Dünyadaki Yeni Ruh Hali Monroe Doktrini'ne Son Verecek

7 Ekim'den bu yana her gün, İsrail'in (ABD ile gizli anlaşmasıyla) gerçekleştirdiği acımasız saldırıya son verilmesini talep etmek için İstanbul’da yüz binlerce, Cakarta'da bir milyon ve ardından Afrika ve Latin Amerika'da bir milyon kişinin bir araya geldiği Filistin Halkıyla Uluslararası Dayanışma Günü gibi hissedildi. Siyasi partileri ve hükümetleri İsrail'in Filistin'e saldırısı konusundaki tutumlarını netleştirmeye iten protestoların ölçeğine ve sıklığına ayak uydurmak imkansız. Bu kitlesel gösteriler üç tür sonuç üretti:

Yeni bir nesli sadece Filistin yanlısı faaliyetlere değil, aynı zamanda anti-emperyalist değilse bile savaş karşıtı bilince çektiler.

İsrail'e ve İsrail'den mal sevkiyatını durdurmak için ilham alan (hükümetlerin İsrail'in saldırılarını desteklediği Avrupa ve Hindistan gibi yerler de dahil olmak üzere) yeni bir aktivist kesimini, özellikle de sendikacıları etkilediler.

Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve diğer üst düzey İsrail hükümet yetkililerini suçlamasını talep etmek için Batı liderliğindeki 'kurallara dayalı uluslararası düzenin' ikiyüzlülüğüne meydan okumak adına siyasi bir süreç oluşturdular.

Son yıllarda hiçbir savaş, ABD'nin 2003'te Irak'a karşı yürüttüğü 'şok ve dehşet' harekatı dahil, güç kullanımında bu kadar acımasız olmamıştı. En dehşet verici olanı, İsrail işgali tarafından hapsedilen sivillerin ağır bombardımandan kaçabilme fırsatlarının olmadığı gerçeğidir. Öldürülen 14 binden fazla sivilin neredeyse yarısı (en az 5.800) çocuk. Hiçbir İsrail propagandası, dünya çapında milyarlarca insanı bu şiddetin 7 Ekim saldırısına haklı bir cevap olduğuna ikna edemedi. Gazze'den gelen görüntüler, İsrail'in son yetmiş beş yıldaki şiddetinin orantısız ve asimetrik doğasını gösteriyor.

Küresel Güney'deki milyarlarca insan arasında yeni bir ruh hali kök saldı ve bu ruh hali, Küresel Kuzey'de artık ABD liderlerinin ve Batılı müttefiklerinin tutumlarını göründüğü gibi kabul etmeyen milyonlarca kişi tarafından yansıtıldı. Avrupa Dış İlişkiler Konseyi tarafından yapılan yeni bir araştırmaya göre, dünyanın geri kalanının çoğu, Kiev'in toprak kaybetmesi anlamına gelse bile, Ukrayna'daki savaşın mümkün olan en kısa sürede durmasını istiyor. Ve çok az insan - Avrupa'da bile- ABD ile Çin arasında Tayvan konusunda bir savaş patlak verirse Washington'un tarafını tutacaktır. Konsey, bunun 'Batı'nın dünyayı düzene sokma inancının kaybından' kaynaklandığını öne sürüyor. Daha doğrusu, dünyanın çoğu artık Batı tarafından zorbalığa maruz kalmaya istekli değil (Güney Afrika Dışişleri Bakanı Naledi Pandor'un dediği gibi). Son 200 yılda, ABD hükümetinin Monroe Doktrini bu tür zorbalığı haklı çıkarmada etkili olmuştur. ABD'nin dünya düzeni üzerindeki hakimiyetini sürdürmedeki bu kilit politikanın önemini daha iyi anlamak için, bu bültenin geri kalanında Soğuk Savaşa Hayır, Monroe Doktrini'ni Gömmenin Zamanı Geldi'nin 11 numaralı brifingi yer alıyor.

1823'te, o zamanlar Amerika Birleşik Devletleri başkanı olan James Monroe, ABD Kongresi'ne, hükümetinin Amerika'daki Avrupa müdahalesine karşı duracağını söyledi. Monroe'nun kastettiği, Washington'un bundan böyle Latin Amerika ve Karayipler'e, Monroe Doktrini olarak bilinen bir politikaya dayanan 'arka bahçesi' olarak davranacağıydı.

