2018'de İsrail işgal ordusu, Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ın 1990'larda inşa edildiğini ve daha sonra terk edildiğini açıkladığı bir yeraltı ağı olan Lübnan sınırındaki Hizbullah tünellerini ortaya çıkarmak ve yok etmek için "Kuzey Kalkanı Operasyonu"nu başlattı.

Hizbullah'ın tünel yapımındaki ustalığı, İsrail'in 1982 işgalinden önce güney Lübnan'da tüneller kazan Filistinli savaşçıların deneyimlerinden yararlandı. Lübnan direnişi, 1990'larda işgal devletine karşı kendi askeri operasyonlarını başlattıktan kısa bir süre sonra tünelleri kullanmaya başladı. 

İsrail Araştırma Merkezi ALMA'nın 2021 tarihli bir raporu, Hizbullah'ın Lübnan'ın güneyi, Beyrut'un bazı bölgeleri ve Bekaa Vadisi de dahil olmak üzere Lübnan genelinde çok sayıda yeraltı tüneli inşa ettiğini ortaya koydu. Fransız gazetesi Liberation, Hizbullah'ın tünel ağının son derece karmaşık olduğunu, yüzlerce kilometre boyunca uzandığını ve hatta Suriye'ye kadar ulaştığını bildiriyor.

Ancak bugün, yeni bir İsrail-Lübnan savaşı tehdidi tırmanırken, analistler gelecekteki herhangi bir çatışmanın, daha önceki çatışmaları tanımlayan tünel labirentinden ziyade, teknolojik askeri gelişmelerden büyük ölçüde etkileneceğini öngörüyorlar.

Hizbullah, 2023'ten bu yana, Nasrallah'ın cephaneliğinin yalnızca bir kısmını kullandığını iddia ettiği gibi, İsrail insansız hava araçlarını düşürebilecek ve hava savunma sistemlerini yok edebilecek gelişmiş silahlar sergiledi.

Taktiksel ve stratejik değer

Nasrallah sık sık Hizbullah'ın gelişmiş silahlarına dikkat çekerken, Tel Aviv'in endişe verici bulduğu tünel ağları konusunda sessiz kalıyor. Bu, bu tünellerin hızlı silah ilerlemeleri karşısında hala stratejik öneme sahip olup olmadığı sorusunu gündeme getiriyor. 

King's College London'da yardımcı doçent olan Dr. Andreas Krieg'in The Cradle'a söylediği gibi:

“Hizbullah'ın son 15 yılda Lübnan'ın güneyinde inşa ettiği tünellerin taktiksel ve operasyonel değeri var, ama stratejik değeri yok. Yani tünel sistemi Hamas'ın Gazze'deki ağırlık merkezi iken, güney Lübnan'daki tünel sistemi Hizbullah'a İsrail ordusu piyadeleri karşısında askeri üstünlük sağlayan bir güç çarpanından ibaret.”

Krieg, farklı tünel türleri olduğunu açıklıyor: havadan yok edilebilen, operatörleri ve malzemeleri taşımak için kullanılan yüzey seviyesindeki tüneller; ve komuta merkezleri ve cephanelikler olarak hizmet veren daha derin, betonla güçlendirilmiş tüneller. Bazıları yerin 60 metre altına kadar inen daha derin tüneller İsrail hava saldırılarına karşı dayanıklı; Kuzey Kore ve İran'ın desteğiyle inşa edildiler.

İsrail'in bu tünelleri yok etme çabalarının etkinliğinin, 2006'da olduğu gibi hava üstünlüğünü sürdürme yeteneğine bağlı olacağını öne sürüyor. Bununla birlikte, dron ve anti-dron teknolojisindeki gelişmeler bu görevi karmaşıklaştırabilir. Hizbullah'ın İsrail insansız hava araçlarını düşürmek için İran teknolojisini kullanma potansiyeli, ikisi arasındaki istihbarat yeteneklerini dengeleyebilir.

Bugün Krieg, tünelleri yok etmenin oyunun kurallarını değiştirmeyeceğine inanıyor: "Tüneller Hizbullah için stratejik olarak Hamas için Gazze'deki kadar önemli olmadığı için, tünel sisteminin yıkılması Hizbullah için o kadar sorunlu değil."

