Sorun, 2011 yılında başkent Manama'da kitlesel barışçıl gösterilerin gerçekleştiği Bahreyn'deki 14 Şubat hareketinin başlamasıyla ortaya çıktı.

Protestolar baskıyla ve protestocuların tutuklanmasıyla karşılandı ve olaylar Bahreyn hapishanelerini birkaç ay içinde binlerce fikir suçlusuyla dolduracak kadar hızlandı.

O zamandan beri, Bahreyn'deki hapishaneler ve gözaltı merkezleri, yüksek işkence, kötü muamele oranları ve vicdan mahkumlarına karşı çeşitli ihlal biçimleriyle de ünlü hale geldi ve tutuklamaların sayısı hareketin başlangıcından bu yana her yıl yüzleri aştı.

Eski siyasi mahkûmlar, yaşadıkları psikolojik ve fiziksel işkencenin aşamalarını anlatıyor. İşkence, tutukluların ağır bir şekilde dövülerek ve elektroşok ve cinsel tacize maruz bırakılarak gözaltındakilerden uydurma itirafların alındığı soruşturma aşamasında başlar, sorgulayıcıların tasarladığı acı verici ve insanlık dışı yöntemlere ek olarak, gözaltındakilerin çoğu işlemediklerini itiraf ettikleri ölçüde, daha sonra bu itiraflara dayanarak daha tarafsız ve bağımsız olmayan mahkemelerde yargılanmaya gönderilirler.

Bir siyasi mahkumun karısı, sorgulama aşamasının bitiminden sonra ailesinin cezaevine ilk ziyaretini yaptığı sırada, tutuklanmasından bu yana nelere maruz kaldığını sorduğunu, ancak orada bulunan ebeveynlerinin duygularından endişe duyduğu için soruyu cevaplamadığını, ama ona kıvrak bir şekilde, "bana bir kedi teklif etseler ve annem olduğunu itiraf etmemi emretselerdi, bunu [işkencenin şiddetinden kaçmak için] yapardım" dediğini bildirmiştir. 

Eski bir siyasi mahkûm, oğlunun gözaltına alınmasından bir yıl sonra tutuklandığını ve oğluyla hapishanede buluştuğunda sırtında işkence izleri gördüğünü, bu yüzden ona bunu sorduğunda oğlunun bir yıl önce maruz kaldığı işkencenin eski izleri olduğunu söylediğini bildirdi. Baba, "Bir yıl sonra bile iyileşmeyen yara izlerini görünce şok oldum" dedi.

Diğer birçok tutuklunun aileleri, çocuklarının tutuklandıkları ilk andan itibaren maruz kaldıkları işkence vakalarını bildirmektedir.

Bununla birlikte, sistematik işkence, Bahreyn makamları tarafından siyasi muhaliflere, insan hakları aktivistlerine ve protestolara katılan veya hatta sosyal medyada Al Halife rejiminin politikalarına aykırı yazılar yazan vatandaşlara baskı yapmak için kullanılan bir araç olduğundan, [işkence] tutukluların sorgu merkezlerinden hapishanelere nakledilmesinden sonra durmayacaktı. Bir tutuklu, mallarına el konulmasına itiraz etmek, kendisine veya diğer tutuklulara karşı kötü muameleyi protesto etmek için greve gitmek veya tıbbi tedavi gibi bariz bir hak iddia etmek ve hatta belirli durumlarda dini ritüelleri uygulamak gibi durumlarda günlük dayak yerine ağır dayaklara, biber gazına, hücre hapsine maruz kalacak ve güvenlik kameralarının gözetimi altında hapishane koridorlarında sürüklenecekti...

Herhangi bir durum veya açık bir sebep olmaksızın, vicdan mahkûmları her gün tıbbi tedavinin reddine (hastalık ne kadar ciddi veya kronik olursa olsun), sözlü saldırılara, gerekli mallardan yoksun bırakılmaya ve eğitimin reddedilmesine maruz kalmaktadır.

