Direniş Eksenlerinin farklı coğrafyalarda ortaya çıkışı, bizi çok kutuplu bir dünyaya götüren uzun ve dolambaçlı sürecin içinden çıkılmaz bir yan ürünüdür. Bu iki şey – Hegemon'a karşı direniş ve çok kutupluluğun ortaya çıkışı – kesinlikle birbirini tamamlar. 

Batı Asya'daki Direniş Ekseni – Arap ve Müslüman devletler arasında – şimdi ruh kardeşi olarak Sahel'i; batıdan doğuya, Senegal, Mali, Burkina Faso ve Nijer'den Çad, Sudan ve Eritre'ye kadar uzanan Direniş Ekseni'ni buluyor.

Yeni sömürgeciliğe karşı iktidar değişikliğinin askeri darbeyle ilişkilendirildiği Nijer'in aksine, Senegal'de iktidar değişikliği doğrudan sandıklardan geliyor. 

Senegal, 24 Mart'ta ülke çapında yapılan seçimlerde 44 yaşındaki Bassirou Diomaye Faye'nin ezici zaferiyle yeni bir döneme girdi. Hapiste iki hafta geçirmiş eski bir vergi müfettişi olan Faye, Fransız kuklası Macky Sall yönetimindeki 'Afrika'nın en istikrarlı demokrasisini' alt üst etmek için mazlum bir pan-Afrika lideri profiliyle ortaya çıktı. 

Yeni Senegal Cumhurbaşkanı, şimdi Burkina Faso'da 36 yaşındaki İbrahim Traore, Etiyopya'da 46 yaşındaki Aby Ahmed, Madagaskar'da 48 yaşındaki Andry Rajoelina ve Güney Afrika'da geleceğin süperstarı 44 yaşındaki Julius Malema'ya katılıyor. Seçim bildirgesinde Faye, Senegal'in egemenliğini en az on sekiz kez geri alma sözü verdi. 

Jeo-ekonomi bu değişimlerin anahtarıdır. Senegal önemli bir petrol ve gaz üreticisi haline gelirken, Faye, British Petroleum (BP) ve İngiltere altın madeni işletmecisi Endeavor Mining ile en büyükleri de dahil olmak üzere madencilik ve enerji sözleşmelerini yeniden müzakere etmeyi hedefleyecek. 

En önemlisi, 14 Afrika ülkesinde kullanılan Fransız kontrolündeki para birimi sistemi olan sömürücü CFA frangını terk etmeyi ve hatta Senegal'in en büyük ticaret ortağı olan neo-sömürgeci güç Fransa ile ilişkileri yeniden şekillendirmenin bir parçası olarak yeni bir para birimi kurmayı planlıyor. Yoldaş Şi Cinping'i tekrarlayan Faye, "kazan-kazan" ortaklığı istiyor.

Sahel Devletleri İttifakı'na girin

Faye, Fransız ordusunu Senegal'den atmayı düşünüp düşünmediği konusunda henüz net bir açıklama yapmadı. Bu gerçekleşirse, Paris'e vurulacak darbe eşi görülmemiş olacaktır, çünkü güç durumdaki Petit Roi Emmanuel Macron ve Fransız müesses nizamı, Senegal'i, Paris'i toz içinde bırakmış olan karayla çevrili Nijer, Mali ve Burkina Faso'yu abluka altına alma konusunda kilit oyuncu olarak görüyor.  

Sahel Devletleri İttifakı'nı henüz kurmuş olan son üç devlet, yalnızca büyük bir Paris kabusu değil, aynı zamanda Washington ile Nijerya'nın başkenti Niamey arasındaki askeri işbirliğinin çarpıcı çöküşünde özetlenen, Amerika için büyük bir sorundur. 

ABD derin devletine göre suçlu elbette Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin. 

Açıkçası, ABD cephesinde hiç kimse, geçen yıldan bu yana, Sahel'den yeni Afrikalı BRICS üyeleri Mısır ve Etiyopya'ya kadar tüm kilit oyuncuları içeren Rusya-Afrika diplomatik telaşına gereken ilgiyi göstermiyor.

Washington, Nijer'i Sahel'de sadık bir müttefik olarak görmesinin tam tersine, askeri işbirliği anlaşmasının iptal edilmesinin ardından, şimdi birliklerini Nijer'den çıkarmak için bir takvim tarihi sunmak zorunda kalıyor. Pentagon artık Nijer topraklarında askeri eğitime katılamaz.

Pentagon'un inşa etmek için 150 milyon dolardan fazla harcadığı Agadez ve Niamey'de iki kilit üs var. Niamey sadece 2019'da tamamlandı ve ABD ordusunun Afrika Komutanlığı AFRICOM tarafından yönetiliyor.

Operasyonel hedefler, tahmin edilebileceği gibi, gizemle örtülüdür. Niamey üssü esasen MQ-9 Reaper dronları tarafından toplanan verileri işleyen bir istihbarat merkezidir. ABD Hava Kuvvetleri ayrıca Dirkou Havaalanı'nı Sahel'deki operasyonlar için bir üs olarak kullanıyor.

Şimdi işler gerçekten heyecan verici hale geliyor, çünkü Dirkou'da bir avuç ajan tarafından yönetilen fiili bir CIA insansız hava aracı üssünün varlığı bile kabul edilmiyor. Bu karanlık üs, batıdan kuzeye Orta Afrika'nın her yerinde istihbarat toplamaya izin veriyor. Bunu, eski CIA direktörü Mike Pompeo'nun "Yalan Söylüyoruz, Hile Yapıyoruz, Çalıyoruz" isimli filminin bir başka klasik örneği olarak görebilirsiniz.

