Netanyahu Gazze'yle Niye Savaştı?

İhtiyaç ve arzunun etkisiyle Binyamin Netanyahu, kısa bir gezi olacağını düşünerek Gazze'ye karşı savaşa girdi.

Hükümetinin daha sağcı üyeleri arasında yayılan isyan belirtilerine tanık olduktan sonra iktidar koalisyonunu rehabilite etmesi gerekiyordu. Ayrıca umutsuzca İsrail halkı arasında kötüleşen itibarını ve devletinin çatışmanın diğer tarafında, Filistin ve Lübnan direnişi arasında aşınmış caydırıcılık imajını rehabilite etmek istedi.

Burada, "rehabilitasyon"un, Netanyahu'yu savaşa iten kişisel ve siyasi motivasyonları tanımlamak için en doğru ve yaygın olarak kullanılan terim (İsrailliler arasında bile) olduğunu belirtmekte fayda var.

Yine de Netanyahu, dürtülerinin ve eğilimlerinin Gazze ile savaşa girme kararını dikte etmesine izin vermedi. Netanyahu ile onun güvenlik ve siyasi ekibi, kararlarını bir dizi varsayıma dayandırdı:

Birincisi, İslami Cihad'ın üç üst düzey komutanını hedef almanın hareketi şaşırtacağı, cevap verme kabiliyetini sakatlayacağı ve misilleme kapasitesi üzerinde kalıcı bir etki bırakacağıdır.

İkincisi, misillemenin Gazze'deki yerleşim yerlerini aşmayacağı veya bir-iki günden fazla sürmeyeceğidir.

Üçüncüsü, İslami Cihad'ın önceki örneklerde olduğu gibi izole bırakılacağıdır.

Dördüncüsü, sürpriz unsurunun ve İslami Cihad'ın beklenen cevabının sınırlı kapsamının Savaş Sahalarının Birliği'ne izin vermeyeceğidir.

Beşincisi, "bilinci mühürleme" stratejisi ve "savaşlar arası kampanya" doktrininin amaçlandığı gibi işleyeceği ve etkilerinin tüm hiziplere ve arenalara yayılacağıdır. Netanyahu'nun, güvenlik ve siyasi mutfağının mantığı buydu.

Netanyahu, bu varsayımları yerine getirmek ve önlerindeki yolu açmak için, kendisine yardımcı olacağına inandığı taktiklere başvurdu. İlk taktik, sadece İslami Cihad'ı hedef aldığını ve Hamas'a ve el-Kassam Tugayları'na zarar verme niyeti olmadığını tekrar tekrar vurgulamaktı. İkinci taktik, birden fazla cephede geniş çaplı bir çatışma istemediğini göstermek için arabuluculuk ve iletişim kanallarını (Lübnan ile UNIFIL ve Gazze ile Kahire aracılığıyla) harekete geçirmekti. Üçüncü taktik, İslami Cihad'ı şeytanlaştırmaya devam etmek ve Filistinlilerle değil, İran, Hizbullah ve onların Gazze'deki "vekilleriyle" savaştığını iddia etmek için Tahran ve Güney Dahiyeh [Hizbullah'ın 'başkenti'] ile bağlarını abartmaktı. Dördüncü taktik, bu kez Gazze ile uğraşırken "Dahiyeh stratejisi"nden vazgeçmek ve Hamas ile müttefiklerinin "kendini kısıtlamaya" devam etme yeteneğini zayıflatacak yüksek binalara vurmaktan ve insan kayıplarına neden olmaktan kaçınmaktı.

Beş gün süren yoğun çatışmalardan sonra ‘Kalkan ve Ok Operasyonu’ ne gibi sonuçlar elde etti? Netanyahu'nun hesapları yerinde miydi, yoksa işareti kaçırdılar mı? Varsayımlarından hangisi işe yaradı ve hangisi kavrayışından kaçtı? İstediğini yaptı mı ve itibarını, koalisyonunu ve devletinin caydırıcı imajını "rehabilite etmeyi" başardı mı?

