İran-Pakistan İlişkilerini Kim Aşındırıyor?

Pakistan-İran sınırındaki İran karşıtı aşırılık yanlısı grupların İslam Devrimi Muhafızları Ordusu'nu ve İran sınır güvenlik güçlerini hedef alan yeni bir terör dalgası, İran ile Pakistan arasındaki ilişkilere zarar verebilir; bu ilişkiler, Tahran ile Riyad arasındaki ilişkilerin gözle görülür bir şekilde istikrara kavuşmasıyla birlikte iyileşti.

Uluslararası ilişkiler konusunda derin bilgiye sahip analistler, İran karşıtı bir grup tarafından gerçekleştirilen terörist saldırının zamanlamasının, iki komşu arasındaki samimi bağları bozmak ve Batı Asya'da yürütülen jeopolitik değişikliklerin etkisini, Çin'in arabuluculuğundaki uzlaşma çabalarının bölgede meyve vermesiyle zayıflatmak anlamına geldiğini iddia ediyorlar.

İran'a yapılan son saldırı

En az beş İran sınır muhafızı, 21 Mayıs'ta İran'ın güneydoğusundaki istikrarsız Sistan-Belucistan eyaletinde Pakistan merkezli bir terörist hücreyle çatışmada şehit oldu. Silahlı grup, Pakistan sınırına yakın Saravan'da Devrim Muhafızları Ordusu’nu durdurdu ve ardından Pakistan topraklarına çekildi.

İran'ın yarı resmi haber ajansı Fars'a göre, "ülkeye sızmaya çalışan bir terörist grup" pazar günkü saldırıyı gerçekleştirdi ve "çatışmadan sonra sınırı geçtiler".

Olay, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif ve İran Cumhurbaşkanı Seyyid İbrahim Reisi tarafından 18 Mayıs'ta zarif bir törenle Mend-Pişin sınır gıda pazarının açılışından günler sonra gerçekleşti. Pakistanlı ve İranlı liderler ayrıca, İran elektriğini Çin tarafından işletilen Gwadar limanına ve eyaletin diğer uzak bölgelerine ulaştırmak için bir elektrik iletim hattı çalışması başlattı.

Pakistan Dışişleri Bakanlığı, 17 Mayıs Cuma günü yayınladığı bir bildiride, ortak açılışın Pakistan ve İran'ın sırasıyla komşu Belucistan ve Sistan-Belucistan eyaletlerinde yaşayanların yaşam standartlarını iyileştirme hedefine olan bağlılığını gösterdiğini belirtti. Açıklamada, "Aynı zamanda iki ülke arasındaki ikili ilişkide ileriye doğru atılmış büyük bir adımı temsil ediyor" denildi.

Pakistan, Mend-Pişin sınır gıda pazarının sınır ötesi ticareti artırmak, ekonomik genişlemeyi teşvik etmek ve yerel işletmeler için yeni iş fırsatları yaratmak için hareketli bir merkez haline gelmesini bekliyor. Piyasa ayrıca, Pakistan ve İran ekonomilerini kurutan iki ülke arasındaki milyar dolarlık yasadışı ticareti durdurmayı amaçlıyor.

Önceki saldırılar

Devrim Muhafızları ve Pakistan ordusuna yönelik saldırıların uzun bir geçmişi var ve her iki ülke de birbirlerini militanları kontrol ettikleri sınırların uzak bölgelerinde barındırmakla suçladılar. Geçen yılın Aralık ayı sonlarında, dört İran güvenlik gücü, Pakistan sınırına yakın eyaletin aynı bölgesinde düzenlenen bir saldırıda şehit oldu. Olay, bir vaizin Sistan ve Belucistan eyaletindeki bir kasaba olan Kaş'taki bir camiden kaçırılmasından ve ardından öldürülmesinden tam bir ay sonra İran sınır gücünü vurdu. Beluci azınlık, aşırılık yanlısı örgütlerle, Beluci azınlıktan isyancılarla ve uyuşturucu kaçakçılığı çeteleriyle birkaç kanlı kavgaya tanık olan İran'ın bu en fakir eyaletinde yaşıyor. Tüm bu olaylar bu yerde gerçekleşti ve tüm sorun çıkaranların Pakistan topraklarından İran sınırını geçtiğine inanılıyor. İranlı yetkililere göre, Abdulvahid Rigi'nin suikastçıları daha sonra sınırı geçemeden yakalandı. Yetkililer, teröristlerin yerel halk arasında çatışmaya neden olma niyetinde olduğuna inanıyorlardı.