Bahreyn'deki binlerce masum tutuklunun günlük hayatı bu şekilde özetlenebilir ve oradaki çoğu gözaltı merkezinde ve hapishanede olan şey budur -ister insan ihlallerinin en büyük yüzdesine sahip olan Cav Merkezi Hapishanesi, ister küçük tutukluların çoğunun tutulduğu Dry Dock Hapishanesi veya Issa Town Kadınlar Hapishanesi (son kadın vicdan mahkumu 2022'de serbest bırakılmış olsa bile).

Bununla birlikte, mesele Kureyn Askeri Hapishanesi davasında yukarıda belirtilenlerle sınırlı değildir. Aynı işkence ve kötü muamele biçimlerine ek olarak, tutuklanma nedenleri esas olarak uydurmalara dayanmakta ve özellikle Kureyn Askeri Cezaevi'ndeki düşünce mahkûmlarına yönelik uydurmalar çoğalmaktadır; çünkü yargılamaları askeri mahkemelerde gerçekleşmekte ve kendilerine isnat edilen suçlamalar daha tehlikeli bir güvenlik niteliğine sahip olmakta, bu nedenle güvenlik "kıskacı"nın hakim olduğu daha ağır cezalara ve muameleye maruz kalmaktalar -sivil olmalarına ve güvenlik hizmetlerine ait olmamalarına rağmen. Askeri mahkemelerin sivilleri kovuşturmasına ve askeri bir hapishanede tutuklamasına neden olan şey nedir?

2011 yılında 14 Şubat hareketinin patlak vermesinden sonra başlayan ve sosyal ve insan hakları kriziyle sonuçlanan siyasi krizin tezahürlerinden biri, Bahreyn makamlarının protestoculara zulmetme planları doğrultusunda bazı yasaları değiştirmeleri ve bu yasaları değiştirerek dünya çapındaki ortak kavramların genel hukuk ilkelerini ihlal etmeleridir. Bu ortak hukuk ilkelerini ihlal etmek, yönetim organını kınamak için yeterli bir neden olarak kabul edilir.

Hareketin başlamasından bir buçuk ay sonra, 502 sivil "Ulusal Güvenlik Mahkemeleri" adı verilen askeri mahkemelerde yargılanıyordu. Bazıları barışçıl protestoculardı ve hatta yaralı protestocuların tedavisine katılan doktorlar ve sağlık personeliydi. Askeri davalar esas olarak muhalif siyasi liderler, öğretmenler, doktorlar vb. gibi halk seçkinlerini hedef aldı. 23 Kasım 2011'de yayınlanan Olgu Bulma Komitesi (Bassiouni Komisyonu olarak bilinir) tarafından yayınlanan rapora göre, sivillere karşı verilen toplam askeri ceza sayısı 165'e ulaştı.

30 Mart 2017'de Bahreyn Kralı, yargı yetkisi "Savunma Gücü, Ulusal Muhafızlar ve Kamu Güvenliği üyeleri" ile sınırlı olan ve sıkıyönetim ilan edilmediği sürece diğerlerini kapsamayan Askeri Mahkeme’nin yetkilerini, sivillerin yargılanmasını içerecek şekilde değiştirdiği bir anayasa değişikliği yaptı. Değiştirilen anayasa paragrafının metni şu şekildeydi: "Yasa, askeri yargıyı organize eder ve Bahreyn Savunma Gücü, Ulusal Muhafızlar ve Kamu Güvenlik Güçleri'nin her birindeki yargı yetkisini netleştirir."