Netanyahu savaşın ilk 'okunu' ateşledi, ancak sadece üçünü değil, altı üst düzey komutanını kaybetmesine rağmen son roketi fırlatan İslami Cihad'dı.

Gazze'nin çevresine düşen birkaç dağınık rokete karşın, İslami Cihad'ın roketleri Tel Aviv’e ulaştı ve Kudüs'ü işgal etti. Savaş "bir ya da iki gün" yerine beş gün sürdü ve birkaç gün, hatta haftalarca sürebilirdi.

İsrail'in "kalkanını" ve caydırıcılığını güçlendiren askeri kampanyanın "okları" yerine, Demir Kubbe'nin Kudüs Tugayları'nın roketlerinin yarısından fazlasını engellemedeki başarısızlığı, İsrail'in artık aşılmaz olmayan savunmasında yeni bir gedik açtı.

İslami Cihad birliğini ve kararlılığını korurken, Netanyahu ilk 'okunun' işareti kaçırdığını ve Gazze'ye girmesinin asla birkaç büyük isim yakalandıktan sonra sona eren 'kısa bir gezi' olmayacağını fark ettikten sonra kafa karışıklığı ve endişe ile sarsıldı.

Netanyahu, İslami Cihad'ı ayırmak ve izole etmek için bahis oynuyordu ve defalarca başka kimseyi hedef almadığını iddia etti. Ancak bu sefer sonuç, İslami Cihad'ın sahnenin sadece ön saflarında yer aldığı turlarda geniş, belki de benzeri görülmemiş Filistin ulusal desteğini çekmesiydi. Ortak Operasyonlar Odası, "hizipleri, tugayları ve kanatları ayırma" doktrinini ciddi bir risk altına sokarak ve Netanyahu'ya tırmanışı sürdürmenin ve kapsamını genişletmenin yalnızca herkesi isteyerek veya istemeyerek savaşa sokacağını göstererek tüm savaş için siyasi, ahlaki ve etik sorumluluk üstlendi.

Ancak daha da önemlisi, İslami Cihad, şehitlerin yasını tutan kalabalıklarda ve çatılardan ‘Allahu ekber’ diye bağıran ve Özgürlüğün İntikamı Operasyonu'nun zaferini kutlayan insanlarda görüldüğü gibi, benzeri görülmemiş bir halk desteği çekti.

İslami Cihad'ın en parlak genç yıldızlarından ve liderlerinden on birini kaybettiği ve bedelini kan ve fedakarlıkla ödediği doğrudur; ancak Özgürlüğün İntikamı Operasyonu'nun ardından hareket, Netanyahu ve diğerlerinin beklediğinden daha hızlı bir şekilde saflarını ve cephaneliğini yenilemek için daha donanımlı olacaktır. Kısaca Filistin'in kümülatif deneyimi budur: Kalkan ve Ok Operasyonu ile başka bir ok rotadan saptı ve işareti kaçırdı.

Netanyahu ve onu çevreleyen güvenlik/siyasi liderler bir kez daha 'bilinci yakma' [Filistinlileri yıpratma] stratejisi ve 'savaşlar arası kampanya' doktrini üzerine bahse girdiler, ancak savaşın sonuçları beklendiği gibi olmadı: Tek bir direniş grubu (ne en büyüğü ne de en güçlüsü) sahadaki sorumluluğun yükünü omuzladı ve bir milyon yerleşimciyi sığınaklara kaçırmayı başardı ve ülkenin en az yarısında hayatı felç etti.

