İran'ın kabulü sadece mekanizmanın konumunu iyileştirmekle kalmayacak, aynı zamanda İran'ın uluslararası toplumdaki konumunu da güçlendirecektir.

2023 yılı, BRICS'in 17. yıldönümüdür. Jeopolitik konumlarda, siyasi sistemlerde ve kültürel geçmişlerde farklı olsalar da, BRICS üyeleri kalkınma odaklı gündemleri paylaşmaktadır. Üyeler ya yüksek ekonomik büyüme gösteren yeni gelişmekte olan ekonomiler ya da kalkınma isteyen gelişmekte olan ülkelerdir. Bu, ABD ve Batı'nın dünyayı kendi tanımladıkları demokratik bir modelle şekillendirme yaklaşımından keskin bir şekilde farklıdır. Buna ek olarak, hepsi dış politikalarında bağımsızlık ilkesini benimser.

BRICS'in ruhundan özel olarak bahsetmemiz gerek. Üye devletler uzun süredir, mekanizmanın çok taraflılık ve kültürel çeşitlilik ilkesine bağlı kalarak kapsayıcı olacağı konusunda çok açıktı. BRICS'in uygulamaları özellikle tüm üye devletlere saygı gösterildiğini göstermiştir. BRICS'in, özellikle Batılı hegemonik güçler tarafından uzun süredir ezilen ve aşağılanan ülkeler için cazip olduğunu kanıtlamasının nedenlerinden biri bu olmalıdır.

BRICS'in gelişimi, bazı yönlerden, hegemonya karşıtı ve tek taraflılık karşıtı çok güçlü bir küresel eğilimi yansıtıyordu. Çin, Rusya ve Brezilya gibi BRICS üyelerinin çoğu, ABD'nin mali hegemonyasına ve doların bir ödeme kanalı olarak silahlandırılmasına karşı memnuniyetsizlikleri konusunda yüksek sesle tepki göstermişti. BRICS üyelerinin hiçbiri, Rusya-Ukrayna çatışmaları konusundaki söylemlerini ABD ve Batı ile paylaşmamıştı ve hiçbiri yangını kışkırtma çabalarında ABD'nin yanında yer almamıştı.

Johannesburg Zirvesi, BRICS'in cazibesini yeterince göstermişti. Gruba altı ülke kabul edilmiş, 20'den fazla ülke gruba girmek için resmi başvuruda bulunmuş, 40'tan fazla ülke grubun bir parçası olmak istediklerini ifade etmiş ve dünya genelinde 60'tan fazla ülke, BM üyesi devletlerin yaklaşık yüzde 30'unu oluşturan Zirve'nin çeşitli etkinliklerine katılmıştı.

Genişleme, BRICS'i uluslararası ilişkilerde daha önemli hale getirecektir, çünkü üye devletlerin dünya ekonomisindeki payı önemli ölçüde artacak ve grubun siyasi temsili artacaktır. Bu nedenle BRICS, bazı Batılı ülkelerin çatışmacı zihniyetlerinin bir sonucu olarak işlevsiz hale gelen ticaret ve finansal işbirliği de dahil olmak üzere çeşitli alanlarda küresel yönetişimin doğru yönünü korumaya hizmet etmekle kalmayacak. BRICS ayrıca tüm üyelerinin hem eski hem de yeni endüstrileri için iş fırsatlarını artıracak ve üye devletlerinin Rusya-Ukrayna çatışmaları ve diğer konular da dahil olmak üzere çeşitli konularda bazı Batılı güçlerin mantıksız anlatılarını yeniden şekillendirmeleri ve hatta tersine çevirmeleri için fırsatlar yaratacaktır.

İran'ın üyeliği özellikle İran'ın uluslararası toplumdaki statüsünü artıracaktır. Son birkaç onyılda İran, bazı hegemonik güçlerin İran'ı izole etme çabalarına meydan okuyarak dünya çapında dostlar edindi. BRICS'e girmek, İran'ın konumunu iyileştirmesi için yeni fırsatlar anlamına gelecektir. Cumhurbaşkanı Reisi'nin dünya çapında altmıştan fazla ülkeden delegelerle Johannesburg zirvesinde bulunması, Batı'nın tecrit çabalarına karşı diplomasisinde bir başka atılım anlamına geliyordu. Bundan bir önceki benzer adım da, Cumhurbaşkanı Reisi'nin ŞİÖ zirvesindeki varlığı olmalı.

