Değişim Çağı Başladı

Tahran ve Tel Aviv arasındaki son gelişmeler, İranlı yetkililerin "stratejik sabır" olarak adlandırdığı durumun değişimini kapsayan, İran'ın "İsrail"e karşı koyma stratejisindeki bir değişimi yansıtıyor. 

İşgal altındaki toprakların derinliklerine başlatılan kapsamlı füze tabanlı operasyonlar, İran'ın "İsrail"e ve Batılı müttefiklerinin Ortadoğu'daki askeri politikalarına karşı caydırıcılık sağlamaya çalıştığını gösteriyor. Bu düşünceyle İran'ın bakış açısı netleşiyor: Değişim çağı başladı ve İran'ın siyasi ve ekonomik çıkarları korunmadan bölgedeki güvenlik örgütünün geleceği istikrarlı olmayacaktı. 

7 Ekim'i takip eden değişiklikler ve "İsrail"in Hamas'ı yenilgiye uğratma girişimi, İran'ın yeni stratejik güvenlik yaklaşımının kurulmasını hızlandırdı. 

Yemen Silahlı Kuvvetleri, ordusu ve Ensarullah direniş savaşçıları ile doğrudan "İsrail"e karşı çatışmaya katıldı ve aynı anda dünyayı alarma geçiren Bab el-Mendeb Boğazı'ndaki çıkarlarını tehdit etti. 

Görünen o ki Tahran, San’a ile stratejik ilişkileri sayesinde bölgedeki çıkarlarına aykırı hareketleri hafife almayacağını söylüyor. Batılı ülkeler artık bu gerçeğin farkındalar ve deniz ticareti güvenliğinin karşı karşıya olduğu tehlikelerden kaynaklanan ekonomik kayıplarla ilgili artan endişeleri nedeniyle, son haftalarda Gazze'deki askeri operasyonlarını sulandırması için "İsrail"e giderek daha fazla baskı yapıyorlar. 

Netanyahu'nun yıkıcı hükümeti, savaşın ortasında görevden alınmasına yol açabilecek en büyük hasarı aldı. Netanyahu bu krizi aşmak için kendine güvenli bir alan bulmaya ve Şam'daki İran konsolosluğunu doğrudan hedef alarak ve gerilimi tırmandırarak muhalefeti kontrol altına almaya çalışmıştır.

Siyasi ve stratejik denklemde bir değişim

1 Nisan'da Şam'daki İran konsolosluğuna yapılan saldırı, bir yandan yedi İranlı askeri yetkilinin şehid olmasına yol açarken, diğer yandan İslam Devrimi Rehberi Ayetullah Hamaney gibi üst düzey İranlı yetkililer bunu İran'ın egemenliğine ve topraklarına yönelik bir saldırı olarak değerlendirdi. Başka bir deyişle, "İsrail", İran'ın kırmızı çizgilerini aştı ve yerleşik stratejik denklemi korumak ve "İsrail'in" saldırganlık politikasına karşı net sınırlar koymak için İran'ın kararlı tepkisini gerektirdi.

İsrail'in İran konsolosluğuna düzenlediği saldırıdan sonraki ilk günlerde, uzmanlar İran'ın tepkisini değerlendirdi; ancak çelişkili görüşler gösterdi. Bazıları, "İsrail" ve ABD'ye karşı tırmanışlardan veya doğrudan askeri çatışmalardan kaçınmak için kısıtlanacağını iddia etti. Bu arada, bazı Batılı yetkililer, Tahran'ı "İsrail"e yanıt vermekten caydırmak için Tahran'la temasa geçecek kadar ileri gittiler ve sonuçlarına ilişkin uyarıları öne sürdüler. Ancak İran'ın tepkisi daha sonra gerçekte bir şok anlamına gelecek ve İran'a ilişkin farklı analizlere yol açacaktı. 

İran topraklarından İsrail askeri üslerine yönelik kapsamlı füze ve insansız hava aracı saldırıları, dünyanın dört bir yanındaki analistler ve yetkililer için söz konusu değildi. Pratik olarak, İsrail savunmasının başarısızlığı ve birkaç İran füzesinin askeri hedeflerine ulaşması, İsrail savunmasının zayıflığını açıkça ortaya koydu. Bu, İsrail'in İran saldırısının başarısızlığı ya da saldırı sırasında "İsrail"i savunan bazı ülkelerin, özellikle de ABD, Fransa ve Britanya savunmasının müdahalesi hakkındaki asılsız iddialarından bağımsız olarak gerçekleşiyor.

Saldırı, gerçekte, bölgesel güçleri dengelemek için yeni bir denklemin oluşumunda anıtsal bir adımdı. İran'ın Washington'u bölgesel çatışmalara müdahale etmemesi konusunda uyarması, ABD'nin geri adım atmasıyla tamamlanan bu domino taşına bir parça daha ekledi.

İranlı yetkililerin kendi yeteneklerine ve askeri güçlerine olan güveninin yanı sıra, İran'ın bu aşamaya giden aylara hazırlandığı ve gerilimin tırmanmasını birçok senaryodan biri olarak öngördüğü görülüyor. İsrail, on yıllarca süren sert ekonomik yaptırımların ardından artan ekonomik sıkıntılarla ilgili endişeler nedeniyle İran'ın tepkisine ilişkin hesaplarının farklı olmasını bekliyordu. Operasyonun "İsrail" üzerinde daha az etkisi olacağı tahmin ediliyordu, ancak İran'ın kapsamlı füze saldırısı bu endişelerin üstesinden geldiğini kanıtladı.

İran yaptırımlara rağmen ekonomisini dönüştürüyor 

İran medyası, hükümetin son birkaç ay içinde mal rezervlerini gözle görülür şekilde artırdığını ve ihracata olan bağımlılığının önemli bir bölümünü sona erdirdiğini ortaya koyan birkaç rapor yayınladı. Ancak masaya konan daha güçlü kart, yaptırım uygulanan ülkeler, ülkede ekonomik bir krize yol açmadan rezervlerini altın ve değerli metallere dönüştürerek kendilerine uygulanan çok sayıda yaptırımı geçersiz kılmaya çalıştıkları için merkez bankasındaki yabancı varlık rezervlerindeki değişiklikti.

Güvenilir yabancı kaynaklar tarafından paylaşılan bilgiler, İran Merkez Bankası'nın son üç ayda benzeri görülmemiş bir hareketle altın ve değerli metal rezervlerini artırdığını belirtti. Bu, İran'ın ABD yaptırımlarının baskısına rağmen, İranlı tüccarların vadeli döviz ödemelerini altınla ödemelerine izin veren özel ve petrol dışı ticaret sektörlerinden başlayarak dış ticareti finanse etmek için güvenli bir yöntem bulmaya çalıştığını gösteriyor. 

Aynı bağlamda, İsrail saldırısı ve İran'ın tepkisi sonrasında İran piyasasında ABD dolarının istikrara kavuşması ve değer kaybetmesi de Merkez Bankası'nın siyasi eylemlerin piyasa üzerindeki etkilerini azaltmadaki başarısının ve İran'ın esnafının güvenini yeniden kazanmadaki başarısının bir göstergesidir.

19 Nisan'daki misilleme operasyonu, İsrailli yetkililerin İran'ın askeri olarak yanıt verme kararlılığına ilişkin önceki fikirlerinde bir değişiklikle karşı karşıya kaldığını kanıtladı ve bu da "İsrail'in" İran'la satranç tahtasındaki konumunu sarstı.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 22 Nisan 2024 20:02