Suudi Arabistan, güvenliğini garanti altına almak için ABD'ye güvenemez: Basitçe söylemek gerekirse, Suudilerin Tahran'la diplomatik ilişkilerini yenileme kararıyla verdikleri mesaj budur.

Biden yönetiminin Ortadoğu'ya olan ilgisinin azalması, İran politikası ve Washington'un bölgedeki müttefiklerine karşı sergilediği kibir, Riyad'ı Pekin'in şemsiyesi altına girmek şeklinde alternatif bir sigorta poliçesi formüle etmeye iterken, aynı zamanda Moskova ile ilişkileri de sıkılaştırdı. Bu gelişme, ABD'nin bölgedeki zayıflamasının ve Çin'in başını çektiği karşı eksenin kısmi Rus desteğiyle güçlenmesinde bir başka aşamayı simgelemektedir.

Beyaz Saray'daki "diplomatik yaklaşımın" en ateşli destekçileri bile, İran söz konusu olduğunda şimdiye kadarki başarısızlığının boyutunu ve bunun sonucunda ABD'nin ödediği yüksek bedeli inkâr etmek için mücadele edeceklerdir. Biden'ın gözetimi altında, ayetullahlar bağışıklık kazanacak şekilde büyüdüler. İran, askeri nükleer çabalarıyla ilerliyor, yıkıcı eylemlere devam ediyor ve Devrim Muhafızları tarafından işletilen terörist ve milis vekilleri aracılığıyla saldırgan bir politika sürdürüyor.

Amerikalıların gözüne mecazi anlamda parmağını sokan Tahran, Ukrayna'ya karşı savaşına yardımcı olması için Rusya'ya intihar uçakları tedarik ediyor ve Moskova ile askeri işbirliğini sıkılaştırıyor. İran ayrıca dokunaçlarını Latin Amerika ve Cezayir ile Fas arasındaki çatışmayı körüklemeyi umduğu kuzeybatı Afrika gibi diğer alanlara göndermeye hazırlanıyor.

İran'ın Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney, Washington'ın ve onun "nükleer anlaşmaları" yeniden canlandırmaya çalışan ortaklarının uzanmış kolunu küçümseyerek reddetti. İran'ın özgüveni arttı ve Batı'nın saflığından ve Pers boğasını boynuzlarından yakalama konusundaki coşkusuzluğundan tam anlamıyla yararlandı.

Beyaz Saray'ın bu gelişmeler karşısında sergilediği kayıtsızlık ve Suudi Arabistan ile Körfez'deki ortaklarına cebindeymiş gibi davranması, Pekin ile Riyad arasındaki yolu kısalttı. Washington'un Volodimir Zelenskiy'nin ülkesini Rus işgalinin arifesinde yardım çığlıklarına verdiği soluk yanıt da yardımcı olmadı. Bu çerçevede ve bölgedeki Amerikan ayak izinin küçültülmesinin bıraktığı boşluğu doldurma fırsatı bulan Çin'in teşvikiyle, Suudi Arabistan'ın İran'la ilişkilerini yenilemesi için bir yol açıldı.

"Bölgedeki Amerikan hegemonyasının sonu", Hamaney'in askeri danışmanının Riyad ile Tahran arasındaki bağların yenilenmesini telaffuz edişiydi. Lübnanlı el-Meyadin TV kanalı, ABD ve İsrail'i büyük bir memnuniyetle bu hamlenin büyük kaybedenleri ve Çin'i de şimdi hem İran hem de Suudi Arabistan'ın kapılarından Arap ve Müslüman dünyasına nüfuz edebilecek büyük kazanan olarak taçlandırdı.

Bu tahminler göz ardı edilmemeli, ancak kehanet olarak da görülmemelidir. Suudi Arabistan ve İran arasındaki düşmanlığın kökleri din ve etnik kökene dayanır ve bu faktörler şu ya da bu anlaşmanın bir sonucu olarak ortadan kalkmayacaktır. Dahası, ABD ve Batı, özellikle İran'ın nükleer cephedeki provokatif davranışları ve Ukrayna'daki savaşa katılımı yoluyla müdahale etmeleri için sağlamaya devam ettiği meşrulaştırma göz önüne alındığında, resmi hala etkileyebilir.

İsrail'in bakış açısına göre, İran tehdidi olduğu gibi devam ediyor ve bu nedenle yaklaşımını ve taleplerini değiştirmesi için yer yok. İsrail, nükleer bir İran'a karşı kendini savunma taahhüdünün dış etkenlere bağlı olmadığını tekrar tekrar belirterek doğru olanı yaptı.

Çin'in geçen ay nükleer anlaşmalarla ilgili müzakerelerin yeniden başlamasına verdikleri desteğe ilişkin açıklaması göz önüne alındığında, müzakerelerin yeniden başlamasının kamuoyu önünde veya perde arkasında uluslararası gündeme geri dönme olasılığı dikkate alınmalıdır. İsrail ise ABD'yi İran anlaşmasının "ölümünü" ilan etmeye ve masaya güvenilir bir askeri seçenek koymaya zorlamaya devam etmelidir.

İsrail ile Suudi Arabistan arasındaki olası normalleşme ile ilgili olarak, Tahran-Riyad yakınlaşmasının ardından bu şansın azaldığı görülüyor; ancak İsrail bu cephedeki çabalarını durdurmamalı. Suudilerin normalleşme konusundaki ilerlemeyi, riskini yaymanın bir aracı ve ABD ve İsrail'e karşı dengeleyici bir eylem olarak görmesi pekâlâ mümkün olabilir; ikincisi, inşa edilmiş olan bağlar, yolun daha aşağısında ortaya çıkabilecek herhangi bir fırsat için korunacaktır.

Tüm bunların yanı sıra İsrail, olaylardan bir sonuç olarak alınması gereken bir dizi acil önlemi ABD ile görüşmelidir; bunların arasında Beyaz Saray'ın İbrahim Anlaşması'nı korumak ve bölgedeki Amerikan ve İsrail statüsünü sağlamak amacıyla kaynak yatırımı yapması için acil ihtiyaç vardır. Örneğin; Mısır'a destek sağlamak, Sudan ile barış anlaşmasını tamamlamak, Batı Sahra'daki Fas egemenliğini tanımak ve normalleşme çemberine daha fazla ülke getirmek.

Gelişmelerden çıkarılacak ders çok açık: Diplomatik boşluk diye bir şey yoktur; ABD aktif olarak mevcut olmadığında, yerini diğer güçlere bırakır!

Kudüs Haber Ajansı - KHA