Trump'ın Geri Dönüşü, Riyad'daki Toplantıyı Nasıl Etkiledi?

Pazartesi günü, üst düzey Arap ve Müslüman yetkililer Gazze ve Lübnan'daki gelişmeleri görüşmek üzere bir kez daha Riyad'da bir araya geldi.

Toplantı, geçtiğimiz yıl boyunca, Filistin ve Lübnan halkını destekleyen ve İsrail işgaline karşı herhangi bir eylemde bulunmayan, pratik olmayan bir açıklama ve boş retorikle dolu bir dizi sonuçsuz toplantıdan sadece biriydi. Aslına bakılırsa, bu toplantının bildirisi de emsalleri gibi tarihe karışacak.

Pazartesi günkü toplantı, Arap Birliği ve İslam İşbirliği Teşkilatı'nın (İİT) katılımcılarının, İsrail rejiminin Gazze'deki barbarlığını kınadıkları ortak toplantısından bir yıl sonra gerçekleşti. Bu toplantıdan beri, bu barbarlık sadece azalmamakla kalmadı, aynı zamanda Arap ve Müslüman ülkelerin eylemsizliği ve sessizliğinin gölgesi altında da yoğunlaştı ve kapsamı genişledi, bu da Filistinlileri ve Müslüman kamuoyunu toplantılar ve Arap yetkililerin sert tonlu açıklamaları hakkında hayal kırıklığına uğrattı.

Ancak Riyad toplantısı, geçen yıl İran'ın talebi üzerine yapılan toplantı gibi, özellikle Suudi Arabistan'ın bu toplantıyı yapmaktan temelde uzak olan gizli hedefleri olduğu için, diplomatik açıdan yüksek profilli bir toplantı haline getirmek adına birçok ülkenin üst düzey yetkililerinin katılımıyla düzenlendi.

Ekim ayının ilerleyen saatlerinde Suudiler, İsrail-Filistin çatışmasını sona erdirmek için iki devletli çözümü ilerletmek adına sözde uluslararası koalisyonun ilk toplantısına ev sahipliği yaptı. Görüşmede, krizi sona erdirmek için 2002'deki Arap barış girişimine veya iki devletli çözüme geri dönülmesi gerektiği vurgulandı; ancak birçok siyasi analist, başından beri toplantıyı Suudilerin İsrail işgaliyle normalleşme projesini yeniden başlatma ve ilerletme hazırlığı ve Riyad'ın bağımsız bir Filistin devleti taleplerine ihanet ettiğinin bir işareti olarak tercüme etti.

İsrail'in Gazze'ye ve son olarak Lübnan'a karşı yürüttüğü savaşın son bir yılı boyunca Suudiler, İsrail çıkarları lehine hoşgörü, bekleme ve eylemsizlik politikasını açıkça benimsediler. Toplantıda yapılan açıklamalarda Gazze'ye yardımların hızlandırılması ve Filistinlilere uygulanan insanlık dışı ablukanın hafifletilmesi yönünde verilen sözler bile yerine getirilmedi.

Ve şimdi Suudiler bu toplantıda, iki devletli çözüm konferansında ne aradıklarını Arap ve Müslüman gündemiyle takip etmek ve ilişkilendirmek fırsatını ele geçirmek istediler ve belki de İran'ın toplantıya başkanlık düzeyinde katılmaması, İran'ın Suudilerin bu niyetinin farkında olduğunun bir işaretidir.

İran Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman ile yaptığı telefon görüşmesinde, yoğun bir yürütme programı nedeniyle Riyad toplantısına katılamadığını, bu nedenle toplantıda Tahran'ı Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Rıza Arif'in temsil ettiğini söyledi. 

Bir başka açıdan bakıldığında, Trump'ın Beyaz Saray'a dönüşünün Suudi diplomatik aktivizminin artmasındaki etkisini görmezden gelemeyiz. Biden'ın ayrılmasıyla bin Selman'ın halefiyet projesinde daha az zorlukla karşılaşacağına şüphe yok, ancak aynı zamanda normalleşme projesi zor bir durum ve Trump yönetiminde Bin Selman bu projeyi onaylaması konusunda baskılara maruz kalacak. Gazze ve Lübnan savaşları ile Müslüman halkın İsrail'in suçlarına karşı öfkesi arasında, bu onun için asla basit bir meydan okuma değildir. 

Bu nedenle, Suudi liderler, Arap ve Müslüman ülkelerin bir kısmını kendi gündemlerine uygun hale getirerek, İsrail ile normalleşme kararlarını kolektif bir karar olarak ve kararlarına karşı iç ve dış muhalefeti en aza indirmek için Arap ve Müslüman inisiyatifi altında gerçekleşen bir karar olarak göstermeye çalışıyorlar. Suudi Arabistan da bu hamlesiyle yeni Beyaz Saray liderlerine, Riyad'ın Arap ve Müslüman gelişmelerinde inisiyatifi elinde tutan bir aktör olduğu ve Trump'ın bölgesel stratejisinin ancak Suudi “şirketi” üzerinden gerçekleşme şansı olduğu mesajını vermek istiyor. Bu, Filistin'in satılmasından daha fazla gelir elde etmek için ABD ile görüşmelerde daha ciddi bir ağırlık ve daha yüksek bir pozisyon elde etme amacına hizmet ediyor.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 14 Kasım 2024 00:07