Bu arada, "bilincin köreltilmesi" ve "savaşlar arası savaş kampanyası”nın ciddiyeti ve uygulanabilirliği konusundaki tartışmalar, Filistin kamuoyunu ve yeni Filistinli "Z kuşağını" etkilemek yerine, İsrail içlerine hızla yayılmaya başladı. Gazze, direnişi için sıcak, besleyici bir ortam sağlarken, Batı Şeria bir volkanın eşiğinde duruyor, şehirleri, kasabaları ve mülteci kampları sonsuz günlük çatışmaların alanlarına dönüşüyor. Bu, İsrail güvenlik kurumu için, siyasi sınıfın üstünde tam bir kabustur. Bu, kılıfından çıkmadan önce başıboş kalan üçüncü oktur.

Netanyahu, kişisel imajını rehabilite etmeyi, iktidar koalisyonunu etrafında toplamayı, sokaklardaki inatçı, aktif muhalefete karşı zafer kazanmayı umuyordu.

Bu bağlamda, benzeri görülmemiş bir düşüşün ardından kamuoyu yoklamalarındaki sayılarını artırarak taktiksel bir zafer kazandı ve Ben-Gvir, hükümet ve Knesset içindeki radikal görevlerini sürdürmeye geri döndü. Ancak İsrail’deki çok çeşitli gözlemciler ve uzmanlar bu kazanımları mütevazı ve geçici olarak tanımlıyor. Netanyahu'nun silahlar sustuğunda kendisini daha zor bir durumda bulacağını tahmin ediyorlar. Muhalefetin ona karşı açık savaşını terk etmesi pek ve popülaritesinin devam etmesi ve büyümesi pek olası değil; şimdi Kalkan ve Ok Operasyonu İsraillilerin daha önce bildiklerini güçlendirdi - kişisel ya da ulusal güvenlikte bir artış olmayacak, sadece üst üste öldürme ve bombalama turları olacak.

Özgürlerin İntikamı Operasyonu'nda İslami Cihad, savaş alanında ve siyasi cephede beklentileri aştı. İlk şoku başarıyla absorbe etti ve düşmanın bıraktığı boşluğu doldurmayı başardı ve beş gün içinde en üst düzey komutanlarından altısını öne çıkardı. İslami Cihad, olan biteni araştırmak ve gözden geçirmek için çalışmalıdır; çünkü İsrail, yeterli koruyucu, emniyet ve güvenlik önlemleri alınmazsa potansiyel olarak korkunç sonuçları olan istihbarata erişebiliyor gibi görünmektedir. Bununla birlikte, hareketin canlılığı ve savaşçı ruhu, inisiyatifi hızla yeniden kazanmasına ve askeri operasyonun seyrini son dakikaya kadar ve daha sonra bir miktar kontrol etmesine izin verdi.

Siyasi cephede, İslami Cihad güç ve kararlılıkla müzakere etti. Esasen Netanyahu'nun arzularının bir tercümesi olan ilk sükunet tekliflerini reddetti ve sonunda Hizbullah ile İsrail arasındaki Nisan 1996 mutabakatlarına biraz benzeyen anlayışlara ulaştı: Sivillere ve evlerine geniş bir rıhtım vermek ve bireyleri hedef almaktan kaçınmak. İsrail'in şehit Hıdır Adnan'ın cesedini serbest bırakma anlaşmasının sağlanamaması, o anın düşünceleri ve bir maliyet/fayda analizi tarafından yönlendirilen geçici bir gerilemeydi; çünkü Filistinli müzakereci ve Mısırlı arabulucu, Netanyahu ve koalisyonu için böyle bir tavizin ağır sonuçlarının ve yansımalarının farkındalar.

Hamas'ın performansı, hem Filistin hem de İsrail çevrelerinde en çok tartışılan performans oldu. Hamas, Gazze Şeridi'ndeki en büyük hiziptir ve iktidarın dizginlerini elinde bulundurmaktadır, ancak sadece Ortak Operasyonlar Odası aracılığıyla İslami Cihad'a siyasi örtü sağlamakla yetinmiştir. Gözlemciler bunu, kontrolden çıkması durumunda mücadeleye katılma taahhüdü olarak yorumladılar. Bu, İsrail tarafını savaşı kısa kesmeye ve sakinleşmeyi kabul etmeye ve hatta Netanyahu hükümetinin korktuğu ve istemediği bir senaryoya, büyük bir patlamaya dönüşmeden önce hızlandırmaya zorlamada kilit bir faktör olabilir.

