ABD, İran ile Arapların Yakınlaşmasını İstemiyor?

İran Cumhurbaşkanı Seyyid İbrahim Reisi, Çinli yetkililerle birlikte, ABD'nin yaptırımlarına ve tek taraflılığa karşı koymak için önümüzdeki 25 yıl boyunca Çin-İran ilişkilerinin görünümünü çizerken, eşzamanlı olarak, Washington, Fars Körfezi Arap ülkelerini, bir kez daha boş vaatlerle İslam Cumhuriyeti'ne karşı kışkırtmak ve Tahran'la yumuşamalarını engellemek için bir araya getirdi.

ABD ve Körfez İşbirliği Konseyi üye ülkeleri, Riyad'daki ortak toplantılarını sonlandırdıktan sonra Perşembe günü bir açıklama yayınladılar ve İran'a karşı açık suçlamalarını yinelediler. Açıklamada, sözde İran'ın istikrarsızlaştırıcı politikaları ve terörizme verdiği destek, gelişmiş füzelerin, siber silahların ve insansız hava araçlarının kullanımı ve bunların bölgede yayılması hakkındaki iddialar tekrarlandı.

İki taraf ayrıca uzun süredir devam eden ortaklıklarının yanı sıra bölgenin güvenliğini güçlendirmek için ortak kararlılıklarını vurguladı. Taraflar ayrıca İran'ın nükleer gelişmeleriyle ilgili endişelerini dile getirdiler ve Tahran'dan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) soruşturmalarıyla tam işbirliği yapmasını istediler. Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonun Yemen halkına yönelik saldırganlığı ve bazı Arap ve Batılı ülkelerin buna verdiği desteğin görmezden gelindiği açıklamada, İran'ın Yemen'deki Ensarullah Hareketi’ne silah ve füze sağlamaya devam ettiği ve bu nedenle savaşı uzattığı iddia edildi. Yine bu açıklamada, ABD ve Arap müttefikleri, savunma işbirliğini genişletme ve İran'ın istikrarsızlaştırıcı faaliyetler yürütme ve gelecekteki "agresif" eylemleri caydırma kabiliyeti olarak adlandırdıkları şeyi sınırlama yeteneklerini genişletme konusundaki kararlılıklarını açıkladılar.

Açıklamaya tepki gösteren İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani, İran karşıtı açıklamanın yayınlanmasının, ABD'nin bölge devletleri arasında bölünme tohumları ekme yönündeki uzun süredir devam eden stratejisiyle uyumlu olduğunu vurguladı. İslam Cumhuriyeti yetkililerinin bölgesel diplomasiye ve krizlerin siyasi bir çözüm ve komşu ülkelerle artan ilişkiler yoluyla sona erdirilmesine olan inanç ve bağlılıklarına değinen Kenani, bölge ülkelerinin ABD'nin bölgedeki vurguncu niyetleri ve kötü politikaları hakkında doğru bir anlayış geliştirerek, barış, güvenlik ve sürdürülebilir kalkınma için adım atmalarını umduğunu dile getirdi.

Riyad toplantısının yanı sıra ABD Dışişleri Bakanı, İngiliz, Fransız ve Alman dışişleri bakanlarıyla bir araya geldi ve İran'ı UAEA ile işbirliği yapmaktan kaçınmakla suçladı.

Fars Körfezi'nde Gerilimi Azaltmayı Engellemek

Her ne kadar Körfez İşbirliği Konseyi’nin açıklamaları yeni bir şey olmasa da ve blok toplantıları sırasında İran suçlamak ve saldırmak konusunda sürekli bir taraf olsa da, ABD'nin son toplantıdaki varlığı özel bir mesaj taşıyor. İran ile Arap ülkeleri arasındaki gerilimlerin arkasındaki ana faktör olan ABD, bu kez İran ile KİK üyeleri arasındaki herhangi bir uzlaşma öncesinde barikatlar kurmak için yeni çabalara başladı. Büyük olasılıkla Amerika'nın talebi üzerine yapılan bu toplantı, İran ve Suudi Arabistan'ın yedi yıllık gerginlikten sonra uzlaşma görüşmelerine başlamasıyla geldi ve şu ana kadar altı tur düzenledi ve yedinci tur, diplomatik ilişkileri ve büyükelçilikleri yeniden açmayı tartışacakları Irak'ta yapılacak. Son aylarda, Suudi yetkililer İran'la yakınlaşmaya hazır olduklarını ve bu nedenle Tahran-Riyad ilişkilerinin iyileştirilmesinin imkânsız olmadığını belirttiler.

