Nasrallah'ın Kıbrıs Uyarılarının Jeopolitik-Hukuki Boyutları

19 Haziran'da Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, Kıbrıs'ı, İsrail'in Lübnan içindeki hedefleri vurmak için Kıbrıs topraklarındaki askeri üsleri ve hava limanlarını kullanmasına izin vermemesi konusunda uyardı. 

Nasrallah'ın uyarısı, Hizbullah'ın üçüncü bir ülkeyi çatışmaya sürüklediğini düşündüren bir tırmanış olarak algılanabilir. Ancak operasyonel açıdan bakıldığında Lefkoşa'yı askeri işbirliği ile sürece dahil eden İsrail'dir. Nasrallah'ın sözleri, İsrail'in Lübnan'la gelecekteki bir çatışmada Kıbrıs askeri üslerini kullanma potansiyeline sahip olduğunu öne süren raporlar ışığında önem kazanıyor. 

Hizbullah'ın uyarısı, Tel Aviv'in Lübnan'la gelecekteki herhangi bir savaş planının Kıbrıs'taki askeri üslerin kullanımını içerdiğini öne süren raporların ortaya çıkmasının ardından giderek daha gerekli hale geldi.

Küba Füze Krizi ile Paralellikler 

1962 Küba Füze Krizi, bu tür jeopolitik gerilimlerin ciddiyetini vurgulayan tarihsel bir paralelliktir. ABD, Florida kıyılarından kısa bir mesafe olan Küba'da Sovyet nükleer füzelerini keşfettikten sonra neredeyse Sovyetler Birliği ile nükleer bir çatışmaya girecekti. 

Başkan John F. Kennedy, televizyonda yayınlanan bir konuşmasında, ABD'nin bu füze tesislerine müsamaha göstermeyeceğini ilan etti ve onları gizli ve pervasız bir şekilde "dünya barışına tehdit" olarak nitelendirdi. 

Danışmanlarını, hava saldırıları ve Küba'nın işgali de dahil olmak üzere askeri seçenekleri değerlendirmek üzere topladı. Bununla birlikte, nükleer tırmanıştan korkan ABD, daha fazla Sovyet sevkiyatını önlemek için bir deniz ablukasını seçti ve Sovyet "saldırganlığına" karşı sağlam bir duruş sergiledi.

Nasrallah'ın uyarısı da benzer bir bağlamda görülebilir. Kıbrıs'ın İsrail'le Lübnan'ı işgalini simüle eden manevraları içeren askeri işbirliği, Lübnan'ın güvenliğine doğrudan bir tehdit oluşturuyor. İsrail'in Lübnan'ı vurmak için Kıbrıs ve Yunanistan'daki hava üslerini kullanma niyetinde olduğuna dair haberler bile var. Tel Aviv ise Hizbullah'ın gelecekteki herhangi bir savaşta işgal altındaki Filistin'deki havaalanlarını vurmasını bekliyor.

Nasrallah'ın uyarısının meşruiyeti 

Nasrallah'ın sözlerine daha fazla dikkat edilmelidir, özellikle de şu sözlerine: “Kıbrıs'taki havaalanlarını ve üslerini Lübnan'ı hedef almak için İsrail rejimine açmak, Kıbrıs hükümetinin savaşın bir parçası olduğu ve direnişin onunla mücadele edeceği anlamına gelir.” Dahası, Nasrallah'ın sözleri uluslararası hukukla, özellikle de silahlı bir saldırıya yanıt olarak meşru müdafaaya izin veren BM Kararları ile uyumludur. 

51. madde şöyle der:

“Bu Antlaşma'nın hiçbir hükmü, Birleşmiş Milletler Üyelerinden birine karşı silahlı bir saldırı meydana gelmesi halinde, Güvenlik Konseyi uluslararası barış ve güvenliği korumak için gerekli önlemleri alıncaya kadar, doğuştan gelen bireysel veya toplu meşru müdafaa hakkına zarar veremez. Üyelerin bu meşru müdafaa hakkının kullanılmasında aldıkları önlemler derhal Güvenlik Konseyi'ne bildirilir ve Güvenlik Konseyi'nin bu Antlaşma gereğince uluslararası barış ve güvenliğin korunması veya yeniden kurulması için gerekli gördüğü her türlü önlemi alma yetki ve sorumluluğunu hiçbir şekilde etkilemez.” 