Hizbullah'ın tünellerinin çok yönlü doğası

Hizbullah'ın askeri operasyonları konusunda ABD'de yaşayan bir uzman olan Nicholas Blanford, The Cradle'a şunları söylüyor: "Tüneller, ister sınır ötesi tüneller olsun, ister güney Lübnan'da ve başka yerlerde kurduğu tünel/sığınak ağlarının bir parçası olsun, Hizbullah için hala çok önemli."

"Stratejik bir öncelik olmaya devam ediyorlar" diye devam eden Blanford, tünellerin savaşçıları depolamak ve barındırmak için kullanılacağına ve ayrıca saldırılar gerçekleştirmek için İsrail'e sızacağına inanıyor. Ayrıca Hizbullah'ın, ihtiyaçlar değiştikçe tünelleri farklı taktiksel amaçlara hizmet edecek şekilde yeniden yapılandırabileceğini veya genişletebileceğini öne sürüyor.

Blanford, Hizbullah'ın askeri altyapısındaki tünellerin stratejik önemini vurguluyor. BM Güvenlik Konseyi'nin Lübnan ile İsrail arasında arabuluculuk yapmayı ve Hizbullah'ın özellikle Litani Nehri'nin güneyindeki askeri faaliyetlerini sınırlamayı amaçlayan 1701 sayılı kararının olası bir şekilde uygulanmasıyla bile, tüneller kritik bir rol oynamaya devam edecektir.

Örneğin, Hizbullah'ın İsrail askerlerini veya araçlarını bir mevziye hareket halinde tespit etmesini ve hemen saldırmasını sağlayabilirler. Bu, Hizbullah'ın hala iki ülke arasındaki sınırı belirleyen Mavi Hat'a kadar konuşlandırıldığı ve İsrail'in hareketlerine gerçek zamanlı olarak tepki verebileceği anlamına geliyor.

Bu aynı zamanda, Hizbullah'ın güçlerini sınırdan en az sekiz kilometre uzağa çekmesi için ABD'den gelen ısrarlı baskıya da ışık tutuyor. Buna uyulursa, bu Hizbullah'ın bölgedeki askeri varlığını ve faaliyetlerini önemli ölçüde kısıtlayacaktır.

Gerekli ama gerekli değil

The Cradle'a konuşan Lübnanlı askeri gazeteci Ali Cezzini, tünellerin kullanışlılığının Hizbullah'ın İsrail'in ateş gücünü bozma kabiliyetine bağlı olarak dalgalandığına dikkat çekiyor. 2006 savaşı sırasında Hizbullah savaşçıları, İsrail güçlerine vahşice direnmek için tüneller ve hendekler kullandılar.

Cezzini, tünellerin, özellikle yeraltı kaleleri ve savunma pozisyonları olarak hizmet veren "doğal rezervler" olarak belirlenen alanlarda gerekli olmaya devam edeceğine inanıyor.

Bu tünellerin 2006 savaşında İsrail için büyük bir engel teşkil ettiğini hatırlatıyor. Marun er-Ras ve çevresindeki Hizbullah savaşçıları, bu siperlerden ve tünellerden İsrail işgal güçlerine karşı şiddetli bir şekilde savaştı.

Ancak Cezzini, tünellerin öneminin yalnızca hava kuvvetlerinin operasyonlarını bozma yetenekleriyle bağlantılı olmadığını vurguluyor. Yeraltı labirentleri, personel ve teçhizatı işgal devletinin topçularından korumak için sığınak görevi görmek gibi hava operasyonlarıyla ilgisi olmayan amaçlar için gerekli olmaya devam edecek.

Genel olarak, tüneller hala çok gerekli, özellikle de 7 Ekim'deki Hamas'ın aksine sürpriz unsuru olmayacağı için.

Nihayetinde, bu tünel ağlarının İsrail ile Hizbullah arasında gelecekteki herhangi bir çatışmada oynayacağı rol belirsizliğini koruyor. Stratejik önemleri 2006'dakinden daha az olsa da, yaklaşmakta olan bir savaşta hala değerli taktiksel avantajlar sunabilirler.

Kudüs Haber Ajansı - KHA