İran, İsrail'le Çatışmada Yeni Aşamaya Giriyor

Haftalarca süren kılıç sallamalarının ardından İsrail, Tahran'ın 1 Ekim'de Direniş şehitleri İsmail Heniye ve Hasan Nasrallah'ın öldürülmesine verdiği askeri tepkinin ardından İran'a saldırma tehditlerini sürdürdü.

İsrail'in iddialarına göre, Tel Aviv'in füze saldırıları, İran'ın derinliklerindeki hava savunma sistemleri de dahil olmak üzere çeşitli İran askeri üslerini ve istihbarat tesislerini hedef aldı.

Her iki taraf da 26 Ekim sabahı yaşananlarla ilgili çelişkili açıklamalar yaptı. İsrail, Batı medyası tarafından yankılanan anlatısıyla, saldırıyı kesin ve başarılı olarak nitelendirirken, İran saldırıların çoğunu durdurduğunu ve engellediğini iddia etti.

Ne olursa olsun, İsrail'in gereksiz salvosu Batı Asya savaş alanına yeni dinamikler getirdi. Cumartesi sabahı erken saatlerde gerçekleşen saldırı, Batılı müttefikleri tarafından desteklenen İsrail'in saldırıyı neden ilk etapta gerekli gördüğünü ortaya koydu. Ve bu, genişleyen bölgesel savaşın ortasında İran'ın yeni stratejik hesaplarına yol açtı.

İran'ın Sözünü Tutması

Tel Aviv 1 Nisan'da Şam'daki İran konsolosluğunu hedef alan son derece kışkırtıcı saldırısını gerçekleştirdiğinde, İranlıların iki temel taleple yanıt verdiğini hatırlamak gerekir: Gazze'deki savaşı sona erdirmek ve daha geniş bir bölgesel çatışmayı önlemek– ya da doğrudan bir askeri tepkiyle karşı karşıya kalmak.

10 günden kısa bir süre sonra, İsrail'in saldırganlığı ve ABD'nin suç ortaklığı karşısında hüsrana uğrayan İran karşılık verdi. 14 Nisan'da başlatılan Sadık Vaad Operasyonu ile, ikisi işgal altındaki Filistin'in güneyinde ve biri işgal altındaki Suriye'nin Golan Tepeleri'nde olmak üzere üç İsrail askeri üssüne yönelik eşi görülmemiş bir İran insansız hava aracı ve hem seyir hem de balistik füze yağmuruna tanık olduk.

Bu, İran için bir dönüm noktası oldu – "stratejik sabır" olarak adlandırdığı bir aşamadan işgal devletinin caydırıcılık ilkelerini baltalayan bir "güçlendirilmiş misilleme" aşamasına geçti.

Sadık Vaad, Washington'un Bağdat'ta Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani'ye suikast düzenlemesinden sadece birkaç gün sonra, 8 Ocak 2020'de ABD işgali altındaki üslere karşı misillemesine benzer şekilde, Tahran'ın İsrail'le doğrudan karşı karşıya gelme niyetinin sinyalini verdi.

İran'ın güç kullanmaya hazır olması, İran'ın etkisini zayıflatmayı ve Filistin ve Lübnan'daki direniş güçlerine desteği azaltmayı amaçlayan İsrail ve ABD emellerine stratejik bir darbe indirdi. Karşılıklı darbelere rağmen, ne Washington'un ne de Tel Aviv'in kolayca kendi lehlerine çeviremeyeceği yeni bir caydırıcılık dengesinin ortaya çıktığı görüldü.

22-23 Eylül'de, İsrail, savaşı Lübnan'a doğru genişletirken, Tel Aviv, İran içinde bir suikast düzenledi ve yeni seçilen İran cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan'ın yemin törenine konuk olarak gelen Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniye'yi hedef aldı.

Suikast, İran'a yönelik hem stratejik hem de kişisel bir hakaret olarak görüldü. İslam Devrimi Lideri Ayetullah Ali Hamaney, İran'ın düşen misafirinin intikamını almanın görevi olduğunu söyleyerek intikam sözü verdi.

Suikast yoluyla tırmanış

Bu İran tehdidi Batılı ve İsrailli karar alıcılar tarafından ciddiye alındı. Hatta kısa süreliğine, tartışmalı sorunları çözmek için 21 günlük geçici bir ateşkes yoluyla potansiyel bir çatışmanın azaltılmasına kapı açtı.

