İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, geçtiğimiz hafta, ülkesinin üç süper güçle (ABD, Çin ve Rusya) ilişkilerindeki potansiyel değişimlere ve muhtemelen Pekin'in arabuluculuğundaki Suudi-İran yakınlaşmasının ardından Batı Asya bölgesel siyasetinde şu anda sürmekte olan dönüşümde önemli bir yeni boyuta dikkat çeken diplomatik tura iki bomba attı.

Geçtiğimiz Pazartesi günü, İsrail medyası, Netanyahu'nun Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'den Çin'e bir devlet ziyareti yapması için davet aldığını bildirdi. Ertesi gün, başbakanlık ofisi haberi doğruladı ve Netanyahu'nun Pekin'e gideceği konusunda ziyarette bulunan bir ABD Kongre heyetini de bilgilendirdiğini açıkladı.

Times of Israel daha sonra Netanyahu'nun ofisindeki kaynakların, başlangıçta Temmuz ayında yapılması planlanan seyahatin muhtemelen Yahudi dini bayramlarından sonra Ekim ayında gerçekleşeceğine inandıklarını söylediklerini aktardı.

Bunun karşısında Netanyahu, ABD Başkanı Joe Biden yönetiminden tatlı bir intikam alıyor.

Muhtemelen, Biden, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile karşılaştırılabilir koşullarda yaptığı hatadan ders almadı - sonuçta bunun için ağır bir bedel ödedi. Netanyahu'nun geçen Aralık ayında İsrail'in başbakanı olarak geri dönmesinden bu yana altı ay geçti, ancak Biden henüz tomurcuklanmadı.

Bunun yerine, Beyaz Saray, İsrail Başkanı Isaac Herzog'u Temmuz ayında ABD'yi ziyaret etmeye davet etti ve ikincisine Kongre'nin ortak bir oturumunda konuşma yapma onuru verildi. İsrail medyası, Netanyahu'nun Washington'a karşı "artan sabırsızlığı" hakkında spekülasyonlar yaparak şehre gitti.

İsrail'in ikilemi: ABD’ye karşı Çin

Biden ile Netanyahu arasındaki ego çatışması, Obama'nın Beyaz Saray'ı cesurca atlayıp kendisini ABD siyasetine soktuğu başkanlığına kadar uzanıyor. Biden, özellikle Netanyahu'nun 2014-2015 döneminde ABD'nin İran'la nükleer anlaşması üzerine müzakereler sırasında sergilediği beceriksiz davranışlar konusunda akıllıca davranıyor olabilir. Buna karşılık, Biden Yönetimi, İsrail politikalarına yönelik eleştirilerinde açık sözlü oldu, Netanyahu'nun yargı reformu konusundaki tartışmalı son hamlelerini kınadı ve onu geri çekilmeye zorladı.

Bununla birlikte, Netanyahu'nun, Washington'un Pekin ile gerilimleri tırmandırdığı bir dönemde Çin'e beşinci resmi ziyareti olacak olan ziyaretine başlamak cüretkar bir karardır. ABD'de Çin politikası konusunda iki partili bir fikir birliği var ve bu nedenle Netanyahu, Biden'ın dikkatini çekmeyi amaçlasa da, Çin'e yaptığı ziyaret, onu Pekin'e karşı daha şahin bir tutum benimseyen Cumhuriyetçilerle potansiyel olarak karşı karşıya getirebilir.

Günün sonunda, İsrail her yıl milyarlarca dolar ABD askeri yardımı alıyor; kritik olarak ABD'nin BM Güvenlik Konseyi'ndeki vetosuna bağlıdır; ABD'nin mali garantilerine büyük ölçüde bağımlıdır; ve imtiyazlı şartlarda en gelişmiş ABD silah sistemlerini alır.

Tüm bunlara rağmen, İsrail ve Çin, özellikle tıbbi teknoloji, robotik, gıda teknolojisi ve yapay zeka alanlarındaki İsrail yeniliklerine daha sıcak ilişkiler ve daha fazla ilgi gösterdi. Washington'un başlıca kaygıları, Çin'e reddedilmesi gerektiğinde ısrar ettikleri hem sivil hem de askeri uygulamalara sahip olabilecek teknolojilerde yatmaktadır. Ancak Netanyahu'nun, ABD ile Çin arasındaki soğuk savaşta bir piyon haline gelmemek için diplomatik çevikliğe sahip olduğu açık.

Tel Aviv'in Ukrayna, İran ve Rusya konusundaki tutumları

Netanyahu'nun attığı ikinci bomba, İsrail'in Rusya'ya karşı mücadelesinde Ukrayna'ya herhangi bir askeri desteğini kategorik olarak reddetmesidir. Açıkça söylemek gerekirse, ABD'nin ricalarını reddetti – ve bu, ABD önderliğindeki vekalet savaşının bir devrilme noktasında olduğu bir zamanda geliyor. Perşembe günü Wall Street Journal ile yaptığı röportajda Netanyahu, İsrail'in Kiev'e sağlanan herhangi bir Demir Kubbe hava savunma sisteminin İran'ın eline geçebileceğinden endişe duyduğunu iddia etti.

Netanyahu, İsrail'in şu ana kadar Batı'nın Kiev'i silahlandırma çabalarına katılmaktan kaçındığını, çünkü durumunun Ukrayna'nın diğer destekçilerinden büyük ölçüde farklı olduğunu söyledi. Birincisi, İsrail'in ağır bir Rus askeri varlığına sahip bir bölge olan Suriye'de "eylem özgürlüğüne" ihtiyacı olduğunu söyledi. İkincisi, eğer İsrail silahları Ukrayna'daki savaş alanında ele geçirilirse, Rusya onları her zaman İran'a transfer edebilir.

