir. 

2003'te İran 'büyük pazarlık' teklifinde bulundu, ancak Bush yönetimi tarafından reddedildi. Bu pazarlık, nükleer görüşmelerle değil, kalibre edilmiş güçle yeniden canlandırılabilir. İran-İsrail sorununu çözen bir 'Westphalia Barışı' mümkündür.

Ekonomik sıkıntı

İran ekonomisi hasta. Bu gerçeği gizlemeye gerek yok. Onlarca yıl süren yaptırımlar, değerinin daha da düşmesi beklenen riyali yok etti. Enflasyon resmi olarak yüzde 33 civarında seyretse de, reel oranların çok daha yüksek olduğu düşünülüyor.

Yüksek faiz oranlarına bağlı borçlanma maliyetleri, hem işletmeleri hem de aileleri boğuyor. Tahran'ın konut piyasası da aynı derecede acımasız ve kiralar bir önceki yıla göre yüzde 50 arttı. Kış derinleştikçe, elektrik kesintileri ve doğal gaz kıtlığı durumu daha da kötüleştiriyor ve hava kirliliği Tahran'ın havasını neredeyse nefes alamaz hale getiriyor.

İran'daki bir kaynak, "Her gün soluduğumuz şey bu" başlığıyla kirli havanın bir resmini The Cradle'a gönderdi.

Bu ekonomik sıkıntıların tamamı, Tahran'ın sık sık tekrarladığı bahanesi olan yaptırımlara yüklenemez. İran'ın son kırk yılda tanınan kalkınma mucizelerine rağmen, hükümetin ihmali sulama, enerji ve barınma alanlarındaki altyapı sorunlarını daha da kötüleştirdi. Nüfus artışı konut gelişimini geride bırakırken, Tahran'daki bakanlıkların merkezileşmesi kaynakları daha da zorladı. İşgücünün üçte biri devlet tarafından istihdam edildiğinden, ademi merkeziyetçilik kentsel baskıları hafifletebilir. Bu arada, işsizlik yüzde 7,5 ile inatla yüksek kalmaya devam ediyor. 

İsrail, Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ın ünlü ifadesiyle "bir örümcek ağından daha zayıf" olabilir, ancak İran'ın da doğal kırılganlıkları var.

Savaş kaçınılmaz

Esad'ın devrilmesi Tahran'ın düşmanlarını cesaretlendirdi. İran, Direniş Ekseni'nin 'merkezi' bir üyesini kaybettiği, Hizbullah'ın 'kenara itildiği' ancak uyum sağladığı ve ABD'nin bölgesel ortakları Suudi Arabistan ve BAE'nin şu anda Yemen'in Sana'daki fiili hükümetine baskı yaptığı için savunmasız olarak algılanıyor. 

Washington ve Tel Aviv'de İran'la savaş tartışmaları artık fısıltı seviyesinde değil. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve aşırı sağcı müttefikleri, Başkan seçilen Donald Trump'ın 2025'te Beyaz Saray'a dönüşüne büyük yatırımlar yapan milyarder Miriam Adelson gibi figürlerin mali ve ideolojik gayretkeşliğiyle desteklenen çatışmayı açıkça savunuyorlar. Kocası Sheldon Adelson bir keresinde, ABD'nin "İran sorununu nükleer bomba atarak çözmesi" gerektiğini söylemişti.

İran'a içeride baskı yapmaya yönelik tehdit senaryoları arasında Suriye'deki teröristlerin Iraklı direniş gruplarına saldırması ve İran içinde Mücahidin-i Halk (MeK), Beluç ve Kürt teröristlerin saldırıları yer alıyor. 

Washington ve Tel Aviv, İran'da yönetim değişikliği peşinde değil; yönetimin çökmesini istiyorlar. İdeal senaryo, İran'ın etnik-dilsel çizgiler boyunca parçalanması ve savaşan grupların üstünlük için mücadele etmesidir. 

Modelleri Libya (Kaddafi sonrası), Irak (Saddam sonrası) ve Suriye'dir (Esad sonrası). İranlı gruplar Suriyelilerin yaptığı gibi kendi aralarında savaşırken, ABD ve İsrail bombardıman uçakları, tıpkı işgal hava kuvvetlerinin Suriye'nin kalan askeri yeteneklerinin yüzde 80'ini yok etmesi gibi, İran'ın askeri altyapısını yıkmaya çalışacaklar. 

Clausewitz'in rehberliği

İslam Devrim Muhafızları Ordusu’nun amacı sadece İsrail'i caydırmaksa, bunu başarabilir. Ancak bu tür bir caydırıcılık tek başına yaptırımları kaldırmayacak veya İran ekonomisini canlandırmayacaktır. Daha geniş bir eylem olmadan, ABD'nin vekil gruplara verdiği destek ve iç istikrarsızlık devam edecek ve potansiyel olarak Suriye devletinin uzun süreli ölümüne benzer bir senaryoya yol açacaktır. 

Bu nedenle İran daha büyük bir strateji düşünmelidir. Clausewitz'in belirttiği gibi, "Askeri hedefin ölçeği ... siyasi hedeflerle uyumlu olmalıdır." 

Sadık Vaad-3'te Tahran, geçmiş operasyonlardan daha fazlasını hedeflemelidir. Gerçek hedef, sadece bir vekil olan İsrail değil, onun kolaylaştırıcısı olan ABD'dir. ABD'yi caydırmak, İsrail'in konumunu zayıflatacaktır. Devrim Muhafızları Ordusu net bir mesaj vermeli: THAAD gibi ABD hava savunma sistemleri askeri veya sivil varlıkları koruyamaz. 

Hayfa ve Tel Aviv'deki altyapı, rafineriler ve açık deniz platformları gibi kilit İsrail hedeflerine yönelik saldırılar, bölgeyi gözle görülür şekilde bozmalı ve Batı medyasının görmezden gelemeyeceği kadar önemli bir hasara yol açmalıdır. Bu tür eylemler İsrail'in kırılganlıklarını ortaya çıkaracak ve askeri yenilmezliği yanılsamasını baltalayacaktır. 

Yemen'in USS Harry Truman gemisini geri çekilmeye zorlama yeteneği bir şablon sunuyor. ABD Donanması'nın İran'a karşı etkili bir şekilde güç yansıtamadığını göstermek, Washington'daki stratejik hesabı değiştirecektir. Benzer şekilde, Suudi Arabistan ve BAE'nin enerji altyapısını hedef almak, herhangi bir çatışmanın bölgesel sonuçlarını ve savaşın 'kabul edilemez maliyetlerini' gözler önüne serecektir. 

Sadık Vaad-3 Operasyonu'na iki ilke rehberlik etmelidir: 'Zaferin imkansızlığını' teşhir etmek ve çatışmanın 'kabul edilemez maliyetini' göstermek. İsrail'in ebedi 'zafer' anlatısı temelde görünüşe dayanan bir saadet zinciridir. 

Devrim Muhafızları, bu yanılsamayı ortadan kaldırarak ABD'li politika yapıcıları taahhütlerini yeniden değerlendirmeye zorlayabilir. Asıl savaş Tel Aviv'de değil, Washington'da yatıyor. İran için mesele varoluşsaldır: Ya kesin bir çözümü güvence altına almak ya da amansız baskı altında yavaş yavaş dağılmayı göze almak. Sadık Vaad-3, güç kullanarak pazarlık yapmak hususunda kısacık ama kritik bir pencere sunuyor. Tahran bunu kullanmalıdır.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 07 Ocak 2025 23:46