İran'la bağlarını kesen BAE, son iki yılda İran'la ikili ilişkileri geliştirmek için ilk adımları attı ve Tahran ile Abu Dabi arasındaki farklılıklar büyük ölçüde çözüldü ve muhtemelen önümüzdeki aylarda büyükelçi isimlerini açıklayacaklar.

Arap ülkelerinin İran'la normalleşmesiyle ilgili ilginç nokta, geçtiğimiz günlerde Bahreynli yetkililer tarafından yapılan açıklamalarda ortaya çıktı. İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan bile geçtiğimiz günlerde Katarlı mevkidaşıyla Tahran'da yaptığı görüşmede, Bahreyn ile ikili ilişkilerdeki köklü değişimden bahsetti. 2011'de bu ülkede devrimin başlamasından bu yana Bahreyn, İran'ı Şiileri desteklemekle ve ülkede istikrarsızlaştırıcı bir politika yürütmekle suçlayarak Tahran'la ilişkilerini azalttı ve üst düzey Suudi Şii din adamı Şeyh Nimr Bakır en-Nimr'in idamını takiben Tahran'daki Suudi Büyükelçiliği’ne baskından sonra Manama, İran'la bağlarını kopardı. Ve bu yıllarda Manama yetkilileri İran'a karşı söylemlerini sürdürdüler. Ancak on yıl süren gerginliklerden sonra, Tahran'la çatışmanın kendilerine güvenlik getirmediğine, aksine bu ülkeyle işbirliğinin güvenliklerini garanti edebileceğine inanmaya başladılar. Bahreyn Kralı Hamad bin Al Halife'nin İran'ın müttefiki Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile 12 yıl aradan sonra Suriyeli depremzedelere yardım teklif etme bahanesiyle yaptığı telefon görüşmesi, Arap liderlerin İran ve Suriye'ye karşı güçlü pozisyonlarından geri çekildiklerini gösteren dikkat çekici bir eylemdi.

Yakınlaşmaya yönelik bu tür olumlu adımlar Washington yetkililerine asla cazip gelmiyor. Arap-İran yakınlaşmasının ABD'nin ve müttefiki İsrail rejiminin çıkarları için bir tehdit oluşturduğunu biliyorlar. Fars Körfezi'ndeki geniş çaplı Amerikan askeri varlığı, İran'ın Araplara yönelik sözde tehditleri bahanesi altındadır ve komşuların bağları dostane hale gelirse, Washington'un güçlerini bölgede tutmak ve planlarını ilerletmek için hiçbir gerekçesi olmayacaktır. Geçtiğimiz kırk yıl boyunca, İranofobik proje, Arap devletlerine silah satışı yoluyla Amerikalılar için yüz milyarlarca dolar kazandırdı ve gerçekten de iki tarafın dostane ilişkileri Amerikan gelirlerini düşürmeye zorlayabilir. ABD yıllarca İran'ın askeri gücünü Arap ülkelerine yönelik tehdit kaynağı olarak resmetti ve son yıllarda varlığının Arap dünyasının güvenliğini ve çıkarlarını garanti ettiğini iddia etmek için Tahran'ın nükleer faaliyetlerini tehdit kaynakları listesine ekledi.

Washington'ın Tahran ile Arap devletleri arasında bölünme yaratma hamleleri, İran'ın üç ülke Umman, Katar ve Kuveyt ile iyi ikili ilişkilere sahip olduğu ve liderlerinin ABD ile görüşmeye katılıp Suudi ve Amerikan baskısı altında açıklamaları imzaladığı bir zamanda geldi. Umman'ın üst düzey yetkilileri, İran'ın bölgedeki istikrar sağlayıcı rolünü defalarca vurguladılar ve Tahran'la ilişkilerin geliştirilmesi çağrısında bulundular ve Emir-Abdullahiyan'ın Maskat'a yaptığı son ziyaret sırasında, Umman Sultanı ve bu ülkenin diğer yetkilileri bir kez daha Tahran'ın bölgesel konumunu vurguladı. Son on yılda Umman, İran ile ABD arasında arabulucu rolü oynadı ve iki taraf arasındaki gerginliğin azaltılmasında önemli bir rol üstlendi.