Nijer'de yakında sınır dışı edilme tehlikesiyle karşı karşıya kalabilecek yaklaşık 1.000 ABD askeri var. Amerikalılar kanamayı durdurmak için her şeyi deniyorlar. Sadece bu ay, ABD'nin Afrika'dan Sorumlu Dışişleri Müsteşarı Molly Phee Nijer'i iki kez ziyaret etti. Nijer'deki üsleri kaybetmek, Nijer'in Rusya ve İran'a yakınlaşmasıyla Paris'in Sahel'in kontrolünü kaybetmesinin ardından Washington için kabusa dönüşecek. 

Bu üsler, Bab el-Mendeb üzerinde gözetim uygulamak için gerekli değildir; her şey Sahel ile ilgili, dronlar sınırlarında çalışıyor ve görünürdeki her egemen hava sahasını ihlal ediyor. 

Bu arada, Niamey'den büyük bir heyet Ocak ayında Moskova'yı ziyaret etti. Ardından geçen hafta Putin, Kongo Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Denis Nguesso ile görüşmeden önce Mali'nin geçici Cumhurbaşkanı Assimi Goita ve Nijer'in askeri cuntası Başkanı Abdourahmane Tchiani ile telefon görüşmelerinde güvenlik işbirliğini tartıştı.

Fildişi Sahili: İmparatorluğun geri dönüşü

Batı yanlısı kukla rejimler tüm Afrika kıtasında hızla azalıyor. Sahel Devletleri İttifakı – Mali, Burkina Faso ve Nijer – bir Afrika Direniş Ekseni'nin öncüsü olabilir. Güney Afrika, Etiyopya ve Mısır gibi BRICS üyelerinin varlığı da cabası – Cezayir ve Nijerya gibi bir sonraki BRICS+ dalgası için ciddi adaylardan bahsetmiyorum bile.  

Diplomatik olarak Rusya ve ticari olarak Çin, artı Rusya-Çin stratejik ortaklığının tüm ağırlığı, açıkça uzun vadeye odaklanmış durumda - bir bütün olarak Afrika'ya kilit bir çok kutuplu oyuncu olarak güveniyor. Geçen ay Moskova'da düzenlenen ve Benin'den karizmatik pan-Afrika lideri Kemi Seba'nın öne çıkan figürlerden biri olduğu çok kutuplu konferansta, bir kez daha ek kanıtlar sağlandı. 

Fransa'nın Sahel'de tamamen aşağılanması, muhtemelen Macron'un Fransız birliklerini Ukrayna'ya göndermeye yönelik tehditlerinin ve Ermenistan'ın mevcut Rus düşmanı gösterilerini destekleme hevesinin itici güçlerinden biridir.

Tarihsel olarak, Afrikalıların eski SSCB'yi doğal kaynakları yağmalama konusunda çok daha insaflı ve hatta destekleyici gördükleri gerçeği devam ediyor; bu algı şimdi Çin için de geçerli. 

Bölgesel bir entegrasyon platformu olarak Sahel Devletleri İttifakı, oyunun kurallarını değiştirmek için gereken her şeye sahiptir. Faye yönetimindeki Senegal sonunda katılabilir, ancak Gine zaten ittifaka güvenilir deniz erişimi sağlamak için coğrafi kapasite sunuyor. Bu, batı kontrolündeki, Nijerya merkezli ECOWAS'ın giderek yok olmasına yol açacaktır.

Yine de, Hegemon'un güçlü ellerini asla göz ardı etmeyin. Pentagon'un ana planı, Afrika'yı çok kutuplu bir Rusya-Çin-İran etki alanına terk etmeyi gerektirmiyor. Ancak Sahel'in Direniş Ekseni'nde artık hiç kimse ABD'nin 'terör tehdidi' kartını satın almıyor. NATO'nun Libya'yı bir çorak araziye çevirdiği ve kıta genelinde askeri üsler inşa ettiği 2011 yılına kadar Afrika'da neredeyse sıfır terör vardı.

Şimdiye kadar, Sahel Devletleri İttifakı, egemenlik öncelikli bilgi savaşını kazanıyor gibi görünüyor. Ancak İmparatorluğun karşılık vereceğine şüphe yok. Ne de olsa, tüm oyun Beltway'in Rusya'nın Sahel ve Orta Afrika'yı ele geçirmesine ilişkin paranoyasına bağlı. 

Fildişi Sahili'ne baktığımızda, şimdi Senegal Sahel Devletleri İttifakı ile flört etmeye başlamak üzere olduğunu görebiliriz. 

Fildişi Sahili, Washington için örneğin Çad'dan daha stratejiktir, çünkü Fildişi Sahili bölgesi Sahel ittifakına çok yakındır. Yine de Çad, artık Batı kontrolünde olmayan ve Moskova'ya yakınlaşmaya yeni bir vurgu yapan dış politikasını yeniden ayarladı. 

Peki İmparatorluğu neler bekliyor? Belki de ABD'nin 'terörle mücadele' insansız hava araçları, Sahel ittifakını kontrol altında tutmak için Fildişi Sahili'ndeki Fransız üssünde Paris'le paylaşıldı. Bayat bir kruvasanın kırıntılarını bile almadan Batı Afrika'daki Hegemon'u kucaklayan bir Fransa görüyoruz.

Kudüs Haber Ajansı - KHA