"Endişeliyiz ... Ukrayna'ya vereceğimiz sistemlerin İran'ın eline geçmesi ve tersine mühendislik uygulanabilmesi ihtimaliyle" diyerek İsrail'e karşı kullanıldığını savundu. "Eğer bu (Demir Kubbe) sistemi İran'ın eline geçerse, milyonlarca İsrailli savunmasız ve tehlikede kalır."

Başka bir deyişle, İsrail, Rusya'nın Ukrayna'daki askeri operasyonunu kınarken, Batı'nın Moskova'ya yönelik yaptırımlarından da uzaklaştı ve şimdi Ukrayna'yı Rusya'ya karşı silahlandırmayı reddederek gerçekten tarafsız bir duruş sergiliyor. Bu, Kremlin'i sonuna kadar memnun etmeli. Muhtemelen, Netanyahu şimdi Vladimir Putin ile kişisel yakınlığını yeniden canlandırmak için Moskova ziyareti de planlıyor olmalı.

İsrail'in stratejik olarak yeniden hizalanması

İsrail, Tahran ve Moskova stratejik olarak hizalandığı için Netanyahu'nun misilleme yapması gerektiğini belirten davranış kalıbından ayrılıyor. Ancak sıfır toplamlı zihniyetten kaçınıyor gibi görünüyor ve bunun yerine Rusya'yı yapıcı bir şekilde meşgul etmeyi umuyor. Elbette Moskova, Netanyahu'ya son zamanlarda daha önce sağlam olan Rus-İsrail ilişkilerinin gücünü yeniden canlandırmaya olan ilgisini de işaret etti. Kuşkusuz Moskova, Biden yönetimi altında ABD-İsrail ilişkilerinin istikrarlı bir şekilde kötüleşmesini yakından izliyor.

Moskova, Çin'in İsrail ile Filistinliler arasında barışa aracılık etme girişimi konusunda açık fikirli oldu. Muhtemelen, Ruslar, Batı Asya bölgesindeki kolektif güvenlik konusunda uzun zamandır savunduğu fikirlerle çok uyumlu olan Çin girişimini destekleyecektir. Gerçekten de Moskova'nın, önde gelen direniş grubu Hamas da dahil olmak üzere çeşitli Filistin güç merkezleriyle yakın bağları vardı.

Netanyahu'nun İsrail'i yeniden konumlandırması, İran-Batı görüşmelerinin yeniden başladığına dair haberlerin ortasında gerçekleşiyor. CNN tarafından Çarşamba günü yayınlanan bir raporda, Tahran'ın şu anda ABD ve Avrupa Birliği (AB) ile eş zamanlı görüşmeler yürüttüğü belirtildi. İran'ın en alt çizgisi, nükleer altyapısının "dokunulmamış" kalması gerektiğidir, ancak bu eşiğin altında, Tahran'a karşı Batı yaptırımlarının hafifletilmesi göz ardı edilemez.

CNN'in bu bağlamda vurguladığı ilginç bir nokta, geçmişten farklı olarak, Fars Körfezi'ndeki Arap devletlerinin İran'la arasını bozması, bölgedeki gerilimi azaltmaya istekli olması ve Tahran ile Batı arasındaki görüşmeleri "aktif olarak kolaylaştırması"dır. CNN, "Bu, İsrail'i (İran nükleer) müzakerelerinin yeniden başlamasına sesli olarak karşı çıkan tek devlet olarak bırakıyor" yorumunda bulundu.

Azalan ABD etkisine uyum sağlamak

İsrail, Biden yönetiminin yerleşim politikalarına yönelik giderek daha açık sözlü eleştirilerinden de izolasyon baskısı hissediyor. Bu ayın başlarında, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, İsrail yanlısı lobi grubu AIPAC'a yaptığı bir konuşmada, yerleşimleri "aradıkları umut ufkunun önünde bir engel" olarak nitelendirdi. İngiltere, Avustralya ve Kanada dışişleri bakanları, Cuma günü geç saatlerde yaptıkları güçlü bir şekilde ifade edilen ortak açıklamada, İsrail'in "barışın önünde bir engel" ve "müzakere edilmiş iki devletli bir çözüme ulaşma çabalarını olumsuz etkileyen" bir hareket olarak tanımladıkları "yerleşimlerin sürekli genişlemesini" kınadılar.

Her şeyden önce Netanyahu, Biden yönetiminin artık İsrail'in Arap komşularına entegrasyonuna yardımcı olacak etkiye sahip olmadığını çok iyi görebiliyor. İbrahim Antlaşmaları bir çıkmaza girmiştir. Şunu söylemek yeterlidir ki, İsrail de şimdiye kadar ABD ve NATO'nun Ukrayna'da yenilgiyle karşı karşıya olduğu sonucuna varmış olacaktı ki bu da Batı Asya ülkesini ciddi şekilde etkileyecektir.

Aslında, Wagner Grubu'nun son zamanlardaki başarısız iç isyanı üzerine Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e desteğini dile getiren Körfez ülkeleri arasında BAE, Suudi Arabistan, Katar, İran ve Bahreyn de vardı. (Hindistan Başbakanı Narendra Modi dün Putin'i telefonla aradı.) Netanyahu ise arafta sıkışmış durumda.

Tam bir fırsatçı politikacı olan Netanyahu'nun da tarihin kazanan tarafında olmak istemesi sürpriz olmayacaktır. İsrail'in tarih yazımı modelleri – seçici ayrıntıların anlatılarına sentezlenmesi – modası geçmiş hale geldi ve tarihle birlikte değişmek zorunda.

Kudüs Haber Ajansı - KHA