"Direniş ekseni"nin İsrail ve ABD'ye karşı başlattığı savaş, tarihte ilk kez devlet dışı aktörlerden oluşan bir koalisyonun kolektif olarak başka bir devlet dışı aktörü, yani Hamas'ı savunmaya gelmesine tanık oluyor.

İran'ın başını çektiği eksende Suriyeli milisler, Filistinli gruplar Hamas ve İslami Cihad, Lübnan'daki Hizbullah, Irak'taki Halk Seferberlik Birlikleri (HSB) ve Yemen'deki Husiler ya da resmi adıyla Ensarullah yer alıyor. Son üç aydır, bu üç grup inisiyatif aldı ve Filistinli müttefiklerini desteklemek için İsrail ve ABD hedeflerine saldırılar başlattı.

Ancak ABD, İngiltere ve İsrail, bu grupların kendi güdüleri ve çıkarları olduğunu kabul etmek yerine, onları tehdit edilebileceklerine ve boyun eğdirilmeleri için bombalanabileceklerine inandıkları ulusötesi bir İran vekilleri ağına indirgemeye devam ediyor. Bu, eksen içindeki temel dinamiklerin ve üyelerinin sarsılmaz birliğinin temel bir yanlış anlaşılmasıdır ve bunların tümü, Batılı güçlerin bölgeye müdahalesini daha da maliyetli hale getirebilir.

Benzer düşünen devletler tarafından uzun vadeli taahhütler olmaksızın ortak bir tehditle savaşmak için geçici olarak oluşturulan geleneksel batı koalisyonlarının aksine, direniş ekseni savaş zamanı koalisyonuna dönüşen kalıcı bir ittifak olarak başladı. Kuruluşundan bu yana, çekirdek üyeleri birbirine bağlayan şey, İsrail'e karşı koymak için karşılıklı askeri ve siyasi destek sağlanmasıydı. İran; Hizbullah, Hamas ve diğer Filistinli gruplara uzun süreli askeri ve mali yardım sağlarken, Suriye topraklarını Hizbullah için güvenli bir tedarik yolu ve Hamas liderleri için güvenli bir sığınak olarak sundu. Hizbullah ise Hamas'a bomba ve tünel yapımı uzmanlığı da dahil olmak üzere teknik ve askeri eğitim verdi ve İran'la birlikte Batı Şeria’ya ve Gazze'ye silah üretim teknolojisini taşıdı.

2013 yılında Direniş Ekseni, Suriye devletini desteklemek için ilk savaş zamanı koalisyonunu kurdu. Hizbullah bu savaşa resmen müdahil oldu ve İran'ı, Devrim Muhafızları’nı Suriye'ye konuşlandırmaya ikna ederken, yeni kurulan Irak'taki Halk Seferberlik Birlikleri de aynı şeyi yaptı ve ekseni daha da genişletti.

Koalisyonun Suriye'deki rolünün yanı sıra İran ve Hizbullah, IŞİD’e karşı mücadelede Halk Seferberlik Birlikleri’ne yardım etmek için 2014'te Irak'a doğrudan müdahale etti. Direniş kuvvetlerine son olarak, İran'dan askeri ve siyasi yardım alan ve bazı haberlere göre Hizbullah'tan askeri eğitim alan Husiler, Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonla 2015'te başlayan savaşlarını sürdürdü.

Direniş Ekseni’ni bu kadar uyumlu ve dayanıklı bir ittifak yapan şey, köklü ideolojik dayanakları ve ortak stratejik hedefleridir. Tüm aktörleri, Filistin davasının odak noktası olduğu anti-emperyalist ve anti-siyonist bir gündemi benimsiyor. Bugün, iki ortak amacı paylaşıyor: İsrail'i Gazze'de koşulsuz ateşkese zorlamak ve ABD birliklerini Irak'tan ve Suriye'den çıkarmak.

