İsrail, İran Korkusuyla Suud'la Normalleşmemeli

Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer, Ulusal Güvenlik Danışmanı Tzachi Hanegbi ve kıdemli yardımcısı Gil Reich, İran ve Suudi Arabistan ile ilgili kritik kararlar öncesinde üst düzey Beyaz Saray ve devlet yetkilileriyle toplantılar yapmak üzere Washington'dalar.

İsrail’in, görüşmeler sırasında sunulması gerekenlerin öncelikleri konusunda kafası karışmamalıdır. Olası bir yargılama hatasını (belki de kasıtsız) önlemek ve ABD'nin, İran'ın nükleer programıyla ilgili kötü bir anlaşmayı önlemenin Suudi Arabistan ile bir anlaşmaya vardıktan sonra ikinci önceliğe düşmediğini anladığından emin olmak çok önemlidir. Hasar potansiyeli çok şiddetlidir.

ABD ve İran'daki dini rejim son zamanlarda Umman, Kuveyt ve diğerlerinden arabulucuları da içeren daha fazla görüşme yaptı. Bunlar, "daha azı için daha az" olarak bilinen ve aslında "çok daha fazlası için çok daha az" olan bir nükleer anlaşmaya varmayı amaçlıyordu. Sadece ABD Başkanı’nın İran'la müzakerelerdeki temsilcisi Robert Malley ve Uluslararası Kriz Grubu'nun İran proje direktörü olarak halefi Ali Vaez'in son röportajlarını okumak, tartışmaların ciddi olduğunu ortaya koyuyor.

Bu çabalara rağmen, İsrail'in kendi başına çok önemli olan bir Suudi-Amerikan-İsrail anlaşmasına odaklanma riski hala var. Bu, İran'la kesinlikle kalıcı hale gelecek ve ikinci sıraya düşecek hatalı bir geçici anlaşmayı önleme çabasıyla sonuçlanabilir.

Bir Suudi anlaşmasının bazı bileşenleri ile İran'ın nükleer programının düzgün bir şekilde ele alınması arasında yakın bir bağlantı var ve doğru yol, onları birbirine bağlamaya çalışmak ve İsrail için ve aynı zamanda ABD için kazan-kazan olacak bir anlaşmaya varmaktır.

ABD ve Suudi Arabistan'dan müzakereciler arasında yapılan görüşmelerde, çoğu doğrudan İsrail ile ilgili olmayan bazı Suudi talepleri gündeme getirildi ve bunlarla ilgili kararların, İsrail üzerindeki dolaylı etkileri dikkate alınarak ve niteliksel üstünlüğü korunarak, yalnızca Washington'da alınması gerekiyor. Öte yandan, bağımsız nükleer yeteneklerle ilgili talepler doğrudan ve endişe verici bir şekilde İsrail, İran ve tüm bölge ile ilgilidir. Bu hassas konuda İsrail hata yapmaktan kaçınmalıdır.

Muhtemelen Suudi kaynaklarından gelen açık kaynaklı değerlendirmelere ve yayınlara göre, Riyad'ın başlıca talepleri şöyle: güvenlik garantileri; gelişmiş silah anlaşmaları; bir NATO müttefiki ile aynı statüye sahip olmak; ülkeler arasında bir serbest ticaret bölgesi; insan hakları konularındaki baskıyı azaltmak; ve daha fazlası. İsrail, niteliksel askeri üstünlüğü ABD tarafından korunursa tüm bu taleplerle yaşayabilir.

"Sivil" nükleer meselelerle ilgili olarak, Suudiler, uranyum madenciliği ve onu bir "uranyum oksit"e dönüştürmek, gaza (UF6) dönüştürmek ve güç reaktörleri (elektrik üretimi) için nükleer yakıt çubukları üretmek için gereken seviyeye zenginleştirmek de dahil olmak üzere doğal kaynaklarını ticari olarak kullanmalarını sağlayacak tam bağımsız yetenekler talep ettiler. Suudiler görünüşe göre yeteneklerin tamamen Suudi topraklarında kullanılmasını talep ettiler. Amerika Birleşik Devletleri ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun gerektirdiği herhangi bir izleme ve denetime itiraz etmeleri pek olası değildir. İsrail'in bu talepleri sunulduğu gibi kabul etmesi çok zor olacaktır.

