“Anlaşma ya da savaş” ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’ın önüne koyduğu iki uç nokta. İran yetkilileri ise Washington’un avurtlarını şişirerek müzakerelerden dem vurmasının “arzularını dayatma” girişiminden başka bir şey olmadığına inanıyor ve İran İslam Cumhuriyeti’nin buna boyun eğmeyeceğini vurguluyor. Nitekim İran İslam Cumhuriyeti Rehberi Ayetullah Ali Hamaney, Trump’ın kendisine mesaj gönderdiğini açıklamasından bir gün sonra cumartesi akşamı üst düzey devlet yetkililerini kabul ederken şunları söyledi: “Bazı kibirli hükümetlerin görüşmeler konusunda ısrar etmesi, sorunları çözmek için değil, emretmek, kontrol etmek ve müzakere eden tarafa ne istediklerini dikte etmek içindir.” “Görüşmeler, onlar için diğer tarafta “yeni beklentiler” meydana getirmenin bir yolu.” “Konu sadece nükleer meseleyle sınırlı değil. İran’ın savunma ve füze programları, uluslararası kabiliyetleri gibi yeni beklentiler de masaya konuluyor ki bunlar İslam Cumhuriyeti’nin kesinlikle karşılık vermeyeceği beklentiler.”

İran İslam Cumhuriyeti Rehberi Ayetullah Ali Hamaney’in konuşmasından saatler sonra ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Brian Hughes, Trump’ın yaklaşımını tekrarladı: “Ya anlaşma ya da savaş.” “İran İslam Cumhuriyeti ile muamelede askeri yol da anlaşma yolu da gündemde.”

Ayrıca ABD yönetimi, Irak’ın İran’a elektrik karşılığında para ödemesine olanak tanıyan muafiyeti de iptal etme kararı aldı. ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsüne göre, muafiyetin süresi dolduğunda yenilenmemesi kararı, Amerika’nın, İran’a hiçbir ekonomik veya mali rahatlama olanağı tanımayacağının garantisi. Sözcü, Trump’ın İran’a yönelik kampanyasının, ülkenin nükleer ve balistik programlarını hedef aldığını ve dış destek sağlamasını engelleyeceğini (direniş hareketlerini kastediyor) sözlerine ekledi.

Trump, Fox Business Kanalı’na verdiği röportajda, geçen çarşamba günü İran Dini Lideri’ne bir mektup göndererek kendisini müzakere masasına çağırdığını ve İran ile görüşmeyi ve bir anlaşmaya varmayı tercih etiğini belirtti. Sürecin ne şekilde yürüyeceğine ilişkin ise şunları ifade etti: “İki seçenek var: Ya askeri yolla çözeceğiz ya da bir anlaşmaya varacağız. Ben anlaşmayı tercih ediyorum, çünkü İran’a zarar vermek istemiyorum. Onlar büyük bir millet.” Bu noktada ABD Başkanı Trump’ın 4 Şubat’ta İran’a yönelik “azami baskı” genelgesini imzaladığını ve aynı zamanda İranlı mevkidaşı Mesud Pezeşkiyan ile görüşme ve müzakere etme isteğini dile getirdiğini belirtmekte fayda var. Üç gün sonra ise Hamaney bu mevzuda yorum yaparak Amerika ile her türlü görüşmenin “onurdan uzak, mantıksız ve akıl dışı” olduğunu söyledi.

Trump cuma günü yayınlanan röportajında ​​mektubun konusuna değinmesine rağmen, İran Dışişleri Bakanı Abbas Irakçi, İran İslam Cumhuriyeti Rehberi ile görüşmesi vesilesi ile mektuba atıfta bulunarak, “Biz de duyduk; ancak şu ana kadar bize bir şey ulaşmadı” dedi. Benzer bir bağlamda, İran Meclis Başkanı Muhammed Bakır Galibaf ise dün yaptığı açıklamada şunları söyledi: “İran Amerika’dan hiçbir mesaj beklemiyor ve yaptırımları ülke içi yetenekleri ve uluslararası ilişkileriyle boşa çıkaracak.” “Amerikan başkanının diğer ülkelere karşı davranışları, müzakereler hakkındaki açıklamalarının sadece aldatmayı ve İran’ı silahsızlandırmayı amaçladığını ve bizi taviz vermeye zorladığını gösteriyor.”

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’in Beyaz Saray’da uğradığı aşağılamalar, İran’da ABD ile görüşmeye karşı çıkanları, Trump ile kazan-kazan tarzında bir anlaşma yapılmasının mümkün olmadığını, çünkü Trump’ın amacının Tahran’a azami taleplerini dikte etmek ve İran’ı tamamen teslime zorlamak olduğunu vurgulayacakları yeni bir alan açtı. 

Bu bağlamda, yayın yönetmenini Hamaney’in atadığı Keyhan gazetesi, Trump’ın mesajına atıfta bulunarak Amerikan başkanının, İranlı yetkililerin daha önce her türlü haksız ve onursuz görüşmeyi reddettiğini bilerek, bu teklifle İranlı yetkilileri gevşek göstermeyi amaçladığını belirtti. Devrim Muhafızları’na bağlı Cevan gazetesi ise Trump’ın İran’ın nükleer tesislerini hedef almayı planladığını ve mesajının, İran’a saldırı simülasyonu yapan bir tatbikat sonrasında ve saldırıya geçmeden önce uyarı yaptığını göstermek için gerçekleştiğini ileri sürdü ve şunları ekledi: “Bölgede yeni bir savaş çıkması Amerika için kolay bir iş değil, bilakis zorlu bir iş. Zira hiç kimse, özellikle de savaşı başlatan taraf, savaşın sonunun nereye varacağını tahmin edemiyor.”

Trump’ın, başkanlığının ilk aylarında Ukrayna ve İran gibi dosyalarda da dahil olmak üzere dış politika alanında somut başarılar elde etmeye çalıştığı görülüyor. Ne var ki İranlı yetkililerin görüşmelere karşı çıkması Trump’ın arzuladığı anlaşmaya varılmasını zorlaştırıyor. Bu muhalefetin, ABD Başkanı’nı İran’a karşı takındığı aşırı tutumdan geri adım atmaya mı götüreceği, yoksa İsrail ve Netanyahu’nun şahsen desteklediği askeri saldırı seçeneğini mi benimsemeye iteceği ise henüz bilinmiyor.

Böyle bir gerçeklik karşısında son günlerde Moskova’nın, Tahran ile Washington arasında arabuluculuk çabaları olduğu yönünde spekülasyonlar gündeme geldi ve Kremlin yetkilileri de bunu doğruladı. İran’daki, konuya vakıf diplomatik kaynaklar ise İran’ın Rusya’nın çabalarını memnuniyetle karşıladığını, ancak aynı zamanda Moskova’ya Trump’ın şartları temelinde görüşmelere başlamaya hazır olmadığını, sadece nükleer konuyu görüşmeyi planladığını bildirdiğini söylüyor. İran’a yönelik olası bir askeri saldırıya ilişkin uyarılar artarken, Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani, Trump’ın İran’ın dini liderine mektubunu duyurmasından önce verdiği bir röportajda, İran’ın nükleer tesislerine saldırı düzenlenmesinin bölgesel bir savaşı tetikleyebileceği uyarısında bulundu ve “Böyle bir savaş, Amerika’nın Ortadoğu’daki çıkarlarına gölge düşürecektir” dedi.

Kudüs Haber Ajansı - KHA