İran, insansız hava araçlarına yönelik yeni bir talep görüyor; bu, Washington'ı endişeye sevk eden ve Tahran'ın Güney Amerika'daki ittifaklarını derinleştirmeye odaklanmasını yenileyen bir gelişme. 

Bolivya'nın savunma bakanı geçen hafta, ülkesinin İran'a ait insansız hava araçlarını satın alma konusundaki ilgisini, 20 Temmuz'da ikili bir görüşme için Tahran'ı ziyaret ettikten günler sonra, ortak çıkar alanlarına ilişkin bir "eylem" olduğunu söylediği şeyi imzalamak üzere doğruladı.

İran devlet haber kaynakları IRNA ve Fars, iki ülkenin savunma ve güvenlik konusunda bir mutabakat zaptı imzaladığını bildirdi. İran Savunma Bakanı Muhammed Rıza Aştiyani, "Latin Amerika ülkeleri, çok hassas Güney Amerika bölgesinin önemine dayanarak İran'ın dış ve savunma politikasında özel bir öneme sahiptir" dedi.

Bolivya muhalefet partisi üyeleri ve komşu Arjantin Dışişleri Bakanlığı'nın bildirilen memorandum hakkında bilgi talep etmesinin ardından, Bolivya Savunma Bakanı Edmundo Novillo, hükümetinin gerçekten gelişmiş İran insansız hava araçlarıyla ilgilendiğini söyledi. 

Novillo, İran İHA’larının, ülkenin sınırlarını uyuşturucu kaçakçılığından korumak için kullanılacağını ve dağlık alanların izlenmesine ve askeri gözetimin geliştirilmesine yardımcı olabileceğini söyledi. Raporlara göre, "Onların teknolojisi, artan gereksinimi karşılayabilir" dedi, hükümetinin ne tür dronlar istediğini belirtmeden.

Bakan, eleştirmenlerin endişelerini reddetti ve şunları söyledi: "Bu bir tehdit değil, saldırılara veya buna benzer bir şeye yol açabilecek bir tür eyleme girişemeyiz. Biz pasifistiz." Ayrıca Bolivya ve İran'ın resmi bir memorandum imzaladığını reddetti. CNBC, yorum için hem İran hem de Bolivya Dışişleri Bakanlıklarına ulaştı.

'Dikkate değer' bir savaş alanı etkisi

ABD Savunma İstihbarat Ajansı'na göre, 2022'de İran, Orta Doğu'daki en büyük füze ve insansız hava aracı cephaneliğine sahip ülke haline geldi. Washington Enstitüsü'nde silah uzmanı olan Farzin Nedimi'ye göre, İran'ın insansız hava araçları, "göründükleri herhangi bir savaş alanında önemli bir etki" yarattı. 

Nedimi, ağır Batı yaptırımları nedeniyle üretim ve ticaret zorluklarına rağmen, İran insansız hava araçlarının performansının "rekabette eşit ve bazı açılardan daha da iyi" olduğunu ve aynı zamanda daha ucuz olduğunu söyledi.

Raporda, "2022 sonbaharına kadar Tahran, dört kıtada en az beş ülkeye ve Orta Doğu'daki en az yedi vekil milise insansız hava aracı veya dron teknolojisi ihraç etti" denildi. Analistler, ABD'nin endişelerinin, İran'ın derinleşen dış ittifaklarına ve ölümcül insansız hava araçlarının yayılmasına odaklandığını söylüyor.

ABD ve İngiltere de dahil olmak üzere Batılı müttefikler, İran'ı, Moskova'nın Ukrayna'yı tam kapsamlı işgali sırasında Rusya'ya ölümcül insansız hava araçları sağlamakla suçladılar.

Tahran bu iddiaları reddediyor. Novillo'nun açıklamalarından iki gün sonra, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby, bir röportajda, Biden yönetiminin "istikrarsızlaştırıcı olabilecek herhangi bir İran teknolojisi ihracatından endişe duyduğunu" söyledi.

Kirby, ABD'nin Rusya'ya ölümcül insansız hava aracı ihracatı nedeniyle İran'a karşı halihazırda yürürlükte olan yaptırımlarına dikkat çekerek, "Nerede olurlarsa olsunlar, tüm ülkeleri, İran gibi bir ülkeyle savunma anlaşmalarına girmeden önce dikkatlice düşünmeye çağırıyoruz" dedi.

Daha önce sadece birkaç Orta Doğu müttefikine insansız hava aracı tedarik eden İran, şimdi Ukrayna'yı bir test alanı ve küresel bir ölümcül drone teknolojisi sağlayıcısı olma yolunda fırlatma rampası olarak kullandıktan sonra erişimini genişletiyor. Özellikle uzun menzilli Şahid-136 insansız hava araçları, Rusya tarafından Ukrayna'nın şehirleri ve kritik altyapısı üzerinde yıkıcı bir etki yaratmak için kullanıldı.

