İsrail'in Suriye Macerası Sona Erebilir

Bugünlerde hükümet karşıtı protestolarla boğuşan İsrail rejimi, aynı zamanda nefes almasına neredeyse hiç izin vermeyen bir güvenlik ablukasıyla mücadele ediyor. Öte yandan, Arap ülkeleri on yıl öncesine kadar İsrail işgal rejimine karşı Filistinlileri desteklemek için sıraya girmiş olsalar da, 2011'de Suriye krizinin patlak vermesi, bazı önemli Arap ülkelerini ve Tel Aviv'i ilk kez aynı cephede bir araya getirdi. Bu, İsraillileri zaman zaman sözde ulusal güvenlik garantileri için Suriye topraklarına füze saldırıları gerçekleştirmeye teşvik etti. Şam'ın uyarılarına rağmen, bu saldırılar son günlerde devam etti ve hatta yoğunlaştı; bazı Suriye bölgeleri İsrail savaş uçakları tarafından bombalandı ve bazı müttefik direniş güçleri öldürüldü ve yaralandı.

Geçtiğimiz 12 yıl boyunca, İsrail rejimi ve Arap ülkeleri, her ikisi de Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın devrilmesi çağrısında bulunarak, tutumlarını birleştirdi. Hatta bölgedeki İsrail ve Amerikan projelerine karşı çıkan güçlü bir bölgesel blok olan İran önderliğindeki Direniş Ekseni'ni zayıflatmak için savaşın harap ettiği ülkeyi bölmeyi hayal ettiler. 

Bu nedenle, Suriye krizi Amerikan yapımı, kutsal olmayan bir İsrail-Arap ittifakı yaratmıştı ve İsrailli liderler Suriye arenasını on yıllardır süren bölgesel izolasyonlarını kırmak için bir fırlatma rampası olarak gördüler. Böylece 'Nil'den Fırat'a' projesini gerçekleştirmek için Arapları normalleştirmeye çalıştılar.

Tel Aviv normalleşmede nisbeten başarılı olmasına ve BAE ve Bahreyn'i sürece getirmesine rağmen, kısa bir süre sonra süreç çözülmeye başladı ve Arap ülkeleri Suriye'ye geri döndü. Şubat ayında Suriye'de meydana gelen 7,5 büyüklüğündeki deprem bu ülkede ağır kayıplara ve hasarlara neden olsa da Arapların Şam'a yönelmesi şeklinde siyasi bir ilerleme sağladı. Bu İsrailliler için son derece endişe verici.

İsrail-Arap ittifakının kopması

Arap devletlerinin Suriye ile yumuşamaya ilgi göstermesiyle birlikte, İsrail rejiminin artık Şam karşıtı gündeminde Arap desteğine güvenemeyeceği söylenebilir. Suriye'yi Arap Birliği'ne geri getirme önergesi, bugünlerde Arap dünyasının en hararetli tartışmasıdır ve tüm Arap liderler Suriye'yi tekrar blok halinde görme isteğini paylaşmaktadır.

Suudi Arabistan, Suriye'nin Arap Birliği'ne dönüşünün en büyük rakibiydi, ancak İran ile krallık arasındaki son anlaşmadan sonra Riyad davaya katkıda bulundu ve Şam'daki büyükelçiliğini yeniden açma planını açıkladı. Buna ek olarak, Suudi Arabistan 19 Mayıs'ta Arap Birliği zirvesine ev sahipliği yapacak ve Riyad'ın Başkan Esad'ı toplantıya davet etme planlarından bahseden haberler, İsrail'in gözlerinden ve İsrail medyasından sükunetin çalındığı bir eylem ve Suudi Arabistan'ın hamlelerini İsrail pahasına yeni Ortadoğu'nun oluşumunun gerçek bir sembolü olarak nitelendiriyor.

Bir diğer güçlü Arap Birliği üyesi Mısır, Suriye ile yakınlaşma sürecine başladı. Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad, pazar günü Kahire'ye 2011'den bu yana ilk ziyaretini gerçekleştirdi. Ayrıca, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ve Esad önümüzdeki haftalarda bir araya gelecek ve 12 yıl sonra iki ülke arasındaki farklılıkların sona ermesinin başlangıç adımını atacak. Aslında Mısırlı yetkililer Şam'ın yumuşaması ve Arap Birliği'ne dönüşü için dakikaları sayıyorlar. Bu çabaların bir parçası olarak, es-Sisi pazartesi günü Suudi Arabistan'a gitti ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile bir araya geldi. Bilgilendirilen kaynaklara göre, iki lider Suriye krizini, Şam'ın Arap Birliği'ne dönüşünü ve Arap ülkesindeki krize son verme çabalarını tartıştı. Araplar arasında Şam ile ilişkilerin yeniden başlaması konusunda bir fikir birliği oluşmuş gibi görünüyor ve muhtemelen yakın gelecekte büyükelçiliklerini birbiri ardına yeniden açacaklar ve on yıldan fazla süren düşmanlığa son verecekler.