Bu anayasa değişikliğini, 18 Nisan 2017'de Askeri Yargı Kanunu'nda yapılan ve askeri yargıya Ceza Kanunu'nda öngörülen siyasi davalarla suçlanan sivilleri cezalandırma yetkisi veren bir değişiklik izledi. Başka bir deyişle, anayasada, Askeri Yargı Kanunu'nun, içtihatların, değiştirilen anayasa maddesinde esas olarak ilgili olanlardan ("Bahreyn Savunma Gücü, Ulusal Muhafızlar ve Kamu Güvenlik Güçleri") bahsetmenin, askeri mahkemenin başkalarını yargılamaya yetkili olmadığı anlamına gelmediğini düşünmesine izin verecek şekilde değiştirilmesini kolaylaştırmak için yasal bir boşluk yaratılmıştır.  Değişikliğe göre, "Sıkıyönetim ilan edildiği zamanlar dışında başkalarını kapsamaz" ibaresi silindi. Buna göre, 11 Nisan 2018 tarihinde Askeri Yargıtay tarafından aleyhlerinde yapılan değişiklikler ve nihai kararların verilmesinin ardından 13 sivil askeri mahkemelerde yargılandı. Bunlardan beşi bugün hala Kureyn Askeri Hapishanesi'nde tutuklu. Bunlar kişiler, Seyid Alavai el-Mussai, Muhammad Abdul-Hassan Al-Mitghawwi, Seyyid Fadel Abbas Radhi, Muhammad Abdul-Hussein Eş-Şahabi ve Mubarak Adil Muhanna'dır.

Biçim açısından, sivillerin askeri mahkemelerde sorgulanması ve yargılanması için işkence yöntemi, sivil mahkemelerdekinden farklı değildir. Aynı işkence protokolü onlara karşı da uygulandı ve birçoğunu, işlemedikleri ağır suçları itiraf etmeye zorladı; öyle ki, 2011 yılında 20 sağlık personeli, "Ulusal Güvenlik Mahkemeleri"nin hükmettiği gibi, yalnızca yaralı protestoculara tıbbi tedavi sağlamaya katıldıkları için silah kaçırmak ve depolamaktan mahkûm edildi.

2018'deki 13 askeri dava, kararların dayandığı gibi, Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi tarafından öngörülen ve onaylanan evrensel olarak ortak yasal ilkeleri açıkça ihlal etti:

- İşkence altında alınan itiraflar

- Savunma taraflarının duruşmalar sırasında bilmelerine ve tartışmalarına izin verilmediğine dair "gizli kanıtlar"

- Gözaltına alınanlara işkence yapan ve onları uydurma itirafları imzalamaya zorlayan aynı sorgucular, davacı taraf (hükümet) için tanık olarak getirildi.

- Savunma partileri kendilerini savunmaktan mahrum bırakıldı! (Bazılarının daha sonra sivil mahkemelerde yeniden yargılandığını belirterek).

Askeri kararların sonuçlarından biri, hükümlülerin İçişleri Bakanlığı'na değil, Savunma Bakanlığı'na bağlı olan Kureyn Askeri Cezaevi'nde tutulmalarıdır; bu, yetkililerin mahkumları ülkenin iç barışını tehdit eden kişiler olarak sunmak için ilişkilendirmeye çalıştıkları özelliklerin türünü yansıtmaktadır ve yetkiliye hesap verebilirliklerinde vesayet verilmesi gerekmektedir. Buna, protestolara katılan sivillerin ya da devletin baskı aygıtının açtığı ateş sonucu yaralanan protestocuları tedavi eden doktorların ve sağlık personelinin imajını çarpıtmak, eylemleriyle iç barışı tehdit ediyormuş gibi görünmelerini sağlamak da dahildir.

Tabii ki, Bahreynli yetkililer barışçıl protestocuların tıbbi tedavi görmesini reddettiklerini açıkça ifade etmediler; bu yüzden tutuklular kendilerini (sorgulamanın kanlı aşamasından sonra) hakkında hiçbir şey bilmedikleri ve "itiraflarını" imzaladıkları önceden hazırlanmış mahkeme suçlamalarıyla karşı karşıya buldular.