Geçtiğimiz 200 yıl boyunca ABD, bölge ülkelerine yönelik 100'den fazla askeri müdahalenin örneklediği gibi, bu çizgide Amerika kıtasında faaliyet gösterdi. 1991'de Sovyetler Birliği'nin çöküşünden bu yana, ABD ve Küresel Kuzey müttefikleri, bu politikayı, en yıkıcı şekilde Batı Asya'da olmak üzere, Küresel Monroe Doktrini'ne genişletmeye çalıştılar.

Monroe Doktrini'nin Şiddeti

Monroe'nun ilanından yirmi yıl önce, dünyanın ilk sömürgecilik karşıtı devrimi Haiti'de gerçekleşti. 1804 Haiti Devrimi, Afrika'dan gelen köleleştirilmiş emeğe dayanan Amerika'nın plantasyon ekonomileri için ciddi bir tehdit oluşturdu ve bu nedenle ABD, onu boğmak ve yayılmasını önlemek için bir süreç başlattı. Monroe Doktrini, ABD'nin Latin Amerika ve Karayipler'deki askeri müdahaleleri yoluyla, ulusal kendi kaderini tayin hakkının yükselişini engelledi ve tarım köleliğini ve oligarşilerin gücünü savundu.

Bununla birlikte, Haiti Devrimi'nin ruhu ve vaadi söndürülemedi ve 1959'da Küba Devrimi tarafından yeniden alevlendi ve bu da dünya çapında, özellikle de Amerika Birleşik Devletleri'nin sözde arka bahçesinde devrimci mücadelelere ilham verdi. ABD, bir kez daha, Küba'nın devrimci örneğini yok etmek, başkalarına ilham vermesini engellemek ve bölgede egemenliğini kullanmaya çalışan herhangi bir hükümeti devirmek için bir şiddet döngüsü başlattı.

ABD ve Latin Amerika oligarşileri birlikte, suikastlar, tutuklamalar, işkence ve rejim değişikliği yoluyla solu şiddetle bastırmak için Condor Operasyonu gibi çeşitli kampanyalar başlattılar. Bu çabalar, Dominik Cumhuriyeti (1965), Şili (1973), Uruguay (1973), Arjantin (1976) ve El Salvador'da (1980) solcu güçlere karşı bir dizi darbeyle sonuçlandı. Daha sonra kurulan askeri hükümetler egemenlik gündemini bastırdı ve yerine neoliberal bir proje dayattı. Latin Amerika ve Karayipler, ABD liderliğindeki ulusötesi tekellere fayda sağlayan ekonomik politikalar için verimli bir zemin haline geldi. Washington, bölge burjuvazisinin geniş kesimlerini saflarına katarak, onlara, ulusal kalkınmanın ABD'nin gücünün büyümesiyle birlikte geleceği yanılsamasını sattı.

Progresif Dalgalar

Bu baskıya rağmen, halk hareketleri dalgaları bölgenin siyasi kültürünü şekillendirmeye devam etti. 1980'ler ve 1990'lar boyunca, bu hareketler Condor Operasyonu ile kurulan askeri diktatörlükleri devirdi ve ardından Küba ve Nikaragua devrimlerinden ilham alan ve 1998'de Venezüella'da Hugo Chavez'in seçim zaferiyle ilerletilen ilerici hükümetler döngüsünü başlattı. ABD'nin bu ilerici yükselişe tepkisi, bir kez daha, özel mülkiyetin çıkarlarını kitlelerin ihtiyaçlarının üzerinde güvence altına almaya çalışan Monroe Doktrini tarafından yönlendirildi. Bu karşı-devrim üç ana araç kullanmıştır:

Darbeler: ABD, 2000 yılından bu yana en az yirmi yedi kez 'geleneksel' askeri darbeler gerçekleştirmeye çalıştı ve bu girişimlerin bazıları Honduras'ta (2009) olduğu gibi başarılı olurken, Venezuela'da (2002) olduğu gibi birçoğu yenilgiye de uğradı.