Bununla birlikte, Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ın 27 Eylül'de suikasta kurban gitmesi, özellikle İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun BM'de yaptığı konuşmada İran'a karşı söylemi artırması ve bölgede direniş güçlerini etkisiz hale getirmeyi ve Batı Asya'daki dinamikleri değiştirmeyi amaçlayan bir güç kayması olana kadar savaşı sürdürme taahhüdünde bulunmasının ardından bu çabaları sekteye uğrattı.

İran'ın 1 Ekim'deki yanıtından sonra İsrail, ABD'nin desteğiyle birçok amaca ulaşmak için sınırlı bir saldırı gerçekleştirdi. İsrail'in tepkisi, İran'ın büyük saldırılarına itibar kurtarıcı bir yanıt verilmesini arzulamanın yanı sıra, Tahran'ı, İsrail içinde daha fazla İran saldırısının önlenmesi de dahil olmak üzere, bölgesel stratejilerini ve ittifaklarını yeniden gözden geçirmeye zorlamaya çalıştı.

Dahası, meseleler İran'ın misillemesiyle sonuçlanabilecekken İsrail, herhangi bir ateşkes anlaşmasını, İran'ın Lübnan ve Filistin'deki çıkarları değil, kendi güvenlik çıkarları lehine yönlendirmeye çalıştı.

Tel Aviv'in caydırıcılık yeteneklerini yeniden ortaya koymak da kilit bir hedefti, özellikle de Arap liderlerle, bilhassa Suudi Arabistan ile henüz resmi olarak bağ kurmamış Arap liderlerle yakınlaşma çabalarını raydan çıkaran Aksa Tufanı Operasyonu'nun ardından, İran'ın, İsrail'in Arap devletleriyle normalleşmesini baltalama çabalarına karşı koymak da kilit bir hedefti.

Tahran proaktif davranıyor

İran şimdi İsrail saldırısını kabul etti ve koşulların gerektirdiği şekilde yanıt verme sözü verdi. En önemlisi, İranlılar, daha fazla kışkırtılmaları halinde sert bir şekilde misilleme yapmaya hazır olduklarının sinyalini vererek, petrol, nükleer ve ekonomik varlıklarını zarardan korumayı başardılar.

Hamaney'in cevabı İran'ın tutumunu özetliyordu: "Siyonist rejimin iki gece önce işlediği kötülük abartılmamalı veya küçümsenmemelidir" dedi.

İran'ın ulusal güvenlik meselelerinde en üst otorite olan Devrim Lideri, İsrail'in hatalı hesaplarına karşı koyma gereğini vurguladı. Bu, İran'ın saldırıları absorbe etmekten İsrail'in stratejisini aktif olarak bozmaya geçişini temsil ediyor. Tahran, Filistin'i özgürleştirme ve Lübnan'ın saldırganlığa karşı mücadelesini destekleme konusundaki daha geniş hedeflerinden geri adım atmayı reddederek bölgenin Direniş Ekseni'ne desteğini yineledi.

İran'ın tutumu, İsrail ve ABD'nin bölgeyi – "yeni bir Ortadoğu" – kendi lehlerine yeniden şekillendirme tasarımlarına karşı müttefikleri arasında birliği koruma taahhüdünün de altını çiziyor. Gerilimi tırmandırma tehdidi büyük ölçüde İsrail ve ABD'nin elinde olsa da, seçenekler çok açık: Ya mevcut güç dengesine uyum sağlamak ve gerilimi azaltmak için çalışmak ya da kontrol edilemez bir savaşa dönüşebilecek bir çatışma riskini almak.

İsrailli yetkililerin gerilimi tırmandırmak istemediklerine dair güvenceleri yeterli değil – düşmanlıkları sona erdirmek için somut adımlar atılması gerekiyor ve Tel Aviv ve Washington'un geçen yıl boyunca oynadığı diplomatik hilelere karşı çok az sabır kaldı.

İran "yanıt verme hakkını" ileri sürerken ve dünya yaklaşan ABD seçimlerini izlerken, Batı Asya'daki durum son derece öngörülemez olmaya devam ediyor. O zamana kadar ve Netanyahu hükümeti için siyasi olarak yıkıcı bir ateşkesin yokluğunda, savaş alanı, şartları dikte etmeye devam edecek ve işgal devletinin güvenliğini daha da istikrarsızlaştırmak ve aşındırmak için kapıyı açık bırakacaktır.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 30 Ekim 2024 03:20