Suriye'deki Protestolarda İsrail'in Rolü

17 Ağustos'ta, Suriye'nin güneyinde Dürzi nüfusun çoğunlukta olduğu bir vilayet olan Suveyda'da hükümet karşıtı protestolar patlak verdi. Bu gösteriler, Suriye hükümetinin, ABD'nin ekonomik yaptırımlarıyla şiddetlenen ciddi bir ekonomik krizin ortasında gelen yakıt sübvansiyonlarını kaldırma kararıyla tetiklendi.

Yüzlerce Suriyeli, Suveyda şehir merkezindeki El-Kerame Meydanı'nda lastik yaktı, yolları kapattı ve hükümet karşıtı sloganlar attı.

Reuters'a göre, protestocular, "Yaşasın Suriye ve kahrolsun Beşar Esed" diye bağırdılar ve bu, "güvenlik güçleri tarafından şiddetle ezilen ve uzun süredir devam eden bir çatışmaya yol açan 2011 demokrasi yanlısı protestoların sloganlarını" yinelemiş oldu.

2011'deki protestolara ve ardından gelen kanlı 12 yıllık savaşa yapılan atıflar önemli, ancak Reuters'in önerdiği nedenlerden dolayı değil.

O zamanki ve şimdiki Suveyda

Ana akım görüşün aksine, 2011'deki hükümet karşıtı gösteriler demokrasi talep eden popüler ve barışçıl protestolar değildi. Başka yerlerde ayrıntılı olarak açıklandığı gibi, protestolar, Şam'da rejim değişikliği arayan ABD ve müttefik istihbarat örgütleri tarafından ateşlendi. CIA ve Suudi istihbaratı, Suriye'yi, Suriye polisine, askerlerine ve güvenlik görevlilerine saldırmak için protestolara sızan Irak ve Lübnan'dan el-Kaide militanlarıyla doldurdu.

2011'de olduğu gibi, yabancı istihbarat örgütlerinin eli bugün gerçekleşen Suveyda protestolarında da açıkça görülmektedir.

The Cradle ile konuşan bilgili bir kaynağa göre, protestolar öncelikle ABD ve İsrail istihbaratından destek alan gruplar, yani Onurlu Adamlar ve Tugay Partisi tarafından yönlendiriliyor.

Kaynağa göre, Suveyda'da "herkes oynadığı rolün farkında ve oynamaya devam ediyor".

Onurlu Adamlar ya da Rical el-Kerame grubu, 2011'de Suriye'ye karşı ABD önderliğindeki örtülü savaşın başlamasından kısa bir süre sonra, belirsiz bir Dürzi dini figür olan Vahid Balus tarafından kuruldu.

"Balus, [savaştan] önce bilinmeyen bir din adamıydı," dedi ortaklarından biri 2015'te The New Arab'la yaptığı röportajda. Üç yıl önce, "Balus’un adı, muhalefete ya da hükümet yanlısı kampa bağlı olmadıklarını söyleyen şeyhlere bağlı silahlı grupların yükselişiyle ortaya çıkmaya başladı."

El Cezire ayrıca 2015 yılında "Suriyeli Dürzilerin Balus'u tam olarak desteklemediğini" ve bunların arasında "siyasi gündemini sorgulayanların" da bulunduğunu bildirmişti.

Katar yayın organı tarafından aktarılan Suveyda'dan bir aktivist, "Kendisini açıkça İsrail'e karşı olduğunu ilan etti, ancak İsrail istihbaratı ve askeri kurumla bağlantılı olan İsrailli Dürzilerle olan yakın ilişkileri, manipüle edilmiş olabileceğine dair korkuları artırdı" dedi.

The Cradle ile konuşan bilgili kaynak, İsrail istihbaratının İsrailli Dürzi figürlerin yardımıyla Onurlu Adamlar'ın kurulmasındaki rolünü de vurguluyor.

Kaynak, "Onurlu Adamlar Mossad tarafından etkileniyor ve harekete geçiriliyor ve İsrail Dürzilerinin manevi konseyinin başkanı Şeyh Muvaffak Tarif'in bir rolü var" diyor.

İsrail'in Dürzilere müdahalesi

Suveyda'daki ve İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri'ndeki Dürzi cemaati geleneksel olarak Suriye hükümetinin güçlü destekçileri olsa da, İsrail'deki bazı Dürzi unsurlar siyonisttir ve Yahudi devletini desteklemektedir.