Melez Savaşlar: Askeri darbeye ek olarak, ABD, egemenlik inşa etmeye çalışan ülkeleri ezmek için enformasyon savaşı, kanun savaşı, diplomatik savaş ve seçim müdahalesi gibi bir dizi taktik de geliştirdi. Bu hibrit savaş stratejisi, görevden alma skandalları (örneğin, 2012'de Paraguay'ın Fernando Lugo'suna karşı) ve 'yolsuzlukla mücadele' önlemlerinin (2021'de Arjantin'in Cristina Kirchner'ine karşı olduğu gibi) üretilmesini içeriyor. Brezilya'da ABD, 2016'da dönemin Devlet Başkanı Dilma Rousseff'i görevden almak ve 2018'de eski Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva'yı hapse atmak için bir yolsuzlukla mücadele platformunu manipüle etmek üzere Brezilya sağı ile birlikte çalıştı ve 2018'de aşırı sağcı Jair Bolsonaro'nun seçilmesine yol açtı.

Ekonomik Yaptırımlar: Ekonomik yaptırımlar ve ablukalar da dahil olmak üzere yasadışı, tek taraflı zorlayıcı önlemlerin kullanılması, Monroe Doktrini'nin önemli bir aracıdır. ABD, bu tür araçları onlarca yıldır (Küba örneğinde 1960'tan beri) kullandı ve yirmi birinci yüzyılda Venezuela gibi ülkelere karşı kullanımlarını genişletti. Latin Amerika Stratejik Jeopolitik Merkezi (CELAG), ABD'nin Venezuela'ya yönelik yaptırımlarının 2013'ten 2017'ye kadar üç milyondan fazla iş kaybına yol açtığını gösterirken, Ekonomi ve Politika Araştırmaları Merkezi, yaptırımların halkın kalori alımını azalttığını ve hastalık ile ölüm oranını artırdığını, tek bir yılda 40 bin kişiyi öldürürken 300 bin kişinin hayatını tehlikeye attığını tespit etti.

Monroe Doktrini'ni Bitirme

ABD'nin Latin Amerika'da Monroe Doktrini'nin desteklediği ilerici siyaseti baltalama girişimleri tamamen başarılı olmadı. Bolivya'da, Brezilya'da ve Honduras'ta ABD destekli sağcı rejimlerin ardından solcu hükümetlerin iktidara dönüşü bu başarısızlığı göstermektedir. Bir başka işaret de Küba ve Venezüella devrimlerinin direncidir. Bugüne kadar, Monroe Doktrini'ni dünya çapında yayma çabaları muazzam bir yıkıma yol açmış olsa da, Afganistan ve Irak'taki ABD projelerinin yenilgisinde gördüğümüz gibi, istikrarlı yandaş rejimler kurmayı başaramadılar. Bununla birlikte, Washington yılmadı ve Çin'e karşı koymak için odağını Asya-Pasifik'e kaydırdı.

İki yüz yıl önce, Simón Bolívar'ın güçleri 1821 Carabobo Savaşı'nda İspanyol İmparatorluğu'nu yendi ve Latin Amerika için bir bağımsızlık dönemi açtı. İki yıl sonra, 1823'te ABD hükümeti Monroe Doktrini'ni açıkladı. Carabobo ve Monroe arasındaki diyalektik dünyamızı şekillendirmeye devam ediyor; Bolivar'ın hatırası daha adil bir toplum için umut ve mücadele gücü veriyor.

Bugün, Gazze savaşının çirkinliği bilincimizi boğuyor. Yeni Zelanda'nın Aotearoa kentinden bir şair olan Em Berry, Gazze adı ve apartheid İsrail'in Gazze halkına uyguladığı zulüm hakkında güzel bir şiir yazdı:

Bu sabah öğrendim

İngilizce “gauze” kelimesini

(tıbbi gazlı bez))

Arapça Gazze kelimesinden gelir

çünkü Gazzeliler yüzyıllardır usta dokumacılardı

O zaman merak ettim

Kaç yaramız var

sarılmış

Onların sayesinde

ve kaç yaraları var

açık bırakılmış

bizim yüzümüzden…

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 01 Aralık 2023 01:09