Şart, katı koşullar altında silahlı kuvvet kullanımına izin vermektedir. Bunlardan en önemlisi meşru müdafaanın bir devlet veya devletler tarafından yapılacak silahlı bir saldırıya karşılık olmasıdır. Direniş gruplarının saldırısı, meşru savunma için yeterli gerekçe olarak kabul edilmez.

Yanıt aynı zamanda saldırı ile orantılı olmalı ve mümkün olduğunca silahlı kuvvet kullanımından kaçınarak onu püskürtmek için gerekli olanla sınırlı olmalıdır. 

Dolayısıyla Nasrallah'ın uyarısı BM'nin belirlediği şartlara uyuyor. Birincisi, Lübnan'a yönelik saldırılara katılması durumunda bir devlete yöneliktir. İkincisi, direnişin bu saldırıları başlatmak için kullanılan coğrafyayı hedef alarak orantılı bir şekilde yanıt vermeye hazır olduğunu gösterir. 

Hizbullah lideri, direnişin Kıbrıs'taki hedefleri vurmak zorunda kalabileceği bir aşamaya ulaşmaktan kaçınmaya çalıştığını da doğruladı, çünkü uyarısı Lefkoşa'nın topraklarının Lübnan'a yönelik düşmanlıklar için bir fırlatma alanı haline gelmesine izin vermesini önlemeyi amaçlıyor.

Bir saldırganlık eylemine orantılı bir tepki 

Meşru müdafaa hakkının geleneksel anlamı, İngiliz kuvvetlerinin Amerikan topraklarına geçtiği, Kanada'daki İngilizlere karşı isyancılara ABD yardımı taşıyan bir gemi olan Caroline'i ele geçirip ateşe verdiği ve Niagara Şelalesi'ne ittiği 1837 yılına dayanan Caroline olayından kaynaklanmaktadır.  

Bu davadan hareketle, uluslararası hukukta meşru müdafaanın temel koşulları olarak gereklilik ve orantılılık kriterleri belirlenmiştir. Bu, bir devlete zarar gelmesini önlemek için güç kullanımının gerekli olması ve tehdidin büyüklüğü ile orantılı olması gerektiği anlamına gelir.

Örneğin, İsrail Lübnan'ı vurmak için Kıbrıs topraklarını kullanırsa, bu yeteneği etkisiz hale getirmek için İsrail uçaklarının faaliyet gösterdiği üslere bir saldırı gerekli olacaktır. Uçak hazırlama noktalarını hedef alarak verilecek yanıt tehditle orantılıdır. Buna ek olarak, İsrail'in Lübnan'a saldırmak için Kıbrıs'taki askeri üslerini kullanması durumunda, BM Genel Kurulu'nun 3314 (XXIX) sayılı Kararının 3(f) Maddesi uyarınca bir saldırganlık eylemi olarak görülmesi muhtemeldir. 

Bu madde, bir taraf devletin topraklarını üçüncü bir devlete karşı saldırgan bir şekilde hareket etmek için kullanmasına izin vermenin bir saldırı eylemi olarak kabul edileceğini belirtir. Bu nedenle, yasal olarak, Kıbrıs, topraklarının Lübnan'a yönelik saldırılar için kullanılmasına izin verirse, İsrail'in saldırganlığında suç ortağı olacaktır.

Kıbrıs'taki İngiliz üsleri 

1959'da, Kıbrıs'ın İngiliz sömürge yönetiminden bağımsızlığının bir parçası olarak, Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık, İngiltere'ye, Birleşik Krallık'ın doğrudan kontrolüne tabi olan İngiliz Egemen Üsleri'nin verildiği bir anlaşma imzaladı. 