Şeyh Muvaffak Tarif, siyonizme ve İsrail devletine olan güçlü desteğini açıkça ifade ederken, önde gelen Dürzi siyasetçi Eyüb Kara, eski İsrail Başbakanı Menahem Begin tarafından kurulan Likud Partisi'nin bir üyesidir.

Bu bağlamda, İsrail'in, Oded Yinon'un 1982'de Baasçı Suriye'yi birincil Siyonist hedef olarak bir Dürzi devleti de dahil olmak üzere etnik mini devletlere bölme planında özetlendiği gibi, Suriye'deki Dürziler arasında kaos yaratma ve ayrılıkçılığı teşvik etme çabalarına dahil olması şaşırtıcı değildir.

Balus, 2012 yılında Onurlu Adamlar'ın kurulmasının bir parçası olarak, hükümet ile sözde Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) ve el-Kaide bağlantılı Nusra Cephesi de dahil olmak üzere yabancı destekli Selefi silahlı gruplar arasında devam eden savaş sırasında Dürzi toplumunu korumaya adanmış olduğu iddia edilen bir milis gücü kurdu.

El-Cezire ile konuşan Suveyda'dan kaynaklara göre, Balus 500 ila 1000 savaşçıya komuta etti.

Bu, o dönemde Suriye'de aktif olan hükümet yanlısı Dürzi milislerin gücüyle karşılaştırılabilir.

El-Cezire, yaklaşık 8 bin Dürzi savaşçının Ulusal Savunma Güçleri (NDF), Halk Komiteleri, Dera el-Vatan (Vatan Kalkanı) ve Suriye Sosyal Milliyetçi Partisi'nin (SSNP) silahlı kanadına bağlı olduğunu belirtti.

The Cradle ile konuşan bilgi sahibi kaynağa göre, Balus'un milisleri silahlarını Nusra Cephesi aracılığıyla İsrail'den aldı. Bu iddia, İsrail'in ÖSO ve Nusra Cephesi ile iyi belgelenmiş işbirliği göz önüne alındığında akla yatkındır

2014 yılında ÖSO'ya yakın muhalif aktivistler, İsrail hava kuvvetlerinin Nusra'yı desteklemek için Golan Tepeleri yakınlarındaki Kuneytra'daki Suriye ordusu mevzilerini bombaladığını kabul etti.

2015-2017 yılları arasında Wall Street Journal ve Golan Tepeleri sınır tellerinde devriye gezen BM barış gücü birliklerinden gelen raporlar, İsrail'in Nusra'yı ve Suriye'nin güneyindeki müttefik ÖSO gruplarını desteklediğini ortaya koydu. İsrail, silahlı grupların maaşlarını ödemek ve silah satın almak için fon sağlarken, Nusra savaşçılarını İsrail hastanelerinde tedavi edilmek üzere Golan sınır çitinden geçirdi.

İsrail'in Nusra'ya verdiği desteğe duyulan öfke, Golan sınır telinin İsrail tarafında bulunan Mecdü’ş-Şems kasabasındaki Dürzi sakinlerin, Nusra savaşçılarını taşıyan İsrail ambulanslarına saldırmasına neden oldu.

İsrail'in Nusra'ya verdiği destek, aynı zamanda Mecdü’ş-Şems'ten de övgüyle söz eden Dürzi aktivist Sıdkı el-Makt tarafından daha açıkça belgelendi. Makt, Golan Tepeleri'ndeki işgaline direndiği için İsrail tarafından 27 yıl hapsedilmişti.

2012'de serbest bırakıldıktan sonra Makt, İsrail ordusu ile Nusra arasındaki temasları sosyal medyadaki paylaşımlarında belgeledi. Sonuç olarak, 2015 yılında tekrar tutuklandı ve bir işgal hapishanesinde beş yıl daha geçirdi.

İşbirliği ve zorunlu askerlik

Haziran 2015'te Balus ve milisleri, Suriye ordusunu baltalamak ve Nusra Cephesi ile işbirliği yapmakla eleştirilmişti. O sırada, Suriye'nin Dürzi toplumu, savaşın başlamasından bu yana İsrail destekli Nusra Cephesi ve müttefiki ÖSO'dan gelen en büyük tehditle karşı karşıyaydı.