Bu ittifakta yer alan devlet dışı aktörler bu amaçları doğrultusunda İran'ın diktasını takip etmek yerine kendi siyasi inançları ve stratejik çıkarları doğrultusunda hareket etmektedirler. İran, eksen içindeki devlet dışı aktörlere maddi destek sunmuş olsa da, bu tür bir yardım, sponsor-vekil ilişkilerini karakterize eden türden bir güç uygulamasına dönüşmedi. Bu görüş, İran'ın devlet dışı müttefiklerinin "artık sadece İran'ın vekilleri olmadığını" savunan ABD istihbarat yetkilisi Brian Katz tarafından da paylaşılıyor. Daha ziyade, ideolojik olarak hizalanmış, askeri olarak birbirine bağımlı, karşılıklı savunmaya kendini adamış olgun siyasi-askeri aktörlerin bir toplamı haline geldiler." Özünde, bu ittifakın doğası, işlemsel ve hiyerarşik olmanın aksine organik ve simbiyotiktir.

Bu en son Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'e yönelik sürpriz saldırısında görüldüğü üzere, İsrail ve ABD hesaplarına göre İran'ın önceden haberi yoktu. Bununla birlikte, Hizbullah, Husiler ve Halk Seferberlik Birlikleri gruplarının saldırıya geçeceği ve Hamas'ın böyle bir yardıma ihtiyaç duyması durumunda İsrail ve ABD'ye karşı saldırılar başlatacağı önceden planlanmış bir "ileri savunma" stratejisi var gibi görünüyor. Bu strateji bugün, bölgedeki çeşitli başkentlerde bulunan çeşitli ortak operasyon odalarında gerçekleştiği bildirilen taktik askeri koordinasyon yoluyla uygulanıyor.

Bu strateji çerçevesinde Hizbullah, farklı çatışma alanlarındaki askeri operasyonları yönlendirdiği, planladığı ve koordine ettiği savaş yönetimi rolünü üstleniyor. Gazze'nin dışındaki üç savaş alanı senkronize bir şekilde yürütülüyor: Hizbullah'ın İsrail'le orta yoğunlukta savaşı, Irak Halk Seferberlik Birlikleri'nin Suriye, Irak ve İsrail'deki ABD ve İsrail hedeflerine yönelik saldırıları ve Husilerin Kızıldeniz'deki kargo gemilerine saldırıları ve zaman zaman İsrail'e yönelik saldırıları. Kasım ayı sonlarında Gazze'de yapılan geçici ateşkeste görüldüğü gibi, Gazze'deki çatışmalar askıya alındığında tüm cepheler duraklayacak şekilde senkronize edildi.

Amaç ve vizyon birliğini yansıtan bu kadar yüksek düzeyde bir koordinasyon ile karakterize edilen bir ittifak, ABD ve müttefiklerinin bu çatışmaya yaklaşımlarını kökten değiştirmelerini gerektirir. Bu aktörlere karşı "sürekli" bir askeri harekâtın onların savaşmaya devam etme iradesini kıracağı varsayımı, tehlikeli olduğu kadar yanlıştır da. Aksine, çatışmanın kapsamını genişleten askeri çözümler, yalnızca eksen ötesinden daha koordineli tepkilere davetiye çıkaracaktır. Batılı liderler, sadece nakliye yollarını korumaya çalışmadıkları, aynı zamanda güçlü devlet dışı aktörlerin ideolojik olarak birleşmiş ve inatçı bir ittifakına karşı kazanılamaz bir savaş yürüttükleri gerçeğini yansıtsalar iyi olur.

ABD ve Britanya'nın Yemen'e yönelik saldırıları, Husilerin harekatlarının kapsamını bölgedeki "tüm ABD ve Britanya çıkarlarını" kapsayacak şekilde genişletme tehdidinde bulunduğu göz önüne alındığında, yalnızca tam gelişmiş bir bölgesel savaş olasılığını artırdı. Yine de Lübnan-İsrail cephesi, İsrail'in Hizbullah'la bir savaşa girmeye hazır olduğu düşünüldüğünde, en yanıcı cephe olmaya devam ediyor. İkincisi, dünyada olmasa da Direniş Ekseni’ndeki en güçlü devlet dışı aktör olduğu için, böyle bir savaş en geniş kapsamlı ve karşılıklı olarak yıkıcı olacaktır. Gazze'de ateşkes dışında hiçbir şey bölgenin barut fıçısına dönüşmesini engelleyemez.

Kudüs Haber Ajansı -  KHA