Hizbullah'ın, İsrail'in Glilot askeri istihbarat tesisi "Aman" ile havadan izleme ve hava savunması için kullanılan Ayn Şemer bölgesini başarıyla hedef alan son roket ve insansız hava aracı misillemesinin ardından, Batı Asya'daki Direniş Ekseni'nin diğer üyeleri şimdi bir sonraki adımlarıyla ilgili bir dizi stratejik seçenekle karşı karşıya.

İran, diplomatları ve üst düzey yetkilileri aracılığıyla sürekli olarak misilleme tepkisinin kaçınılmaz olduğunu iddia etti. Tahran'dan gelen mesaj açık: Bir tepki gelecek ve bu sadece bir zaman meselesi.

Bu arada Yemen de, İsrail'in ana limanı Hudeyde'ye yönelik büyük saldırılarına vereceği tepkiyi düşünüyor. Yemenli sivillere ve altyapıya zarar vermeyi amaçlayan orantısız bir güç kullanımı olarak görülen bu saldırı, Sana'nın işgal devletine karşı kararlılığını daha da harekete geçirdi.

Gerginlik tırmanışları artırılıyor

Direniş Ekseni'nden beklenen bu tepkiler, askeri caydırıcılık sözleşmelerinin ve mevcut stratejik dengelerin ötesinde çeşitli faktörlerden etkilenmektedir. Stratejilerinin merkezinde, yaklaşık bir yıl önce Aksa Tufanı Operasyonu'nun başlatılmasından bu yana tüm Direniş Ekseni ve devlet dışı aktörlerin öncelik verdiği bir hedef olan Gazze'ye karşı devam eden savaşı durdurma hedefi yer alıyor.

Batı Asya'daki bölge çapındaki savaş – ve her bir tarafın çatışmaya verdiği potansiyel tepkiler – en iyi şekilde, daha fazla askeri angajman için hazırlık ve kapasiteyi gösteren kavramsal bir araç olan bir "tırmanma merdiveni" aracılığıyla anlaşılabilir.

İsrail: Merdivenin tepesine yakın

İşgal devleti şu anda tırmanma merdiveninin tepesine yakın bir yerde konumlanmış durumda. Şu anki konumu, bir dizi saldırı ve savunma mühimmatı, tanklar, kara birlikleri ve füze sistemleri de dahil olmak üzere askeri varlıkların yaklaşık 11 aylık kapsamlı kullanımını yansıtıyor.

Nükleer stokları dışında, İsrail neredeyse tüm cephaneliğini birden fazla harekat alanında kullandı ve bu da yüksek düzeyde askeri taahhüt ve operasyonel yoğunluğa işaret ediyor. Bu, İsrail'e tam ölçekli istilalar veya stratejik silahların konuşlandırılması gibi daha sert önlemlere başvurmadan daha fazla tırmanma için çok az alan bırakıyor.

İsrail'in önemli askeri yeteneklerine rağmen, dış desteğe olan bağımlılığı, İran'ın Nisan ayındaki Sadık Vaad Operasyonu sırasında gerçekleştirdiği sınırlı misilleme saldırıları sırasında açıkça görüldü. İsrail, bir batı koalisyonu çağırmak ve İran mermilerini engellemek için müttefik Arap devletlerinin hava sahasını kullanmak zorunda kaldı.

Bu güven, işgal ordusunun özerkliği ve operasyonları bağımsız olarak sürdürme yeteneği hakkında soru işaretleri doğuruyor. Hem İsrail hem de müttefikleri için milyarlarca dolara ulaştığı söylenen bu operasyonların ekonomik maliyeti, uzun süreli angajmanın kaynak sıkıntısını da gösteriyor.

İran: İlk basamaklarda dikkatli adımlar atılmalı

İran, tırmanma merdiveninde çok daha düşük bir basamağı işgal ediyor ve bu da Tahran'ın İsrail'le doğrudan askeri angajmana yönelik ölçülü, ancak hesaplı yaklaşımını yansıtıyor. İslam Cumhuriyeti, bugüne kadar İmad ve Rıdvan balistik füzeleri gibi nisbeten temel füze sistemlerini kullandığı sınırlı bir çatışma gerçekleştirdi.

Gelişmiş füze savunma sistemlerine nüfuz etmek için tasarlanmış Hayberşiken füzeleri gibi daha gelişmiş silahları konuşlandırma kapasitesine sahiptir.

İsrail'in Şam'daki konsolosluğunu bombalamasına yanıt olarak ortaya çıkan Sadk Vaad Operasyonu’nun ardından İran, İsrail'in füze savunmasındaki sınırlamaları açığa çıkarırken, gerilimi tırmandırma yeteneğini gösterdi. Operasyon, uzun süredir devam eden stratejik bir engeli kırarak kendi topraklarından doğrudan saldırılar içeriyordu. Bu hamle, İsrail'in füze önleme yeteneklerine ve stratejik caydırıcılığa büyük ölçüde dayanan askeri doktrinine meydan okudu.

İran'ın stratejisi, eski modeller ve Dezful, Hacı Kasım, Hürremşehr ve Fettah 1 ve 2 hipersonik füzeleri gibi daha yeni, daha yüksek manevra kabiliyetine sahip füzeler de dahil olmak üzere geniş füze cephaneliğinden yararlanmayı içeriyor.

Bu gelişmiş füzeler, Arrow/Hetz ve Davud’un Kapanı gibi İsrail önleme sistemleri için önemli bir zorluk teşkil ediyor ve bu da onları etkili bir şekilde durdurmak konusunda mücadele edebilir. Tahran'ın merdiven üzerindeki temkinli konumu, stratejik esnekliği korumasına, gerekirse güçlü bir şekilde yanıt vermesine ve tam ölçekli bir savaştan kaçınmasına izin veriyor.