Suriye krizi her zaman Arap Birliği zirvelerinin tartışma konularından biri olmuştur ve Suriye lideri on yıldan uzun bir süredir ilk kez toplantıya katılırsa, zirveden Suriye'nin toprak bütünlüğünü savunan bir açıklama çıkması muhtemeldir. Arap ülkelerinin Suriye'nin toprak bütünlüğünü savunması, İsrail'e bu ülkenin topraklarında macera peşinde koşmayı bırakması için ültimatom veriyor. Çünkü Suriye'yi istikrarsızlaştırmaya yönelik her türlü girişim Arap dünyasının tepkisiyle karşılanacak ve bu da İsraillilerin daha ihtiyatlı davranmasına neden olacak. Araplar arası birlik, İsrail'in bölgede tamamen izole edilmesi anlamına gelecektir ve işgal altındaki topraklar siyasi ve sosyal krizler nedeniyle huzursuzluk yaşadığından, Arap ülkeleriyle herhangi bir çatışmanın Tel Aviv için ciddi sonuçları olabilir. Öte yandan, Arap ülkelerinin Suriye ile ilişkilerinin normalleşmesiyle birlikte, Suriye ordusu kendine daha fazla güvenecek ve İsrail’in düşmanlıklarına kararlı bir şekilde cevap verebilecek kapasiteye sahip olacaktır.

Arap devletlerinin yanı sıra Türkiye de Suriye'ye yakınlaşma yolunda ilerliyor ve İran, Rusya, Türkiye ve Suriye dışişleri bakan yardımcılarının dün Moskova'da dörtlü görüşmesi diplomatik ilişkilerin yeniden başlamasının başlangıcı oldu. Arap ülkeleri gibi Türkiye de Suriye krizinde İsrail'in politikalarına uydu, ancak Şam ile normalleşme Tel Aviv'i Türk tarafından duvara sıkıştıracak. Türkiye ve Araplar, bu ülkede istikrar ve güvenliği yeniden tesis etmek amacıyla Suriye'ye döndüler ve İsrail'in gerilimi sürdürmesi, Suriyeli dostların gündemiyle bağdaşmayan krizde bu birliği güçlendirecektir.

Suriye, ekonomik fırsatlar ülkesi

Bölge devletlerinin Suriye ile ilişkilerinde siyasi konuların yanı sıra, ekonomi de önemli bir konudur. Suudi Arabistan ve BAE, ülkenin yeniden inşasının ve Şam ile ekonomik bağların yeniden başlamasının önünü açmak için Suriye'de güvenlik restorasyonu gerçekleştirmeye çalışıyor. Suriye'nin inşaatta yüksek yatırım fırsatları var ve uzmanlar, gelecekte Suriye'nin büyümesini yönlendiren önemli faktörlerden birinin inşaat sektörü olacağını savunuyor. Çatışmanın neden olduğu yıkımın büyüklüğü göz önüne alındığında, ülkenin Arap ülkelerinin yatırım yapabileceği bir alan olan inşaat malzemelerine ve yatırımlara ihtiyacı var.

Suriye'nin petrol endüstrisinin zor durumda olduğu göz önüne alındığında, yabancı yatırımcılar için en cazip sektörlerden biri enerji santrallerinin inşasıdır. Suriye hükümeti, ülkenin elektrik endüstrisine yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için cazip teşvikler yayınladı. Bu nedenle, şimdi Suriye fırsatlar ülkesidir ve Körfez’deki zengin Arap yöneticilerinin, Suriye’nin inşaasını ilerletmek ve aynı zamanda ikili ticaretten kar elde etmek için ülkenin hayati altyapısına yatırım yapmaları konusunda bol miktarda cazibe merkezine sahiptir.

Fars Körfezi monarşilerinin aksine Suriye'de yatırım yapacak serveti olmayan Mısır, normalleşme durumunda izlenebilecek kendi çıkarlarını öngördü. Geçtiğimiz on yıllarda, Mısır ve Suriye, Arap milliyetçisi ve İsrail karşıtı cephelere öncülük etti ve iki taraf arasında ekonomik alanlarda kapsamlı etkileşimler vardı. Yirmi yıl önce, Mısır ve Suriye hükümetleri bir "ortak Arap pazarı" kurma konusunda anlaştıklarını açıkladılar ve her iki tarafın yetkilileri, gerekli önlemleri alarak, Mısırlı ve Suriyeli yatırımcılar için ortak ticari ve ekonomik faaliyetlere başlama koşullarının sağlanacağını umuyorlardı. Ancak bu anlaşmalar iki ülkenin ihmali ve ardından Suriye krizinin başlaması nedeniyle kenara itildi. Şimdi, muhtemelen gelecekte anlaşmalarını yeniden canlandıracaklar.

Söylemeye gerek yok ki, Suriye'deki ekonomik faaliyetler ve yabancı yatırımlar ancak ülkeye sükunet ve güvenlik geri döndüğünde mümkündür. Ancak şu anda İsrail rejimi, aralıklı hava saldırılarıyla ülkeyle gerilimi yüksek tuttuğu için Suriye'nin çıkarlarının önündeki en büyük engeli oluşturuyor. Ancak Arap ülkeleri Suriye ekonomisine girerlerse Tel Aviv'in Suriye'ye savaş açmasına ve şüphesiz ona karşı tavır almasına izin vermeyecekler.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 08 Nisan 2023 23:43