El Cezire, "Bazıları [Balus'un] hükümet kontrol noktalarına yönelik saldırılarını eleştirdi ve Suveyda'daki kaynaklara göre, silahlı muhalif gruplar Suveyde'deki Sule hava üssüne geniş çaplı bir saldırı başlattığında birçok kişi milislerinin yokluğunu sorguladı" dedi.

Balus'un sözde Nusra isyancıları ve ÖSO ile işbirliği, Lübnan Daily Star'ın bir haberiyle kanıtlandı. Lübnan gazetesi, "ÖSO sözcüsü Yasin el-Hariri, Sule havaalanının isyancılar tarafından ele geçirilmesi durumunda, Balus'un Asil Şeyhler grubuna devredileceğine söz verdi" diye yazdı.

Nusra ve ÖSO saldırısı, Nusra'nın önceki gün Suriye'nin kuzeyindeki İdlib vilayetinde 20 Dürzi sivili katlettiği hassas bir zamanda gerçekleşti. Katliamdan önceki aylarda, Nusra savaşçıları İdlib'deki tarihi Dürzi mezarlarını ve türbelerini tahrip etmiş ve yüzlerce Dürzi'yi Sünni İslam'a girmeye zorlamıştı.

Katliam, Batı ve Körfez medyasının Nusra'yı yeniden markalaştırmak ve el-Kaide ile bağlarına rağmen Batı'nın askeri desteğini hak eden ılımlı bir grup olarak tanımlamak için bir propaganda kampanyası başlattığı sırada geldi.

Lübnan'ın önde gelen Dürzi siyasetçisi Velid Canbolat da bu olayda rol oynadı. Katliamın ardından Nusra'yı terörist bir grup olarak kınamayı reddetti, bunun yerine "Beşar terörist rejimi Suriyelileri Nusra'ya katılmaya zorladı" iddiasında bulundu.

Balus ve Onurlu Adamlar Suveyda'yı koruma çabalarına katılmayı reddederken, NDF, Dera el-Vatan ve SSNP'deki Dürzi savaşçılar Suriye ordusunun Sule hava üssünü yeniden ele geçirmesine yardımcı oldu.

Aynı zamanda, çok sayıda Dürzi genç, Dürzi dini lider Hikmet el-Hicrî'nin çağrısı üzerine Suriye ordusuna katılıyordu.

Balus farklı bir duruş sergiledi. İnternette dolaşan bir konuşmasında, Başkan Esad'ın Dürzi askerlerin kendi topluluklarını korumak için Suveyda'da kalacağına dair taahhütlerde bulunmasına rağmen, Dürzi gençleri orduya zorunlu askerliği reddetmeye çağırdı.

Balus'un Onurlu Adamları, Suveyda'nın askeri savunmasını baltalamaya çalışırken, "Halk [Suveyda] valisinin devrilmesini istiyor" sloganını içeren hükümet karşıtı protestolar düzenledi.

Suriye uzmanı Eymen et-Temimi, buna cevaben, hükümet yanlısı unsurların Balus ve yandaşlarını, "gösterileri, yabancı istihbarat ve Nusra Cephesi ile gizli anlaşma yoluyla Suveyda'daki rejimi yok etmek için önceden kararlaştırılan bir planın parçası olarak düzenlemekle" suçladığını belirtti.

Eylül 2015'te Balus, Dehr el-Cebel bölgesindeki birkaç Onurlu Adam lideri de dahil olmak üzere 25 kişiyle birlikte bir bombalı saldırıda öldürüldü.

Balus'u kimin öldürdüğü bilinmemekle birlikte, Suveyda'daki Askeri İstihbarat Başkanı Albay Vefik Nasır'ın bombalama emrini verdiğinden şüpheleniliyor. Balus, üç ay önce Albay Nasır'ın "vatandaşların tutuklanması" çağrısında bulunmuştu.

Bayrağın arkasında toplanmak

The Cradle ile konuşan bilgili kaynak, son zamanlarda Suveyda'da patlak veren protestolarda Hizbul-Liva'nın veya Tugay Partisi'nin rolüne de işaret etti. Grup Temmuz 2021'de kuruldu ve gazeteci Malik Ebu Heyr tarafından yönetildi.

El-Monitor'a verdiği röportajda Ebu Heyr, partinin hiçbir dış kaynak almadığını ve siyasi vizyonunun Suriye krizinin yeni bir anayasa, seçimler ve Devlet Başkanı Esad'ın iktidardan uzaklaştırılması çağrısında bulunan ABD destekli BM Kararı 2254 uyarınca çözülmesi çağrısında bulunduğunu söyledi.

