Modern tarihte, Guernica, dokunaklı bir sembol olarak duruyor. İspanya İç Savaşı sırasında, Bask kasabası Nisan 1937'de General Franco'nun "Milliyetçi" güçleri tarafından eşi görülmemiş bir hava bombardımanına maruz kaldı ve savaşın dehşetinin unutulmaz bir hatırlatıcısı haline geldi.

Bu, Nazi Almanyası ve Faşist İtalya'nın yardımıyla, komünistleri, sosyalistleri ve Franco'nun faşizan emellerine direnen diğerlerini içeren bir koalisyon olan Cumhuriyetçi güçlere karşı gerçekleştirilen sivilleri hedef alan hava bombardımanının ilk modern örneğiydi.

Guernica'nın trajedisi, Pablo Picasso'nun kasabayı vuran ve çoğu kadın ve çocuk olan sakinlerini molozların altına gömen yıkımı yakalayan duvar resmiyle ölümsüzleştirildi. Picasso'nun niyeti, kanlı olayı, insanların işleyebileceği vahşetlerin bir sembolü olarak kolektif kültürel bilince kazımaktı - gelecek nesiller için kalıcı bir uyarı.

Batı, kültürel propagandayı ustaca kullandı ve Picasso'nun duvar resmi, savaş kavramına karşı bir sembol olarak sergilerde ve uluslararası etkinliklerde yer alarak dünyayı dolaştı. Guernica'nın ve diğer trajedilerin sivil kurbanlarıyla insani bir dayanışma belgesi haline geldi.

Lübnan'da yıkım

Fakat insanlığın ilerlemesinin bir yansıması olarak sanatın bu küresel kutlaması, özellikle Batı Asya ülkeleri ve halkları söz konusu olduğunda, seçici bir şekilde uygulanıyor gibi görünüyor.

Son 40 gündür İsrail, Lübnan'ın Baalbek, Cebel Amel, Nebatiye, Sur ve Beyrut'un güney banliyösünde acımasızca antik şehirleri, köyleri ve kasabaları tahrip etti. Tüm mahalleler, tarihlerini silmek istercesine hassas bir şekilde yerle bir edildi.

Lübnan Ulusal Haber Ajansı (NNA), 8 Ekim 2023'ten bu yana güney Lübnan'da en az 40 bin konutun İsrail tarafından yıkıldığını ve çoğunluğu güney sınırına üç kilometre mesafede olmak üzere 37 kasabanın yok edildiğini bildirdi. Ayta Şa’ab ve Kafr Kila gibi kasabalar en kötü etkilenenler arasında. İsrail'in 2 Ekim'de kara harekâtını başlatmasından bu yana, yıkımın ölçeği tırmandı ve hasarın yaklaşık yüzde 80'i bu tarihten sonra meydana geldi. Washington Post'un uydu analizi, sınıra yakın 25 Lübnan kasabasındaki binaların yaklaşık dörtte birinin hasar gördüğünü veya yıkıldığını ortaya koyuyor.

İşgal askerlerinin evlerin yıkılmasından zevk aldıkları, bir zamanlar orada yaşayan insanları cezalandırır gibi intikam aldıkları rahatlıkla görülebilir. Bir zamanlar milliyetçi duyguların kalesi olan bu köyler, kasabalar ve şehirler, 1920'deki Huceyr Konferansı günlerinde ve sonrasında direndiler.

Bu yerlerde, Cemal Abdünnasır veya Antun Sadi gibi figürlere saygı duyan kararlı gruplar hala bulunur. Diğerleri sola şiddetle sadık kalıyor ve Sovyet döneminin ideallerine tutunuyor ya da başlangıcından bu yana Filistin direnişinin yanında savaşıyor.

İşgal devletine karşı küçük düşürücü kayıplardan sonra ve 1970'lerde Arap milliyetçi dalgası geri çekildiğinde, devletler sırtlarını dönüp Lübnan'ın düşmanlarıyla ittifak kurduğunda, bu bölgelerin halkları işgal ve hegemonyaya karşı bir siper olarak devrimci İslam'ı benimsediler.

Lübnan'ın kültürüne ve mirasına savaş

Lübnan'ın bugünkü durumunda, İsrail'in saldırıları sadece Hizbullah'ı, Emel Hareketi'ni ve hatta Sünni Cemaat-i İslami’yi hedef almıyor – ülkenin kolektif tarihini, bugününü ve kimliğini uzun süredir şekillendiren direniş mirasını hedef alıyor.

Beyrut'un güney banliyölerinde, vurulanlar sadece konut binaları değil. İsrail'in baskınları, su sistemleri, telekomünikasyon, elektrik şebekeleri ve yollar dahil olmak üzere altyapıyı sistematik olarak hedef aldı.

Tarihle dolu bir şehir olan Sur'da, yıkım sınır bölgelerine ayna tutuyor. Yüzyıllar boyunca korunan kültürel miras, İsrail bombardımanı altında yok ediliyor. Baalbek'teki yıkım, muazzam tarihi öneme sahip bir dönüm noktası olan Baalbek Kalesi yakınlarındaki 3 bin yıllık Roma kalıntıları da dahil olmak üzere UNESCO tarafından sınıflandırılan arkeolojik alanlara kadar uzandı.

Bu, Lübnan hükümetini bu paha biçilmez mirası korumak için UNESCO'ya şikayette bulunmaya sevk etti. Nebatiye'de bombardıman benzeri görülmemiş seviyelere ulaştı ve bin 763 baskın, şehrin ekonomik, tarihi ve kültürel yaşamın hayati bir merkezi olan tarihi pazarını moloz haline getirdi.