Suudilerin talepleri, elbette, İran'a İran topraklarında geniş bağımsız zenginleştirme yetenekleri ve gelişmiş santrifüj Ar-Ge'si sağlayan nükleer anlaşma (JCPOA)'nın yarattığı hatalı emsallere dayanıyor. Dolayısıyla Suudi Arabistan'ın bu talepleri meşru görmesiyle nereden geldiğini anlamak mümkün, hatta onlarla aynı fikirde olmasanız bile. Onlara göre, imzaladıkları her anlaşmayı ihlal eden ve dünyayı aldatan İranlılar, bağımsız zenginleşme hakkını elde ettiler, peki neden aynısını almasınlar? Suudi argümanını anlamak, kazan-kazan durumuna ulaşmak için sunacağım çözümün anahtarıdır.

ABD ve İran'ın üzerinde çalıştığı iddia edilen nükleer anlaşmanın arkasındaki mantık, İran'ın dondurulmuş fonlarının bir kısmının (Irak ve Güney Kore'de) serbest bırakılması ve belki de mahkumların serbest bırakılması karşılığında İran'ın ilerlemesini dondurmak – yani İran'a uranyumu % 60'a kadar zenginleştirmek için fiili onay vermek. İsrail, bu saçma anlaşmadaki tehlikelerin ne olduğunu önceden açıklığa kavuşturmalı ve çok önemli Suudi anlaşmasına doğru potansiyel ilerlemeye zarar verecek olsa bile, güçlü bir muhalefet sunmalıdır. 

Ortaya çıkan İran anlaşmasındaki saçmalık, fikrin ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan tarafından ilk kez ortaya atılmasından bu yana geçen süreyi topladığınızda ve o zamandan beri temellerdeki değişimi not ettiğinizde daha da büyüyor. Amerika'nın bir yıllık bir ara döneme sahip olma yönündeki kapsamlı hedefi artık geçerli değil; bir anlaşma, İranlılara rejimin ekonomik olarak toparlanmasını ve terörizmi finanse etmeye devam etmesini sağlayacak on milyarlarca dolar verirken, bu pencerenin toplamı belki de birkaç haftadan fazla olmayacak.

Bu fikir ilk ortaya atıldığından beri, Tahran büyük ölçüde % 20'ye kadar uranyumu zenginleştiriyor (her ne kadar herkes çoğunlukla semantik ve beyan edici olan % 90'a kadar zenginleştirmeyi vurgulasa da, asıl sorun budur) ve % 60'a ve hatta % 84’e kadar sıçradı -Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun bu soruşturma dosyasını kapatmak üzere olmasına rağmen. İran uranyum metali üretiyor, müfettişlerin şüpheli bölgelere erişmesini engelliyor ve bombaya giden tüm yolları koruyor.

Anlaşma, İran'ın ihlallerini meşrulaştıracak ve bu ihlaller yoluyla elde ettiği tüm varlıkları elinde tutmasına izin verecek. Aynı zamanda, UAEA, İran meselesiyle ilgili soruşturma dosyalarını kapatmaya devam ediyor. Bu, kurumun varoluş nedenini ortadan kaldırabilir.

Anlaşma, İran'ın gelişmiş santrifüjlerin geliştirilmesine ve üretilmesine devam etmesinin yanı sıra, nükleer savaş başlıkları taşıyabilen balistik füzelere tutunma izni verecek. Aynı zamanda silahlanmaya devam edecek – Tahran'ı nükleer kapasiteye sahip olmaktan gerçekten ayıran tek şey. Bu arada, gerçek statüsü büyük ölçüde gizlenmeye devam edecektir.

Anlaşma, ABD'nin İran'ın nükleer programına karşı herhangi bir faaliyetini, kesinlikle bir seçim yılında, planın Sullivan'ın ifade ettiği gibi "bir kutuya geri döndüğü" şeklindeki yanlış varsayım altında durduracak ve İsrail'in tek başına saldırmasını önleyecek ya da en azından çok zorlaştıracaktır.