Anlaşmaya göre, İngiliz Ordusu, biri güneybatıda Limasol yakınlarındaki Akrotiri'de, diğeri güneydoğuda Larnaka yakınlarındaki Dikelya'da olmak üzere iki küçük bölgeyi elinde tuttu. Adanın topraklarının yüzde üçünden biraz daha azını veya yaklaşık 253 kilometre kareyi kaplayan iki bölgenin kendi polisi, idaresi ve gümrükleri var ve İngiltere'nin bir parçasıymış gibi yönetiliyor. Bu üsler tarihsel olarak Akdeniz ve Batı Asya'daki NATO operasyonlarının lojistik desteğinde kullanılmıştır.

Bu üsler tarihsel olarak Akdeniz ve Batı Asya'daki NATO operasyonlarının lojistik desteğinde kullanılmıştır. Mayıs ayı sonlarında, araştırma web sitesi Declassified UK, İngiliz Ordusu'nun Kıbrıs'taki Akrotiri'deki Kraliyet Hava Kuvvetleri aracılığıyla Ekim ayından bu yana İsrail'e 60 uçak transfer ettiğini bildirdi. 

Aynı rapor, üssün ABD Hava Kuvvetleri tarafından gizlice İsrail'e silah taşımak için kullanıldığını belirtti. Dolayısıyla her ne kadar bu üsler İngiliz toprağı olarak kabul edilse de Seyyid Nasrallah'ın uyarıları sadece Kıbrıs için değil, bölgedeki tüm aktörler için de geçerlidir. 

Bu, bölgedeki herhangi bir aktörün İsrail'in Lübnan'a yönelik askeri operasyonlarını desteklemeye yönelik herhangi bir doğrudan müdahalesinin Hizbullah ve muhtemelen Direniş Ekseni tarafından hedef alınacağı anlamına geliyor.

Lübnan'ın diplomatik tepkisi 

İsrail-Kıbrıs askeri işbirliğinin arttığı göz önüne alındığında, Nasrallah'ın Kıbrıs'a yönelik uyarısı şüphesiz rasyonel ve gerekli. Ancak, ideal olarak Lefkoşa'ya sert bir mesaj göndermesi gereken Lübnan hükümetiydi. 

Lübnan Dışişleri Bakanlığı'nın Şubat 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini kınayan bir bildiri yayınlayarak Moskova'yı askeri operasyonları durdurmaya ve güçlerini derhal geri çekmeye çağırdığını hatırlamak önemlidir. 

Lübnan'ın bu çatışmaya müdahil olmamasına ve tarihsel olarak dost bir ülke olan Rusya ile ilişkileri güçlendirme konusundaki çıkarlarına rağmen, Lübnan Dışişleri Bakanlığı, Washington'un çoğu zaman Beyrut'un çıkarlarına aykırı olan talepleriyle aynı hizaya geldi.

Kıbrıs'ın Nasrallah'ın uyarısına verdiği tepkiler incelendiğinde, Lübnan'ın cesur ve egemen bir duruşunun Kıbrıs'a İsrail'le işbirliğinin tehlikelerini hatırlatabileceği ortaya çıkıyor. Resmi açıklamalar ve Kıbrıs basınında çıkan makaleler, Kıbrıs'ın barışa olan bağlılığını ve bölgesel çatışmalara karışmaktan kaçınma arzusunu vurguladı. Ancak Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Gerapetritis, "Avrupa Birliği'nin egemen devletine karşı tehditlerde bulunmak kesinlikle kabul edilemez" dedi.

Hatta bazı makaleler, Nasrallah'ın uyarısını ciddiye alınması gereken bir şey olarak değerlendirdi. 1962'deki Küba Füze Krizi gibi tarihsel emsaller ve uluslararası yasalar ve normlar, İsrail'in Lübnan'ı vurmak için Kıbrıs topraklarını kullanması durumunda Hizbullah'ın yapabileceği her türlü eylemi meşrulaştırıyor. Lübnan direniş hareketinin uyarıları, Lübnan'ın egemenliğini savunması ve İsrail-Kıbrıs askeri işbirliğinin yarattığı riskleri diplomatik olarak ele alması gerekliliğini vurguluyor.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 28 Haziran 2024 20:10