Ateşkes Mi Ara Mı?

Bugün Gazze savaşının çözümüne ilişkin Paris müzakereleri etrafındaki tüm gürültüyü özetleyen iki kelime var: "Geçici" ve "sürdürülebilir".

Paris'te hazır bulunan tarafların (Katar, Mısır, İsrail, ABD ve Fransa) öngördüğü ateşkes bir "çerçeve anlaşma"dır. İsrail işgal makamları, herhangi bir anlaşmanın yalnızca Gazze'deki katliamın nihai olarak yeniden başlamasının habercisi olan "askeri operasyonların geçici olarak durdurulması" anlamına gelmesini istiyor. Bu arada Hamas ve diğer Filistinli direniş grupları, çeşitli değişikliklerle, "sürdürülebilir bir sükunetin" başlangıcı olarak askeri operasyonların tamamen durdurulmasını öneriyorlar.

İsrail'in dört aydır süren katliamının resmi sponsoru olan Joe Biden'ın ABD yönetiminin, "Gazze savaşı" dosyasını, sanki asıl mesele Filistin topraklarının ve halkının on yıllardır süren işgalinin çözülmesinden ziyade, Gazze'de tutulan İsrailli tutukluların serbest bırakılmasıymış gibi ele almakta neden ısrar ettiği henüz belli değil.

Bu savaşın herhangi bir şekilde ele alınması veya çözülmesi, işgal ve onun geniş yankıları ile başlamalıdır - çatışmanın özü. Bunun yerine, Beyaz Saray'ın tutumu, Washington'un şu an için tek başına sorumluluk taşımadığı yönündeki Amerikan görüşünü yansıtıyor ve Katarlı ve Mısırlı "arabulucuların" rolünün doğası ve etkinliği hakkında sorular ortaya koyuyor.

Bu iki Arap devleti, CIA Şefi William Burns, Mossad Şefi David Barnea ve Şin Bet Başkanı Ronen Barr tarafından temsil edilen ABD-İsrail istihbarat teşkilatları ile bir haftadan fazla bir süre önce anlaşmanın taslağını hazırlamak için yürütülen Paris görüşmelerinin bir parçasıydı.

Hamas'ın Katarlı ve Mısırlı arabuluculara "çerçeve anlaşma" yanıtını sunduğunu açıklamasından saatler sonra, İsrailliler ve Amerikalılar tarafından yayınlanan açıklamalar, gerçek bir barışı sabote etme ya da askeri çatışmayı durdurma niyetlerini ortaya koydu.

ABD Başkanı Biden, Hamas'ın sözlerinin "abartılı" olduğunu söyleyerek erken yorum yaparken, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile görüşmeden yeni çıkan İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, Hamas'ın sunduğu yanıtın "olumsuz" olduğunu ve kasıtlı olarak İsrail tarafından reddedilmek üzere hazırlandığını söyledi.

Kendi bakış açısından, Gallant tam olarak haksız değil. İsrail'in anlaşmadan istediği şey, İsrailli esirler Gazze direnişi tarafından serbest bırakıldıktan sonra savaşı yeniden başlatmak için bir ABD-Arap koalisyonu yetkisidir.

İsrail'in soykırım taahhüdü

Sonuç oldukça açık: İsrail sürekli bir savaş istiyor. Gallant, "savaşın bitmekten çok uzak olduğunu" açıkça kabul ediyor. Netanyahu, Blinken ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, "Savaşı ezici bir zaferle bitirmeliyiz ve bu an meselesi. Ordumuz sistematik bir şekilde ilerliyor ve orduya Refah'ta çalışma emri verdik" dedi ve işgal ordusu günlerdir Mısır sınırında büyük bir saldırı tehdidinde bulundu. Bu, geçtiğimiz haftalarda sınır bölgesine göç etmiş yüz binlerce Filistinlinin yeniden yerinden edilmesi anlamına gelecek.

Direnişin Paris belgesine verdiği yanıtın hazırlanmasında rol alan Filistin İslami Cihad'ın önde gelen bir kaynağı, The Cradle'a, Filistinli gruplara sunulan belgenin "savaşı sona erdirmek için herhangi bir anlaşma içermediğini" söyledi. Yetkili, şu anki durumu göz önünde bulundurarak şunları söylüyor:

“Böyle bir şey yok. Ateşkes ve esir değişimi var ve ardından savaşın durdurulması konusu daha sonraki aşamalarda tartışılacak.”