Bütün bunlar, İranlılar Körfez'deki ve Ortadoğu'daki Amerikan çıkarlarına saldırırken, insan haklarını ihlal ederken, Tahran'da kadınları ve kız çocuklarını öldürürken ve Ukraynalı kadın ve kızların öldürülmesine yardımcı olan gelişmiş silahlar transfer ederek Rusya'ya olan kitlesel desteklerini sürdürürken oluyor.

Bu nedenle, İsrail'le normalleşmenin sağlanmasına yardımcı olacak, Riyad'ın bağımsız bir yakıt döngüsü talebi sorununun üstesinden gelecek ve İran'la yapılan kötü anlaşmayı masadan kaldıracak bir Suudi anlaşmasını ilerletmenin doğru ve pratik olarak tek yolu, İsraillilerin, Washington'daki toplantıları sırasında uranyum zenginleştirmenin tamamen yasaklanması da dahil olmak üzere, anlaşma imzalandığında kaldırılan tüm BM Güvenlik Konseyi yaptırımlarını yeniden yürürlüğe koyarak İran'a karşı snapback mekanizmasını sonuna kadar tetiklemekte ısrar etmelerini sağlamaktır. 

Böyle bir Amerikan talebi, İran'ın itirazı nedeniyle sonunda gerçekleşmeyecek olsa bile, Suudilerin zenginleştirme taleplerinin altındaki halıyı çekecek, Suudi Arabistan'dan gelen nükleer tehdit olmadan bir Suudi-Amerikan-İsrail anlaşmasıyla ilerlemeyi mümkün kılacak ve İran'ın nükleer programına karşı İsrail-Amerikan ortak eylemine kapı aralayacaktır.

Suudi Arabistan'a topraklarında uranyum zenginleştirme hakkı vermek için herhangi bir Amerikan onayı - kesinlikle güçlü bir İsrail muhalefeti olmadan ve Suudi Arabistan'daki denetim seviyesinden bağımsız olarak ve zenginleştirmeden gerçekte kimin sorumlu olacağından bağımsız olarak - tüm tehlikeleri kapsayan sözde "123 kurala" ve Orta Doğu'daki diğer ülkelere uyarken ABD'den bazı sivil nükleer yetenekler almış olan ülkelerden benzer bir talebi derhal tetikleyecektir (BAE gibi). O zaman nükleer silahlanma yarışı başlayacak.

Kötü bir nükleer anlaşma bir kez daha İsrail'e ağır bir bedel ödetecektir; bu nedenle İsrail, kendisi için çok önemli olan Suudi anlaşmasını ilerletme potansiyeli bu süreçte baltalansa bile, İran’a karşı yüksek sesle ve birleşik bir şekilde hareket etmelidir. Bu kritik konu bir numaralı öncelik olarak kalmalı ve İsrail'in herhangi bir siyasi tartışmasına dahil edilmemelidir. İsrail'in içindeki, resmi ya da gayri resmi kaynaklar, kötü bir anlaşmanın bile İsrail'e İran'la gelecekteki bir çatışmaya hazırlanmak için daha fazla zaman tanımak gibi avantajları olduğu görüşünü dile getiren, yanlış ve yanıltıcıdır ve aynı zamanda İsrail'in çıkarlarına da zarar vermektedir.

Aynı zamanda İran, İsrail'i çok cepheli bir çatışmaya çekmeye ve en azından şimdilik gerçek fiziksel çatışmanın dışında kalmaya çalışıyor. İsrail, İran'ın bundan kaçmasına izin veremez ve aynı zamanda askeri ya da başka türlü yeteneklerini geliştirmeye devam etmelidir. İsrail'in İran'la bir anlaşmaya karşı mesajı son derece açık olmalı; başka herhangi bir davranış biçimi, özellikle Körfez ülkelerine İsrail'in zayıf olduğu ve güvenilemeyeceği mesajını gönderecektir.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 03 Haziran 2023 18:51