Bununla birlikte, bilgilendirilmiş kaynağa göre, Ebu Heyr Fransa'da yaşıyor ve parti Katar, Fransa ve İngiltere tarafından finanse ediliyor:

"Meydanlarda protesto çağrısı yapanlar Tugay Partisi ve Onurlu Adamlardı. Dürzi bayraklarını kaldıran ve BM'nin 2254 sayılı kararının uygulanmasını talep edenler onlardır ve Suriye Tugay Partisi'ne katılanlara veya onlarla birlikte çalışanlara dolar teklif ediyorlar."

Tugay Partisi'ne bağlı bir milis gücü olan Terörle Mücadele Gücü (CTF) de 2021'de Suveyda'da kuruldu.

Fransa'da yaşayan Suveydalı bağımsız gazeteci Nevres Aziz, Al-Monitor'a, CTF milislerinin "sabıka kaydı olan üyeler, milis savaşçıları ve ordudaki eski güvenlik taşeronlarının yanı sıra adam kaçırma eylemleri gerçekleştiren ve fidye talep eden çetelerin üyelerinden oluştuğunu" söyledi. Bunlar yerel olarak biliniyor ve derin bir nefret uyandırıyor.

Kürtlerin ve Ürdün'ün rolü

Tugay Partisi ve bağlı CTF, Suriye-Ürdün-Irak sınırındaki et-Tenf üssü dışında faaliyet gösteren ABD ordusundan ve müttefik Kürt güçlerinden destek aldı.

Gazeteci Nevres Aziz, Tugay Partisi lideri Ebu Heyr'in "2020'nin ikinci yarısında et-Tenf üssündeki [ABD liderliğindeki uluslararası] koalisyon güçleriyle temasa geçtiğini" ve Suveyda vilayetinin doğu köyleri üzerinde tam kontrolü ele geçirme ve "Suriye rejiminin veya İran'ın bu bölgedeki herhangi bir varlığını" ortadan kaldırma planını açıkladığını ekledi.

Suveyda'da muhalefet yanlısı Suriye televizyonuna konuşan kaynaklar, Tugay Partisi ve CTF'nin Kürt liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ve ABD ordusundan finansman, silah ve eğitim aldığını doğruladı. Buna, Suveyda'nın doğu kırsalında SDG gözetimi altında üsler kurulmasına yardım da dahildi.

Kaynaklar, CTF milislerinin, İranlı milislerle mücadele ve uyuşturucu kaçakçılığı bahanesiyle et- Tenf üssünde konuşlu ABD güçlerinden altı aylık eğitim aldığını da sözlerine ekledi.

Et-Ttnf'taki ABD üssü Ürdün sınırında (Süveyde'ye yakın bir yerde) bulunduğundan, bu durum ABD'nin Ürdün'ü Suriye'deki Dürzi ayrılıkçılığını desteklemek için bir hazırlık alanı olarak kullandığını gösteriyor. ABD ordusu Haşimi Krallığı'nda halihazırda 16 askeri üs kurdu ve ülkede bir NATO ofisi kurulması konuşuluyor.

ABD, İsrail ve Suudi Arabistan'ın, 2011'de başlayan Suriye hükümetini devirme savaşı sırasında Ürdün'ü ÖSO ve Nusra'yı desteklemek için bir hazırlık alanı olarak kullandığı yaygın olarak kabul edilmektedir.

Suveyda'daki ABD ve İsrail destekli ayrılıkçı bir projeye ilişkin ek kanıtlar, son protestoların patlak vermesinden yaklaşık bir ay önce, Temmuz ayında ortaya çıktı. Suriye televizyonunun Temmuz 2023'te bildirdiği gibi:

"Suriye Tugay Partisi, Suriye rejimine bağlı olanlara alternatif hizmet kurumlarının kurulduğunu duyurarak, Dürzi toplumu için, kuzeydoğu Suriye'nin ağırlıklı olarak Kürt olan özel bölgelerine benzer şekilde, bağımsız bir özyönetim kurma arzusunu belirtti."

Suriye televizyonu ayrıca, Tugay Partisi'nin ayrılıkçı projesinin, siyasi ve sivil örgütlerden, yerel silahlı grupların çoğundan ve önde gelen dini liderlerden de dahil olmak üzere Suveyda'da "yaygın muhalefetle karşılandığını" belirtti.