İslami Cihad yetkilisi, Hamas'a sunulan belgenin "bubi tuzaklı, mayın ve hilelerle dolu" olduğunu ortaya koyuyor ve Katar ve Mısır'ın esasen Hamas'a üç aylık bir ateşkese boyun eğmesini ve İsrail ordusunun bundan sonra hiçbir şey yapmayacağına güvenmesini söylediğini belirtiyor.

Katar-Mısır'ın bu teşviki en iyi ihtimalle arzu uyandırıcı görünüyor; belki de yaklaşan ABD başkanlık seçimlerinin kızışması ve Netanyahu'nun Gazze'ye yönelik kanlı saldırısına devam etmesini engellemesi ihtimaline bahse giriyor. Ancak Filistinli kaynak, direnişin böyle bir fantezisi olmadığını söylüyor ve anlaşma belgesine göre konuşuyor, çünkü belge hiçbir şeyi garanti etmiyor – ne tankların geri çekilmesi ne de savaşın ve hedefli suikastların önlenmesi.

Filistin direnişinin talepleri

Eldeki bilgilere göre, Hamas ve diğer direniş grupları arasındaki iç tartışmalar, Mısırlı bir arabulucudan Paris belgesinin alınmasının ardından gerçekleşti. Filistinli kaynak, Hamas'ın kararının büyük bir kısmının grubun Gazze'deki lideri Yahya Sinvar'a ait olduğunu, ancak İsmail Heniyye, Halid Meşal ve Musa Ebu Merzuk'un temsil ettiği Hamas'ın Katar merkezli siyasi bürosunun da bir araya gelerek Gazze'deki karar vericilere görüşlerini sunduğunu söylüyor.

Nihai bir anlaşmanın askıya alınması, neredeyse tamamen, savaşa "geçici" bir çözüm arayanlar ile "sürdürülebilir" bir çözüm talep edenler arasındaki anlaşmazlığa bağlıdır.

"Taraflar Arasında Kapsamlı Bir Anlaşma için Genel Çerçeve" başlıklı belge, önerilen ateşkesi üç aşamaya ayırıyor:

45 gün sürecek olan ilk madde, "tarafların tutuklu ve mahkûm değişimini tamamlamalarını sağlamak için askeri operasyonların geçici olarak durdurulması, havadan keşiflerin durdurulması ve İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'ndeki yoğun nüfuslu bölgelerin dışında yeniden konumlandırılması" ile ilgili bir madde içeriyor. Belge, sonraki aşamalarda "sükûnetin yeniden tesis edilmesi için gereklilikler hakkında [dolaylı] tartışmaların başlatılmasına", Filistinlilerin yardım ve yakıta girişine ve erişimine, hastanelerin yeniden inşasına ve çadırların ve diğer geçici barınma birimlerinin kurulmasına atıfta bulunuyor.

Mahkum değişimi tamamlandıktan sonra bunlardan herhangi birinin nasıl ve hangi zaman çizelgeleri içinde yapılacağına dair çok az ayrıntı vardı. Hamas'ın değişiklikleri, bu aşamaların uzunluğunu netleştirerek ve net çıktılar belirleyerek bunu düzeltmeye çalıştı.

Anlaşma, İsrail'in istekleri doğrultusunda, Gazze'ye yönelik askeri saldırının durdurulmasına ilişkin herhangi bir referans içermiyor. Filistin Sağlık Bakanlığı, İsrail saldırısının 7 Ekim'den bu yana yaklaşık 28 bin Filistinlinin ölümüne ve 70 bin kişinin yaralanmasına yol açtığını, İsrail hava saldırılarının, topçu bombardımanının ve kara operasyonlarının konutların yüzde 60'ından fazlasına zarar verdiğini ve 53 binini tamamen yok ettiğini doğruladı.

Filistinli sivil yaşamın Arap ve uluslararası düzeyde etkili bir şekilde korunmadığı dört ay boyunca, Filistinlilerin somut ve acil gereksinimlerini ele almak Sinvar ve Gazzeli dava arkadaşlarına bırakıldı. Hamas, Paris Grubu'na sunduğu "İlk Tepki" değişikliklerinde yanıtı şu şekilde veriyor:

“Bu anlaşma, taraflar arasındaki karşılıklı askeri operasyonları durdurmayı, tam ve sürdürülebilir sükunete ulaşmayı, iki taraf arasında esir takasını yapmayı, Gazze'deki ablukayı sona erdirmeyi, yeniden inşasına izin vermeyi, sakinleri ve yerinden edilmiş kişileri evlerine geri döndürmeyi ve Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerindeki tüm sakinler için barınma ihtiyacı ve yardım sağlamayı amaçlıyor.”