Pakistan ordusuna saldırılar

Pakistan ordusu personelinin de dahil olduğu benzer saldırılar da uzun süre manşetlerde yer alıyor. Bu yılın başlarında, Pakistan'daki yetkililer, sınırın İran tarafındaki bir terörist saldırıda dört Pakistan askerinin öldürüldüğünü belirtti. Askeri bir açıklamada, olayın Belucistan'ın güneybatı bölgesinin izole Panjgur bölgesinde meydana geldiği iddia edildi.

Açıklamada, "Teröristler, sınır boyunca devriye gezen güvenlik güçlerinden oluşan bir konvoyu hedef almak için İran topraklarını kullandı" denildi. Açıklamada, 900 kilometreden fazla bir sınırda, "İran tarafından kendi tarafındaki teröristleri avlamasının istendiği" belirtildi.

Kimse mülkiyeti çabucak kabul etmese de, Tahran, İran karşıtı militanların Pakistan'ın Belucistan eyaletindeki güvenli bölgelerinden İran sınır bölgesinde böyle bir "terörist" eylem planladığını söyledi. Bununla birlikte, İslamabad'daki İran büyükelçiliği, Pakistan güçlerine yönelik terörist saldırıyı şiddetle kınadı. Büyükelçilik bir tweet'te, "İran ve Pakistan terörizm adı verilen bir acıyı paylaşıyor. Bu endişe verici davranış her iki tarafa da zarar veriyor" denildi.

Bu yılın Nisan ayı başlarında ülkenin güneybatı bölgesinde, İran sınırına yakın Belucistan Eyaleti'nde dört Pakistan askeri daha şehit edildi. Üç aydan kısa bir süre içinde, iki benzer saldırı olmuştu. Yetkililere göre, failler İran toprakları dışında faaliyet gösteren bir "terörist grubu" idi.

Pakistan ordusu, yaptığı açıklamada, İran'ı "gelecekte benzer olayları önlemek" için saldırıya karşı uyardığını iddia etti. Saldırı, Pakistan İçişleri Bakanı Rana Sanaullah tarafından kınandı ve bir tweet'te "ulusun teröre karşı savaşta birleştiğini" ve "bu belanın ortadan kaldırılacağını" söyledi. Her zamanki gibi, hiçbir örgüt 1 Nisan'daki saldırının sahipliğini iddia etmedi.

Proje

Sınır ticareti şehri kavramı ilk olarak Nisan 2021'de, iki ülkenin sınır ötesi ticareti kolaylaştırmak için Mend-Pişin noktasında İran'ın Pakistan ile olan 959 km uzunluğundaki sınırlarıyla üçüncü bir sınır kapısı kurmaya karar vermesiyle ortaya çıktı. Mend, Pakistan'ın çalkantılı Belucistan eyaletinde, İran'ın Belucistan-Sistan'daki Pişin'in bitişiğinde yer almaktadır.

Sınır boyunca sınır pazarları oluşturmak için Mutabakat Zaptı (MOU) Nisan 2021'de Pakistan ve İran arasında imzalandı. O zamanki Ticaret ve Yatırım Danışmanı Abdul Rezzak Davud, Twitter'da, "İran sınırımızda, Belucistan'da, şu anda Gabd, Mund ve Chedgi'de üç sınır pazarı inşa ediliyor" dedi.

Pakistan Dışişleri Bakanlığı'na göre, 10 dönümlük arazi üzerinde inşa edilen yeni açılan sınır pazarı, İran ile sınır ticaretinin yeni yollarını kolaylaştırmak için Pakistan-İran sınırı boyunca inşa edilecek altı tesisten biri. En son sınır pazarı, uzun bir tarihe sahip bir bölgede inşa edildi. Mend, Kech ve Gwadar bölgeleri de dahil olmak üzere Belucistan'ın ana pazarlarına yiyecek ve içecek tedarik eden küçük ölçekli sınır işletmeleri için bir merkezdir. Basında çıkan haberlere göre, Mend'in yiyecek ve içecek mallarının ithal edildiği, depolandığı ve daha sonra Belucistan ve diğer Pakistan eyaletlerinde dağıtıldığı birkaç büyük deposu var.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 31 Mayıs 2023 07:49