Bu, Onurlu Adamlar ve Tugay Partisi tarafından örgütlenen mevcut protestoların sadece Suveyda'daki Dürzi azınlık tarafından desteklendiğini gösteriyor.

Bununla birlikte, 2011'de olduğu gibi, Batı medyası dikkatini, Suriyeli Dürzilerin çoğunluğunun rejim değişikliğini desteklemesini önermek için renkli bayraklar sallayan ve Başkan Esad aleyhine sloganlar atan birkaç yüz protestocuya odakladı.

Son protestoların ışığında, The Cradle'a konuşan kaynak şunları gözlemliyor:

"Dikkatimi çeken önemli bir ayrıntı: Dürzi bayrağının kaldırılması. 2011'den bu yana devam eden protestolar sırasında Dürzi bayrağı hiç kaldırılmadı. Bu bayrak kaldırma eylemi, Kürtlerin üstlendiğine benzer bir ayrılıkçı harekete yol açabilecek ön adımları gösteriyor."

Suriyeli Dürzi dini lider Şeyh Yusuf Cerbu, protestoların başlamasından bir hafta sonra, 30 Ağustos'ta Suveyda'nın ileri gelenleriyle yaptığı toplantıda protestolarda Dürzi bayrağının önemine atıfta bulundu.

Şeyh Cerbu, bazı protestocuların ayrılıkçılık ve Suriye hükümetinin devrilmesi çağrılarını reddederken, Suriye devletinin bayrağının temsil bayrağı olduğunu ve Şam'ın yanında yer almanın "stratejik ve ulusal tercih" olduğunu belirtti.

Ek olarak, Suveyda'daki tüm protestocular, medya raporlarının tipik olarak ima ettiği gibi, rejim değişikliği peşinde koşmuyorlar.

Oklahoma Üniversitesi'nden önde gelen Suriye uzmanı Joshua Landis, "protestocuların çoğu, hükümetin çöküşünden ziyade, ülkenin ekonomik yaşamında daha fazla hükümet faaliyeti çağrısında bulunuyor" dedi.

"Daha fazla elektrik istiyorlar, sübvansiyonlar istiyorlar, daha iyi eğitim istiyorlar, para biriminin istikrara kavuşmasını istiyorlar. Çaresizler. Daha yüksek maaşlar istiyorlar" dedi Landis.

Suriye'yi yaptırımlarla ezmek

ABD ve İsrail'in Dürzi toplumunu Suriye devletine karşı çevirme çabalarının başarılı olup olmayacağı henüz belli değil.

Gazeteci Aaron Mate'in gözlemlediği gibi, ABD'li planlamacılar, yaşam standartlarındaki bir çöküşün onları hükümete karşı çevireceğini umarak, ortalama Suriyelilere karşı ekonomik bir savaş yürütüyorlar.

ABD'nin Suriye politikasından sorumlu eski bir üst düzey yetkilisi olan Andrew Tabler, 2021'de, ABD yaptırımlarının Suriye'nin para biriminin çökmesine neden olduğu ve "rejim sübvansiyonlarında, Suriyeliler için gündelik yakıt ve gıda kıtlığını şiddetlendiren kesintilere" yol açtığı için övünmüştü.

Ekonomik çöküş tehdidi, İsrail yanlısı seslerin Suveyda'da, batıda İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri, doğuda et-Tenf üssü ve güneyde ABD ve İsrail müttefiki Ürdün ile bağlantılı bir "Özgür Dürzi Vilayeti" kurulması çağrısında bulunduğu sırada geliyor.

Şam merkezli gazeteci Vanessa Beeley, olası bir ABD-İsrail askeri müdahalesi için sahnenin şu anda hazırlanmakta olduğu uyarısında bulunuyor.

Suriye güvenlik kaynaklarına göre, ABD'nin Suveyda'yı ve Ürdün ile sınır kapılarını ele geçirmeye hazırlanmak için et-Tenf'ta paralı askerler topladığını bildirdi.

Eğer böyle bir müdahale gerçekleşirse, İsrail, Suriye'yi kırk yıl kadar önce Oden Yinon tarafından ifade edildiği gibi zayıf, etnik mini devletlere bölme hedefine ulaşmaya bir adım daha yaklaşacaktır.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 19 Eylul 2023 22:17