ŞİÖ ve BRICS'teki ikili üyeliklerle İran, büyük medeniyetlerin ve ekonomik potansiyellerin ülkesi olarak uluslararası statüsünü artırmak konusunda daha fazla fırsat görecektir. BRICS ülkelerinin liderleri, yaratılan alandan yararlanmak ve karşılıklı ve çok taraflı etkileşimlerini geliştirmek için değerli bir fırsata sahiptir. İran'ın ŞİÖ ve BRICS zirveleri düzenleyeceğini varsayalım, bu onlarca devlet ve hükümet başkanının Tahran'a gideceği anlamına gelecektir, bu da doğal olarak Tahran'ı küresel siyasetin merkezi ve uluslararası medyanın odağı haline getirecek ve Batı'nın İran'ı izole etme çabalarını son derece geçersiz kılacaktır.

Çok taraflı diplomasi, doğal ekonomik fırsatlar anlamına gelecektir. Zirvelerde yer alarak, üyeler iş ilişkilerini geliştirme fırsatına sahip olurlar. İran, Johannesburg'da bu konuda varılan fikir birliğine bakılırsa, ortak dolarsızlaşma çabalarından da yararlanacaktır. Ekonomik faydaların siyasi başarılar elde edilir edilmez gelmeyeceği düşünülmelidir. Bununla birlikte, İran tarafından benimsenen politikaların ülke ekonomisinin gelecekteki güçlenmesine katkıda bulunacağını varsaymaktadır.

İran'ın BRICS'e katılımı da Çin-İran ilişkilerinde bir dönüm noktasıdır. İran'ın BRICS üyeliği başvurusu ve ŞİÖ üyeliği, İran'ın sadece BRICS'in genel olarak kapsayıcılık, çeşitlilik ve saygı olarak kategorize edilebilecek ilkeleri ve ruhlarıyla özdeşleştiğini değil, aynı zamanda BRICS'in önemli bir lider aktörü olarak Çin'e olan güvenini de gösterdi. Çin'in İran'ın katılımına verdiği destek, Çin'in İran'ın uluslararası toplumla daha fazla bütünleşmesine yardımcı olma konusunda çok ciddi olduğunu gösterdi. İkisi arasındaki karşılıklı güven, İran'ın ikili üyeliğinden sonra daha da artacak.

İran'ın katılımı, ikinci olarak uluslararası düzenin yeniden inşası konusunda Çin-İran işbirliğini artıracaktır. İran'a karşı yaptırımlara karşı çıkmak ve İran'ın uluslararası toplumdaki statüsünü iyileştirmeye yardımcı olmak uzun zamandır Çin'in politikasıydı, çünkü ikisi de medeniyetlerin barışçıl değişiminin uzun bir tarihini paylaştılar ve uluslararası düzenin adaleti için mücadele eden aynı deneyimi paylaştılar. İran'ın hem ŞİÖ hem de BRICS'e üyeliği ile Çin ve İran, iki kurumdaki diğer ülkelerle birlikte, uluslararası düzenin büyük değişimleri ve yeniden inşası ile ilgili konularda birlikte daha iyi çalışabilirler.

Üçüncü olarak, ikisi arasında somut işbirliği projelerinin hayata geçirilmesine hizmet edecektir. Çin ve İran, 2016'da ilan edilen Kapsamlı Stratejik Ortaklık'ı, 2022'de Kapsamlı İşbirliği Anlaşması'nı ve Cumhurbaşkanı Reisi'nin Çin'i ziyaret ettiği 2023'te çeşitli anlaşmaları hayata geçirmek için çok çalışıyorlardı. İran'ın ŞİÖ ve BRICS'e katılımı bu işbirliklerini daha uygulanabilir hale getirecektir. İkili mekanizmalara ek olarak, iki tarafın liderleri ŞİÖ ve BRICS çerçevelerinde sırasıyla yılda iki kez birbirleriyle öngörülebilir bir şekilde bir araya gelecek ve ikisi arasındaki işbirliğini büyük ölçüde kolaylaştıracak somut konular hakkında doğrudan konuşabilecekler.

Sonuç olarak, BRICS'in genişlemesi, küresel yönetişim için yeni ivmeler ve uluslararası düzenin gelişmekte olan ekonomilerin, gelişmekte olan ülkelerin ve tüm dünyanın yararına olacak şekilde evrimi yaratacaktır. İran'ın ŞİÖ'ye ek olarak BRICS'e katılımı, İran'ın uluslararası statüsünü büyük ölçüde artıracak ve İran'a ekonomik olarak fayda sağlayacaktır. Dünya, İran'ın bu yeni siyasi ivmeleri ekonomik faydalara nasıl dönüştürebileceğini görecek.

Kudüs Haber Ajansı - KHA