Hamas liderlerinin savaştan sonra İslami Cihad'ı tebrik etmesi, etkili liderliği ve yükün sorumluluğunu taşıdığı için övmesi, Hamas'ın savaşa katılımının mütevazı operasyonel sınırlarını doğrulamaktadır. Bazıları sınırlı katılımını bir tür rol paylaşımına bağlarken, diğerleri bunu iki büyük direniş grubu arasındaki rekabetin bir parçası olarak yorumladı. Üçüncü bir kamp bunu, Hamas'ın Gazze Şeridi'ndeki egemen otorite olarak hesaba katması gereken hususlara bağladı. Ortaya çıkan yükümlülükler Gazze Şeridi'nin sınırlarıyla sınırlı değil, Hamas'ın Filistin arenasındaki daha geniş projesi ve bölgesel mülahazalarıyla bağlantılı. Bununla birlikte, Hamas'ın bu savaştaki konumunu ve rolünü tüm bu nedenlerin bir araya gelmesine bağlıyoruz; özellikle de hareketin mevcut duruşu, İslami Cihad'ın da ön planda olduğu son iki savaştaki duruşlarından ayrı olarak anlaşılamadığından ötürü.

Filistin Yönetimi, kendi adına, pasif ve eksik kaldı. BM, Arap Birliği ve birkaç başkentle geleneksel iletişim de dahil olmak üzere, bu tür olaylara özgü asgari diplomatik faaliyette bulunmaktan memnundu. Başkan Abbas, Gazze'deki savaşların doruğunda Ramallah'ı terk etmekten ve neredeyse bir dilenci gibi homurdanarak koruma aramak için BM'ye gitmekten çekinmedi.

Filistin sahalarının (Kudüs, Batı Şeria, 1948 toprakları ve diaspora) birleşmesi, Filistin'deki, komşu devletlerdeki ve Avrupa başkentlerindeki birkaç halk hareketinde ifade edilen kısmi ve sınırlı bir anlamda sağlandı. Tahminimizde, bunun nedeni iki faktöre bağlanabilir:

Birincisi, savaş, örneğin Kudüs Operasyonu'nda olduğu gibi, savaşın süresi, yeri ve yoğunluğu açısından tam potansiyeline ulaşmadı.

İkinci faktör, [Filistinliler arası] bölünmenin her iki tarafını da yöneten sıfır toplamlı denklemdir. Bir kara delik gibi, cephe hatlarında ve açık çatışma bölgelerinde gösterilen kararlılık ve cesaret sayesinde çatışmalardan elde edilen kazanımların hepsini olmasa da çoğunu yutabilir.

"Birleşik sahalar" doktrini, İsrail'in bu konudaki endişelerinin de kanıtladığı gibi, stratejik öneme sahip bir Filistin yaklaşımıdır. Halkın, davanın ve mücadelenin birliğini somutlaştırır; ancak bu, belirli eylemlere veya gelişmelere tepki olarak otomatik olarak veya kendiliğinden gerçekleşmez. Bu, Filistinlilerin kendilerini karşı karşıya buldukları değişen koşulları ve bağlamları dikkate alan ve uzun vadede her yerde Filistinlilerin savaşları arasında senkronizasyon ve koordinasyon sağlamayı amaçlayan bir yolculuk ve süreçtir.

Özgürlerin İntikamı Operasyonu, Filistin'in hayatında bir gündür. Bu, sadece İslami Cihad tarafından değil, aynı zamanda çeşitli Filistinli hizipler ve Arap direniş sahaları tarafından da dikkatle incelenmesi gereken birçok siyasi ve askeri ders ve içgörü taşıyan mücadelede bir kilometre taşına işaret ediyor.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 22 Mayıs 2023 16:01