Modern, sofistike cephaneliğinin hiçbiri kullanılmadı; kullanılan insansız hava araçlarının ve füzelerin sayısı sadece yüzlerceydi ve İran doğrudan bir çatışmada herhangi bir askeri personel konuşlandırmadı. Bu nedenle İran'ın tırmanma potansiyeli çok yüksek olmaya devam ediyor.

Hizbullah: Stratejik rezervlerle orta düzey angajman

Lübnan Hizbullahı, tırmanma merdiveninin ortasında duruyor. 8 Ekim'den bu yana Lübnan direnişi, İsrail askeri mevzilerini ve varlıklarını stratejik derinliğine kadar hedef alan 2 binden fazla askeri operasyon ilan etti. Aktif angajmanına rağmen Hizbullah, kaynaklarını tüketmekten, daha sofistike füze cephaneliğini kullanmaktan veya topyekün bir savaşa tırmanmaktan özenle kaçındı.

Hizbullah, yeraltı füze tesisi İmad-4 gibi yeteneklerine dair ipuçları verirken, 2006 savaşından bu yana geliştirilen en gelişmiş veya gizli yeteneklerini henüz konuşlandırmadı ve bu da önemli stratejik rezervleri elinde tuttuğunu gösteriyor.

Dahası, İsrail ordusunun Gazze Şeridi ve Batı Şeria'daki kara kuvvetlerinin aksine, Hizbullah güçleri düşmanla doğrudan çatışmaya girmedi. Bildirildiğine göre 100 binden fazla asker – örgütün seçkin birlikleri hariç – ve İsrail'e karşı herhangi bir doğrudan savaşa katılma sözü vermiş yüz binlerce bölgesel savaşçıyı çağırma yeteneğine sahip olan bu birlikler, düşman kuvvetlerinin aksine tükenmiş bir durumda değil.

Hizbullah'ın orta yol pozisyonu, İsrail üzerindeki baskıyı sürdürmek, cephaneliğini ve savaş güçlerini tüketmeden veya topyekün savaş riskini almadan müttefiklerini desteklemek gibi dengeli bir yaklaşımı yansıtır.

Yemen: Orta düzeyde stratejik duruş

Yemen de Hizbullah gibi gerginlik merdiveninin ortasında yer alıyor. Ensarallah'a bağlı ordunun katılımı, doğrudan çatışmalardan ziyade, esas olarak karasuları içinde ve çevresinde stratejik manevralar ve destek operasyonlarından oluşuyor – geçen ay Tel Aviv'e yönelik eşi benzeri görülmemiş insansız hava aracı saldırısı ve Eilat limanına yönelik benzer saldırılar gibi dikkate değer bir istisna dışında.

Yemen, Kudüs seyir füzeleri ve İran'ın Hayberşiken, İmad ve Kıyam füzelerinden türetilen balistik füzeler de dahil olmak üzere çeşitli füze türlerinden yararlandı. Bu varlıklar, Suudi Arabistan ve BAE öncülüğündeki koalisyonun ablukasının getirdiği teknolojik ve askeri sınırlamalara rağmen Yemen'in bölgeye güç yansıtmasını sağlıyor.

San’a'nın stratejik duruşu, hızlı bir şekilde ucuz mühimmat üretme ve devam eden üretim yeteneklerini sürdürme yeteneği ile güçlendirilerek, önemli bir tırmanma olmadan operasyonları sürdürmesine olanak tanır. Yemen Silahlı Kuvvetleri, İsrail'in gerilimi daha da tırmandırmaya karar vermesi durumunda Lübnan'a destek vermeye de hazır.

En önemlisi, Yemen'in ideolojik bağlılığı ve aşiret sosyal yapısı, siyasi otoriteye, Direniş Ekseni’ndeki diğer aktörleri kısıtlayabilecek aynı ekonomik kaygılar veya uluslararası tepki korkusu olmadan hedefleri seçme ve yanıtları uygulama konusunda daha fazla özgürlük sağlıyor.

Bu esneklik, Yemen'in, muhtemelen İran'ın eylemleriyle koordineli olarak, düşman savunmasını ezmeyi amaçlayan karmaşık operasyonlar başlatma potansiyelinin kanıtladığı gibi, gerektiğinde daha agresif bir duruş izlemesine izin veriyor.

Tek yol aşağı

İsrail, İran, Hizbullah ve Yemen'in tırmanma merdivenindeki mevcut pozisyonları, stratejik hesaplarını ve potansiyel eylemlerini yansıtıyor. İsrail'in yüksek konumlanması, ciddi sonuçlar olmaksızın daha fazla tırmanma kapasitesinin sınırlı olduğunu gösterirken, İran'ın düşük konumlanması, gelecekteki angajmanlar için seçeneklerini açık tutan bir itidal stratejisine işaret ediyor.

Hizbullah ve Yemen, her ikisi de orta düzeyde, kaynaklarını tüketmeden veya çatışmayı kontrol edilemez bir düzeye tırmandırmadan katılımlarını sürdürmek için hesaplı bir yaklaşım sergiliyorlar.

Tekrarlanan ihlallerin ardından Irak direniş gruplarının ve hatta Suriye ordusunun gerilimi tırmandırma olasılığı, İsrail'in mücadele etmesi gereken yeni bir risk katmanı yaratıyor.

İşgal devletinin kendi sınırlarının farkına varmadan devam ettirdiği sonu belirsiz tırmanışı, ABD'nin müdahale etme konusundaki artan isteksizliğiyle birleştiğinde, nihayetinde stratejik bir aşırılığa ve tam bir bölgesel savaşta doğrudan yenilgiye yol açabilir.

Kudüs Haber Ajansı - KHA