Katar, son yıllarda İran'la dostane bağlar kuran bir başka ülke ve iki ülkenin yetkilileri ilişkilerini geliştirmek için ziyaretlerde bulunuyor. Katar Dışişleri Bakanı, 29 Ocak'ta İranlı yetkililerle görüşmek üzere Tahran'ı ziyaret etti. Ayrıca ABD'den bir mesaj taşıdığı bildirildi. Umman gibi, Doha da geçtiğimiz yıl boyunca Tahran ve Washington arasında arabuluculuk rolü oynadı ve resmi olarak Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA) olarak adlandırılan 2015 nükleer anlaşmasının yeniden canlandırılması çağrısında bulundu. Katar Dışişleri Bakanı bir keresinde İran-KİK diyaloğunun bölgesel istikrar için gerekli olduğunu söylemişti.

İsrail Propagandasıyla Birlikte Yemen'de Kriz Yaratmak

İran karşıtı açıklamanın bir diğer iddiası da, İran'ın Yemen savaşının sona ermesinin önündeki en büyük engel olduğudur ki bu iddia Suudiler ve Amerikalılar tarafından son sekiz yıldır defalarca dile getirilmiştir. Kesin olan şu ki, ABD bu savaşın ana mimarıydı ve Riyad'a yeşil ışık yakarak Yemen halkına karşı bu acımasız saldırıyı başlattı. İddialarını doğrulamak için Amerikalılar geçtiğimiz günlerde İran'dan Ensarullah'a silah taşıyan bir gemiye el koyduklarını iddia ettiler ve bu iddia edilen silahları sergileyerek Tahran'ı gerginliği körüklemekle ve Yemen'deki savaşı uzatmakla suçladılar.

ABD'nin İran karşıtı iddiaları, Washington'ın 2015'ten bu yana Suudi önderliğindeki askeri koalisyona on milyarlarca dolar değerinde silah sattığı ve Suudi suçlarının suç ortağı olduğu ve gerçekten de bu krizi kârlı silah ticaretinin devamı için çok önemli bulduğu sırada ortaya atılıyor. Ayrıca, son aylarda, belgelerin Amerika'nın Yemen'in güneydeki petrol rezervlerini yağmaladığını gösterdiği ortaya çıktı.

Fars Körfezi konferansıyla birlikte İsrailliler, İran'ı bölgesel barış ve istikrara yönelik bir tehdit olarak resmetmek için bir medya kampanyası yürüttüler. Son günlerde medya kuruluşları, İsrailli bir işadamına ait bir geminin Umman Denizi'nde İran'a ait insansız hava araçları tarafından hedef alındığını duyurdu. Bu tür iddialar İsrailliler tarafından daha önce birçok kez dile getirilmiş olsa da uzmanlara göre bu tür propaganda, Arapları İran'a yakınlıktan caydırmak içindir.

Netanyahu liderliğindeki İsrail rejimi, Arap dünyasıyla normalleşmeyi ilerletmek için mücadele ediyor ve bu tehlikeli projenin temel amacı İran karşıtı bir ittifak oluşturmak. Bu yüzden İsrailliler Arap-İran yakınlığını normalleşme planları için bir tehdit olarak görüyorlar. Ancak Tahran'ın Tel Aviv ile olan gerilimleri, İran'ın Arap ülkeleriyle olan bağlarıyla ilgisizdir ve İsrail gemisine yapılan saldırıyı bir İran eylemi olarak görürsek, İran'daki İsrail sabotajlarına yanıt olarak gelir ve Arap dünyası liderleri İsrailliler tarafından kandırılmamalıdır. İranlı yetkililer defalarca, İsrail rejiminin bölgedeki barış ve istikrara yönelik ana tehdit olduğunu ve Arap devletlerinin İsraillilerin Müslüman ülkeler arasında bölünme tohumları ekmesine izin vermemesi gerektiğini ifade ettiler.

Kudüs Haber Ajansı - KHA

ÇEVİRİ ANALİZ, 23 Şubat 2023 19:33