İsrail Diplomatik Bir Darbeyle Karşı Karşıya

İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, Başbakan Benjamin Netenyahu'nun yargıya yönelik saldırısı üzerine yaşanan ulusal ayaklanmayı "ulusal kâbus" olarak nitelendirdi. Cumartesi gecesi devam eden kitlesel gösterilere yüz binlerce kişi katıldı. İsrailli yerleşimcilerin şiddetinden sonra, İsrail'in üçüncü bir intifadaya doğru ilerlediğine dair korkular yoğunlaştı. Şimdi birbirlerine karşı can düşmanı olan İran ve Suudi Arabistan'ın ilişkileri yeniden kurduğuna dair haberler geliyor.

Bu, kendisini Arap komşularıyla barış yapabilecek, İran'a karşı ittifak kurabilecek ve Filistin devleti olma ihtimalini süresiz olarak erteleyebilecek bir diplomat olarak hayal eden Netanyahu'ya en büyük darbe olabilir.

ABD açısından bakıldığında, önde gelen Şii güç İran ile önde gelen Sünni devlet Suudi Arabistan arasındaki gerilimin düşmesi olumlu bir gelişme olabilir; ancak anlaşmaya aracılık eden Çin'in bölgede önemli bir oyuncu olarak gelmesi pek de cesaret verici olamaz. Ancak Netanyahu'nun olayları farklı görmek için sebepleri var.

Bununla birlikte, Suudi-İran anlaşması göründüğünden daha az önemli olabilir. Eski Ortadoğu diplomatı Dennis Ross bana, bunun "gerçekten bir yakınlaşma olmadığını" söyledi. Suudilerin, İranlıların Husi isyancıların Yemen'de yaptıklarını sınırlamaya istekli olup olmadıklarını öğrenmek istediklerini söyledi. Ross, "Yemen'in dışında olmak ya da en azından Husileri ateşkeste tutmak istiyorlar" dedi. İranlılar ise, "bölgede izole olmadıklarını göstermek" istediklerini söyledi. Ancak Suudi-İran ilişkilerindeki "temeller" değişmedi.

Ancak Netanyahu'nun istediği son şey, Suudilerin İsrail'in baş düşmanıyla ilişkileri onardığını görmek ve eleştirileri saptırmak, Suudilerin ABD'nin "zayıflığı" konusundaki sözde endişelerini suçlamayı tercih etmektir.

İbrahim Anlaşmaları hakkında sürekli olarak alay eden ve Riyad ile ilişkileri normalleştireceğini ima eden biri için Netanyahu, bu hamleye hazırlıksız yakalanmış gibi görünüyor. Suudiler ve İranlılar Netanyahu’nun uluslararası kahramanlık iddiasını baltalıyor.

İşler her kötüye gittiğinde yaptığı gibi, anlaşmanın Biden yönetimi ve önceki İsrail hükümeti tarafından gösterilen zayıflıktan kaynaklandığını iddia ederek başkalarına - bu durumda ABD'ye - saldırdı.

Bununla birlikte, sürpriz Suudi-İran paktı, Netanyahu'nun İsrail'i daha büyük bir kaos ve kargaşaya doğru götürdüğü algısını besliyor.

Dış İlişkiler Konseyi'nde kıdemli bir araştırmacı olan Steven A. Cook'un açıkladığı gibi, "Netanyahu İsraillilere, İsrail'in bölgedeki yerini sağlamlaştıracak ve Arap-İsrail çatışmasına bir kez ve herkes için son verecek olan Suudiler ile barış yapacak adam olduğunu söyledi."

Dahası, İran'ın uluslararası izolasyonunu hafifleterek, Suudi Arabistan'ın hamlesi Netanyahu'nun Tahran'la çatışmayı artırma arzusunu engelleyebilir. Orta Doğu Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Brian Katulis, bu durumun "kendisinin ve yankı odasının bu konuda hassas olmasının nedenlerinden biri" olduğunu söyledi.

Netanyahu'nun iç muhalifleri, başbakanı suçlama fırsatından dolayı çok mutlular. Eski lider Yair Lapid, anlaşmayı "İsrail hükümetinin dış politikasının tam ve tehlikeli başarısızlığı" olarak kınadı. "İran'a karşı işini yapmak ve ABD ile ilişkileri güçlendirmek yerine bütün gün yasal çılgınlıklarla uğraşıldığında olacak şey budur" dedi.

Lapid'in önceki hükümetteki ortağı Naftali Bennett, anlaşmayı Netanyahu için "yankılanan bir başarısızlık" olarak nitelendirdi. "Dünyadaki ve bölgedeki ülkeler, İsrail'in kendini yok etmeye odaklanmış, işlevsiz bir hükümetle bölündüğünü görüyor" dedi.

Netanyahu şimdiden yaygın iç ve dış eleştirilere karşı savunma oynuyor. Protestolara neden olan yargı reformu planı üzerinde uzlaşmaya açık olduğu izlenimini vermeye çalıştı ve Herzog'un arabuluculuk çabalarına sözde bağlılık gösterdi.

Bununla birlikte, Netanyahu, barışçıl protestocuları "anarşistler" diye kınayarak ve onları Batı Şeria'daki yağmacı yerleşimcilerle karşılaştırarak, (bilerek ya da bilmeyerek) öfkeleri soğutmaya yönelik çabaları baltalamıştır.

Netanyahu'nun güvenlik, refah ve uluslararası saygı getirebilecek güçlü bir lider olarak itibarı paramparça olmuş durumda. Başkan Biden'ın yargıya yönelik saldırısına ve Filistinlilerle çatışmasına yanıt vermedeki önemli kısıtlamasına rağmen ABD ile kavga etmeye kararlı görünüyor.

Kibir, eleştirmenlere yönelik küçümseme ve iktidara susamışlık tarafından yönlendirilen Netanyahu, her zaman kendi kendisinin en büyük düşmanı olmuştur. Trajik bir şekilde, şimdi İsrail'in de olabilir.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 14 Mart 2023 17:56