26 Ekim'e kadar uydu analizi, Lübnan genelinde en az 9 bin 934 binanın hasar gördüğünü veya yıkıldığını ve ülkedeki tüm binaların yaklaşık yüzde birini temsil ettiğini ortaya koydu. Bu, Tel Aviv'in daha geniş stratejisinin bir parçası: Destekçilerinin kafasında direnişin maliyetini artırmak.

Direnişin maliyetini artırmak

Kötü şöhretli "Dahiye Doktrini" ile uyumlu olarak ve katıksız orantısız yıkım yoluyla İsrail, işgali reddetmenin ve Filistinlilerin haklarını savunmanın bedelini, insanları, tarihi miraslarını ve varlıklarının fiziksel izlerini silmek için hem cezalandırmak hem de moralini bozmak için tasarlanmış yöntemler kullanarak yükseltmeyi umuyor. 

Evlerin, mahallelerin ve kültürel simge yapıların hedef alınması, insanlar ve toprakları arasındaki bağları koparmak, bir topluluğu tanımlayan fiziksel ve duygusal bağları buldozerle yıkmak için hesaplanmış bir harekattır.

El-Adeyse ve Muhaybib gibi güney köylerinde ataların mezarları bile bağışlanmadı. İsrail'in yaptığı şey paralel bir savaştır – sadece askeri bir saldırı değil, aynı zamanda ahlaki ve kültürel bir tasfiye, uzun süredir direnen bir toplumun hem maddi hem de manevi direncini buldozerle yok etme girişimidir.

Uluslararası yasaların ve sözleşmelerin açık bir ihlali olan bu toplu cezalandırma, Lübnan'ın maddi ve manevi altyapısını baltalamak için tasarlanmıştır. İnsanlar, kentleşme, altyapı ve hizmetler – bunlar herhangi bir toplumdaki gücün temel direkleridir ve İsrail'in yakın zamanda Lübnanlı sivillere faizsiz kredi ve diğer temel hizmetler sağlamak için kurulan Hizbullah tarafından yönetilen finans kurumları olan el-Karzu’l-Hasen şubelerini hedef almasında görüldüğü gibi hepsi sistematik bir saldırı altındadır.

Geri dönme ve yeniden inşa etmenin zorlukları

Hiç şüphe yok ki, bu yıkımın etkileri nesiller boyu yankılanacaktır. Çatışma uzadıkça, görünürde bir son olmadan, Lübnan halkı sistematik olarak yerinden ediliyor. Tüm topluluklar yerlerinden edildi, birçoğu birden fazla kez yerinden edildi ve bazıları Irak, Suriye, İran ve Afrika'ya kadar sığınma arayışına girdi.

Ateşkes sağlansa bile, eve dönmek basit bir mesele değil. Geride kalan yıkım, birçok kişinin köylerinin ve kasabalarının yaşanmaz halde olduğu anlamına geliyor. Yeniden inşa zaman alacak ve ülkenin hassas demografik dokusunu kalıcı olarak değiştirme tehdidinde bulunan mezhepsel yerinden edilme hayaleti beliriyor.

İsrail'in niyeti, kuzeyli yerleşimcilerin geri dönüşü de dahil olmak üzere halihazırda gerçekleşmemiş olan hedeflerinin ötesine geçiyor. Sınır köylerinin yerle bir edilmesi ve geçim kaynaklarının yok edilmesi, daha büyük bir projeye işaret ediyor: Coğrafya ve demografinin kasıtlı olarak yeniden şekillendirilmesi.

Bu, Lübnan sınırında Gazze'deki modele benzer bir tampon bölge kurma girişiminde açıkça görülüyor. Bu arada direniş, bunun sadece bir toprak savaşı değil, Lübnan'ın kimliği ve geleceği üzerine varoluşsal bir çatışma olduğunu anlayarak uzun ve yorucu bir çatışmaya hazırlanıyor.

Yeni liderliği altında direniş, İsrail'in harekatının sadece onu silahsızlandırmayı değil, aynı zamanda Gazze'de "Generaller Planı" ile olduğu gibi Lübnan halkı ile davaları arasındaki bağı ortadan kaldırmayı da hedeflediğini bilerek kararlı bir şekilde devam ediyor.

Medeniyet mücadelesi

Yine de, aralıksız bombardımana ve Lübnan'ı parçalama girişimlerine rağmen, dayanışma devam ediyor. Güneyden, Bekaa'dan ve banliyölerden yerinden edilenler Lübnan'ın dört bir yanına sığındılar ve gördükleri kucaklama, Lübnan ruhunun dayanıklılığı hakkında çok şey anlatıyor.

Bölünmeler devam etse de ve yerinden edilme baskısı potansiyel olarak nifak tohumları ekebilse de, mevcut iklim geniş bir insani sempati ortamıdır. Ancak bu dayanışma kırılgan, uzun süreli yerinden edilme ve ekonomik zorlukların baskılarına karşı savunmasız. Yanlış yönetilirse, daha fazla kaos ekmekte çıkarı olanlar tarafından istismar edilen iç çatışma için kolayca bir parlama noktası haline gelebilir.

İsrail'in Lübnan'daki ABD destekli harekatı sadece askeri üstünlükle ilgili değil; Lübnan'ın siyasi, sosyal ve kültürel gerçekliğini yeniden şekillendirmekle ilgilidir. Neyse ki, direniş ve direnmeye devam eden insanlar bunu anlıyor.

Şimdiki mesele sadece askeri olarak direnmek değil, aynı zamanda Lübnan'ın birliğini, kültürünü ve tarihi kimliğini, onu ortadan kaldırmaya yönelik kasıtlı ve sistematik bir çaba karşısında korumaktır.

Kudüs Haber Ajansı - KHA