Askeri mahkeme hükümlüleri ile sivil mahkemelerin hükümlüleri arasındaki bir diğer fark, Kureyn Askeri Cezaevi'ndeki güvenlik kontrolünün daha sıkı olmasıdır. Kureyn'deki tutuklular, aile ziyaretleri sırasında aile üyelerine, her tutuklunun banyolarda bile mahremiyet olmadan, 7/24 gözetim altında bulunan tek bir hücrede tutulduğunu ilettiler. Tutuklular, 4 x 5 metre ölçülerindeki cezaevi bahçesinde günde bir saatten az bir süre birbirleriyle görüşüyorlar. Kureyn içindeki subay ve personelin askeri personelinin üyeleri değiştirilmez. Cav Merkezi Hapishanesi veya Dry Dock Hapishanesi'ndeki diğer tutukluların aksine, Kureyn Askeri Hapishanesi'ndeki tutuklular, baskı açısından karşılaştıkları olayları ses kayıtları aracılığıyla aktaramadılar (kaydedilen sesler 'Cav' ve 'Dry Dock' tutuklularını hücre hapsi, telefon görüşmelerinin reddi ve aile ziyaretlerinin reddedilmesi cezalarına yol açsa da).

Kureyn Askeri Hapishanesi'ndeki sivil bir düşünce mahkumunun ailesi, tutuklanmasından kısa bir süre sonra altı ay boyunca kaybolduğunu ve o sırada (ailenin) nerede olduğunu bulmaya çalıştıklarını, bu nedenle Ulusal İnsan Hakları Kurumu, Ombudsman, Özel Soruşturma Birimi ve İstihbarat Merkezi'ne başvurduklarını bildirdi; ancak bir yanıt alamadılar. Ulusal İnsan Hakları Kurumu, İçişleri Bakanlığı'nda olduğunu söyledi, ancak daha sonra aksi ortaya çıktı, askeri bir mahkeme tarafından yargılanmak üzere Savunma Bakanlığı'nın gözetimi altında hapsedildi. Askeri Yargıtay tarafından uydurma suçlamalara dayanarak aleyhine nihai bir ölüm cezası verildi ve mahkeme memurları aleyhindeki kararın verilmesinden sadece bir gün önce tutuklunun ailesini arayıp ailenin duruşma oturumuna katılmasında ısrar etmesi nedeniyle ceza önceden planlanmış bir adli "eylem" ile ömür boyu hapse çevrildi. Ölüm cezasının verilmesinden sonraki aynı gün, Kral'ın (tek taraflı olarak) cezayı ömür boyu hapse çevirmeye karar verdiği açıklandı. Güvenlik görevlileri aile üyelerine döndü ve "Kralın sizinle ne kadar merhametli olduğunu gördünüz mü?" dedi.

Bugün aile, Ulusal İnsan Hakları Kurumu ve Ombudsman'ın, gözaltına alınanların ailelerinin onları incelemesinden yararlandığını, böylece "dosyaları doldurup şu veya bu sayıda davayı incelediklerini söyleyebileceklerini" söylüyor. Aile, uzman doktorların incelemesini gerektiren ve düzenli tıbbi takiplere ihtiyaç duyan hastalıklardan muzdarip tutuklu oğulları için tıbbi tedavi talep etmeleri durumunda bu kuruluşlardan gerçek bir yardım alma umutlarını kaybettiklerini belirtti.

Bahreyn makamları, ilgili özel raportörlerin ve uluslararası insan hakları örgütlerinin cezaevlerine girme ve bu tutukluların durumlarını görme taleplerini hala reddetmektedir. Bahreynli yetkililer, uluslararası kuruluşların bu tutukluların emniyetini güvence altına almalarını önlemeyi gerektirecek ne saklıyor? Kureyn'deki siyasi mahkûmların siviller oldukları gerçeğinden başka ne saklıyor olabilirler? Kurey'deki bu vicdan mahkûmları, kamuoyundan tamamen gizlenmesi gereken şeylere mi maruz kalıyorlar?

Kudüs Haber Ajansı - KHA