Hamas yanıtında "çerçeve anlaşmaya bir ilave" ekledi, bu ilavenin anlaşmanın ayrılmaz bir parçası olduğunu belirtti ve anlaşmanın garantörlerinin Mısır, Katar, Türkiye, Rusya ve Birleşmiş Milletler olduğunu belirtti. Hamas, "tam ve sürdürülebilir" bir ateşkes talep etmenin yanı sıra, Gazze'deki mevcut işgalin sona erdirilmesi, yüz binlerce yerinden edilmiş insan için geniş çaplı bir yardım programı başlatılması ve kapsamlı bir yeniden inşa aşamasına başlamadan önce onları barındırmak da dahil olmak üzere barışın korunmasına yardımcı olacak bazı önemli çıktılar talep etti.

Bu, 'ayrıntıdaki şeytandan' mümkün olduğunca kaçınmak isteyen İsrailliler tarafından lanetleniyor. Tel Aviv'in, askeri ateş gücünün en kötüsünü Gazze'ye salmadan önce, iç siyasi sahnesini yeniden düzenlemek için bir esir değişimine ihtiyacı var.

Hamas'ın yanıtını aldıktan sonra bile, İsrail'in güvenlik servisleri hala Sinvar'a yönelik bir suikastın zafer getireceğine bahse giriyor. Blinken'ın ziyareti sırasında Netanyahu, Gazze'deki Hamas liderlerini kalıcı olarak ortadan kaldırmaktan bahsetti ve Mısırlı arabulucuların endişelerini görmezden gelerek Refah'ı işgal etme sözü verdi.

İsrailliler kamuoyu önünde Hamas'ın anlaşmayı bozduğuna dair bir anlatı öne sürdüler. Özel olarak Tel Aviv, Katar'ın Mossad'a ilettiği Hamas yanıtının nihai bir pozisyonu mu temsil ettiğini yoksa daha fazla müzakereye açık mı olduğunu belirlemek için acele ediyordu.

Haaretz'de İsrailli bir analistin belirttiği gibi, Netanyahu, Hamas'ın olumlu tepkisi göz önüne alındığında çok zor durumda. Anlaşma gerçekleşirse, İsrail başbakanı koalisyon hükümetindeki iki taraftan birini seçmek zorunda kalacak: Ya Ulusal Savunma Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich gibi sağcı yerleşimcilerden oluşan aşırılık yanlısı kanat ya da Bakan Gadi Eisenkot ve savaş konseyi üyesi Benny Gantz liderliğindeki daha ABD dostu kanat. Kısacası, ya Gantz ve Eisenkot olağanüstü İsrail hükümetini feshedecek ya da Ben Gvir ve Smotrich feshedecek.

Bütün bunlar bir "ateşkes" olup olmadığı, süresi veya kalıcılığı ve işgal hapishanelerindeki hangi Filistinli tutukluların esir değişimine dahil edileceği etrafında dönüyor. Bu arada sayısız alevlenme olasılığından bahsetmiyorum bile: Filistin devletinin bazı Batılı müttefikler tarafından tanınması, savaşın sona ermesi halinde Filistin'in Gazze'de zafer kazanacağı, gerçek bir 'iki devletli çözümün' ilerletilmesi ve İsrail'in kuzey sınırında ve Kızıldeniz'de devam eden tırmanışlar gibi…

İsrail hükümetindeki aşırılık yanlıları, ABD'li müttefikinin Filistin devleti fikrine ısındığı düşüncesi bir yana, Gazze soykırımının durdurulmasına bile tahammül edemezler.

Son tahlilde, Hamas'ın anlaşmada yaptığı pragmatik ve mantıklı değişiklikler, Tel Aviv'in en çok korktuğu şeydir: Kesin olarak belirlenmiş aşamalar, zaman çizelgeleri ve bu sorunu kesin olarak durdurmak için şimdi Filistin sorununa kalıcı bir çözüm getirmeyi hedefleyen bölge devletleri ve dünya güçleri tarafından garanti edilen çıktılar üzerine inşa edilmiş kalıcı bir ateşkes.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 13 Şubat 2024 08:03