Suud-İran Anlaşması Yeni Bir Gerçekliği Yansıtıyor

Çin'in, koyu bir rekabet içerisinde olan Suudi Arabistan ve İran arasında bir yakınlaşmaya aracılık ettiği haberi, Washington'daki birçok kişi için bir şok oldu ve Riyad'ın 1940'lardan beri ABD'nin kilit bir ortağı olduktan sonra Pekin'in kampına iltica ettiğine dair korkuyu artırdı.

Bu tür endişeler, ABD ortaklarının ABD ile Çin arasında artan rekabete verdikleri tepkinin yanlış yorumlanmasına neden oluyor. Washington'un önderlik ettiği kurulu düzen ile Pekin'in önerdiği alternatif düzen arasında seçim yapmaya zorlanan ortaklarımız, bunun yerine "tüm seçenekleri birden" seçiyorlar. Genel olarak, en büyük tehdit olarak gördükleri ABD ya da Çin değil, iki ülke arasındaki rekabettir.

Bu, ABD'li politika yapıcıların ileriye dönük olarak kabul etmeleri ve uyum sağlamaları gereken yeni küresel gerçekliktir.

Riyad, büyük güç rekabetine bu şekilde yanıt veren tek ABD ortağı değildir. Hindistan, ABD ile demokratik değerleri paylaşmasına ve Quad aracılığıyla Asya ile ilgili güvenlik konularında Washington ile yakın işbirliği yapmasına rağmen, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini Birleşmiş Milletler'de kınamayı reddetti ve Moskova'ya artan petrol alımları şeklinde ekonomik bir can simidi attı. Aynı şekilde, Türkiye, Ukrayna'yı askeri olarak desteklemesine rağmen, geçtiğimiz yıl boyunca artan ticaret ve turizm yoluyla Rusya ile ekonomik bağlarını güçlendirdi.

Her ne kadar sinir bozucu olsa da, ABD'li ortakların çılgınlığının bir yöntemi var. Muazzam bir belirsizlik dünyasıyla karşı karşıyalar. Sadece Rusya ve Çin'in hırslarının kapsamı konusunda değil, aynı zamanda ABD'nin geleneksel ortaklarına yanıt verme ve bağlılık konusundaki kendi stratejisi hakkında da endişeleniyorlar.

ABD'li yetkililer, ortaklarını Pekin ile ilişkilerin işlemsel olduğu ve bu nedenle Pekin'e güvenilmemesi gerektiği konusunda uyarıyor. Ortaklarımızın çoğu bunu anlıyor, ancak aynı şeyin dünyadaki rolüyle boğuşan bir ABD için de geçerli olabileceğinden korkuyor. Washington'un kararsızlığı ve Çin'in hırsları, ortaklarımız arasında dünya hakkındaki geleneksel bilgeliğin çoğunu altüst eden bir korunma dürtüsüne yol açtı. Güney Koreli yetkililerin nükleer silah edinme konusunda açıkça kafa yormaları ve Arap devletlerinin İsrail'i kucaklaması, bu eğilimin en çarpıcı örneklerinden ikisi.

Riyad'ın Pekin'e bir komisyoncu olarak bakma kararı sadece en son örnektir. Arap yetkililer sık sık Pekin'den birincil ekonomik ortakları, Washington'dan ise tercih ettikleri güvenlik ortağı olarak bahsediyorlar. Yine de gerçekte, ekonomi, politika ve güvenlik kaçınılmaz olarak iç içe geçmiştir ve Çin'in özlemleri, şaşırtıcı olmayan bir şekilde, ticaretle sınırlı değildir. Pekin'in bölgedeki ekonomik çıkarı arttıkça, diplomatik temposu da artıyor: Washington'un bu tür faaliyetleri azaltmasına rağmen, bölgede barış önerileri, konferanslar ve elçiler dizisi başlattı. Riyad, Çin'e sadece İran üzerinde etkisi olduğu için değil, Pekin kendisini bu tür bir fırsatı değerlendirecek şekilde konumlandırdığı için de yöneldi.

Ancak bu, Suudi Arabistan'ın Çin'e yöneldiği veya ABD'den uzaklaştığı anlamına gelmiyor. Gerçekten de, İran'la arabuluculuk için Çin'e bakarken bile, Riyad ABD ile bir savunma anlaşması arıyor ve İsrail ile bir normalleşme anlaşması yapmayı düşünüyor gibi görünüyor. Soğuk Savaş sırasında bağlantısız olmayı seçmiş olabilecek devletler, büyük güç rekabetinin mevcut yinelemesinde, bunun yerine "her şeye bağlı" olmayı seçiyorlar - yani, aralarında seçim yapmak yerine hem Washington hem de Pekin tarafından yönetilen çok taraflı düzenlere katılmayı seçiyorlar. Bu bariz bir riskten korunma stratejisidir; onları büyük güçler arasındaki rekabetin nesnesi haline getirirken, biri veya diğerinin geri çekilmesi halinde çıkarlarını korur.

Ortaklarımızın yaklaşımı, küresel düzeni ikili terimlerle düşünmeyi seven ABD'li yetkilileri hayal kırıklığına uğratıyor - demokrasiye karşı otokrasi ya da uluslararası düzeni savunanlara karşı onu baltalayanlar. Washington, bu formülasyonlara şüpheyle yaklaşan ve ABD-Çin çapraz ateşine yakalanmakta tereddüt eden bir dünyaya uyum sağlamalıdır.

Bu amaçla, Washington öncelikle ortaklarımızın Çin ile ilişkilerine aşırı tepki vermekten kaçınmalıdır. Güçlü itirazlar, ABD'nin güvenliğine zarar veren eylemler için saklanmalıdır. Suudi-İran normalleşmesi gibi bir şey, anlaşmanın hem Orta Doğu'daki hem de Asya'daki içeriğine ve etkisine göre değerlendirilmelidir. Çin'in rolünden de bahsedilebilir, ancak başlı başına ABD çıkarlarının merkezinde değildir.

İkincisi, ABD, kendi stratejisini ilerletirken bile ortakların kişisel çıkarlarına hitap edecek teklifleri yapılandırmalıdır. Bu yüzden Washington, dünyanın kozmik bölünmelerini ortaya koymaya devam etmek yerine, Ortadoğu'daki İbrahim Anlaşmaları ve Pasifik'teki Quad gibi ortak çıkarlara odaklanan daha küçük gruplar inşa etmeli ve güçlendirmelidir. Ve Washington, ortaklara sadece Pekin ile hangi işi yapmamaları gerektiğini söylemek yerine, ABD ile hangi işi düşünmeleri gerektiğini önermeye hazır olmalıdır. Amerika Birleşik Devletleri, örneğin Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne, her iki devletin de ekonomilerini çeşitlendirme hedeflerini ilerletmelerine yardımcı olacak bölgenin kritik maden endüstrisini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Çin'e karşı koymak için bu tür eylemlerin değeri açıktır.

Son olarak, Amerika Birleşik Devletleri kendi taahhütleri konusunda dürüst ve kararlı olmalıdır. ABD'nin ortaklarla olan güvenilirliği iki şeye indirgeniyor – stratejimiz hakkında ortaklarımıza yönelik içtenliğimiz ve özellikle Orta Doğu'da, Çin ile rekabete ve Avrupa'daki savaşa artan odaklanmamız nedeniyle stratejimizin nasıl değiştiği. Ve belki de hepsinden önemlisi, sözlerimizi eylemle destekleme iradesini toplamamız gerekir.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 21 Mart 2023 08:21