Avrupa, Afrika, Latin Amerika, Asya'daki müşteriler

Gelişmekte olan dünyadaki ülkelere yönelik belirgin bir pazarlama baskısı, İran'ın ittifaklarını güçlendirirken, aynı zamanda gelir akışlarını da iyileştirdi - ABD yaptırımları altında birkaç yıl süren ekonomik yıkımdan sonra Tahran için kritik öneme sahip bir şey. 

"İran her zaman çeşitlendirilmiş bağlarını sergilemeye çalışıyor. Bu, İran'ın maksimum baskı yaptırımlarına karşı geri adım atmasına yardımcı oluyor ve ABD'nin çevreleme konusundaki tüm çabalarına rağmen, İran'ın direniş eksenini genişlettiğini ve Amerika'nın arka bahçesinde istikrarsızlaştırıcı bir aktör olabileceğini gösteriyor," diyor Chatham House'daki Orta Doğu ve Kuzey Afrika programının direktörü Sanam Vakil, CNBC'ye verdiği demeçte.

Birçok Latin Amerika ülkesi, ABD'ye karşı daha geniş bir muhalefetin parçası olarak veya ABD yaptırımları altında oldukları için İran'la işbirliği yapıyor - özellikle de 2007'den beri İran insansız hava aracı teknolojisini alan Venezuela. İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Latin Amerika'ya yaptığı son ziyarette, ABD ve Batı'nın "emperyalizmine ve egemenliğine" karşı ortak bir mücadelede İran, Küba, Nikaragua ve Venezuela arasında bir ittifakın önemini vurguladı. 

Sosyalist partinin 2020'de Bolivya'da iktidara gelmesinden bu yana, ülke Venezuela ve İran ile ilişkileri canlandırmak için ortak bir çaba sarf etti.

Yine de, "Latin Amerika ülkeleriyle daha fazla ekonomik işbirliği, İran rejiminin İran ekonomisindeki yapısal kusurları düzeltmesine izin vermeyecektir" diye yazan ABD Barış Enstitüsü, yolsuzluk ve Devrim Muhafızları'nın ekonomi üzerindeki kontrolü konularına en çok odaklanılması gereken konular olarak işaret etti.

Diğer bölgesel analistler, Reisi'nin Latin Amerika turunu siyasi açıdan sembolik olarak nitelendirdi, ancak ekonomik olarak somut değildi. Washington merkezli düşünce kuruluşu Savaş Araştırmaları Enstitüsü, 20 Temmuz'da, İran'ın insansız hava araçlarını satın alan ülkelerin sayısını artırmaya çalıştığını yazdı.

Gazete, eski bir Devrim Muhafızları Ordusu komutanının, "Ekim 2022'de, aralarında Cezayir, Ermenistan, Sırbistan, Tacikistan ve Venezuela'nın da bulunduğu 22 ülkenin İran'a ait insansız hava araçları için resmi taleplerde bulunmuş olmasıyla övündüğünü" ekledi.

Buna ek olarak, Reisi, "12-14 Temmuz tarihleri arasında Kenya, Uganda ve Zimbabve'ye yaptığı son gezi de dahil olmak üzere, son zamanlarda yaptığı birkaç yurtdışı gezisi sırasında İran dron teknolojisini tanıttı" diye yazdı. İran daha önce Sudan ve Etiyopya da dahil olmak üzere Afrika ülkelerine, Tigray isyancılarına karşı kullandıkları insansız hava araçları sağlamıştı. 

'Direniş ekseni'

İsrail, İran'ın insansız hava aracı endüstrisini de yakından izliyor ve Savunma Bakanı Yoav Gallant, Şubat ayında İran'ın "İHA'lar ve PGM'ler (hassas güdümlü füzeler) de dahil olmak üzere gelişmiş silahları en az 50 farklı ülkeye satmak için görüşmeler yaptığını" söyledi.

"İran artık Ortadoğu'daki vekillere hizmet veren bir 'yerel tedarikçi' değil. O, 'çok uluslu bir şirket', gelişmiş silahların küresel bir ihracatçısı." dedi. "Doğu Avrupa'daki Belarus'tan, Güney Amerika'daki Venezuela'ya kadar, İran'ın bin kilometreye kadar menzile sahip İHA'lar teslim ettiğini gördük."

İran'la müttefik diğer ülkelerde İran insansız hava araçlarını üretmek için fabrikaların inşası da hız kazandı - Tacikistan, Venezuela ve Suriye'nin bu tür tesislere sahip olduğu bildiriliyor, bir diğeri Rusya'da planlanıyor. 

İran için yerel insansız hava aracı ve silah endüstrisi sadece değerli bir gelir kaynağı değil, Reisi'nin ABD ve Batı'ya karşı "direniş ekseni" olarak adlandırdığı şeyi inşa etmenin bir aracıdır. Mevcut dünya düzenini altüst etme girişimi, geçtiğimiz Ekim ayında eski Devrim Muhafızları Komutanı Tümgeneral Yahya Rahim Safevi tarafından övgüyle karşılandı.

"Yeni bir dönem başladı," dedi Safevi o zamanlar. "Şimdi yeni teknolojide, zenginlikte, güçte ve küresel düzende büyük değişikliklere tanık oluyoruz."

Kudüs Haber Ajansı - KHA