Son aylarda Dağlık Karabağ'ın dağlık bölgesi üzerindeki Ermenistan-Azerbaycan gerginliği ve Bakü'nün Laçın Koridoru'nu abluka altına alması yabancı güçleri bu gergin bölgeye getirmiştir. Bölge ülkeleri, diğer aktörlerin müdahalesinin on yıllardır süren krizin çözümüne katkıda bulunmayacağını defalarca söylese de Avrupa Birliği sorunlu sularda balık tutma fırsatını değerlendiriyor. Geçtiğimiz günlerde AB, mevcut durum hakkındaki farkındalığını artırmak ve iki ülkenin sınırlarını istikrara kavuşturmaya yardımcı olmak için Ermenistan sınırındaki sivil misyonuna devam edeceğini açıkladı.

Avrupalı liderlerin iddia ettiği gibi, misyonun amacı, Ermenistan'ın sınır bölgelerinde istikrarı teşvik etmek ve iki komşu arasındaki ilişkileri normalleştirmeye çalışmaktır. Konuya dair bilgi sahibi kaynaklar, Ermenistan'daki bu misyonun odak noktasının güven oluşturma, izleme ve halk için güvenlik olduğunu söyledi. Resmi adı Ermenistan'daki AB Misyonu (EUMA) olan yeni misyon, AB ülkeleri tarafından gönderilen, çoğunluğu polis memurları olmak üzere 100 askerden oluşuyor. Bu operasyonel görevin iki yıl sürmesi planlanıyor ve 20 Şubat'a kadar koordine edilecek.

AB gözlem misyonu resmi olarak Ermenistan'ın tüm topraklarını kapsıyor, ancak diplomatlar odak noktasının açıkça sınır bölgesi olması gerektiğini söylüyor. Bu karar, Avrupa Birliği'nin geçen haftaki toplantısında ve bir önceki barış biriminin iki aylık görev süresinin sona ermesinden sonra alındı.

Asker konuşlandırması, Bakü'ye karşı yalnız olduklarına ve Azerbaycan'a karşı haklarını talep etmek ve toprak bütünlüğünü korumak için Avrupalı müttefiklere ihtiyaç duyduklarına inanan Erivan yetkililerinin emriyle geliyor. Bu yeni AB sınır izleme misyonu, büyük ölçüde, tartışmalı bölgede daha aktif bir rol oynamaya çalışan Fransa tarafından sunulan bir girişime dayanıyor.

Avrupa, Rusya'nın Güneyine Kayıyor

Yeni Avrupa misyonu barış ve istikrar kisvesi altında geliyor, ancak arkasında gizli hedefleri var. Ukrayna'daki savaş başladıktan sonra, Avrupa ülkeleri yapabildikleri her bölgede Rusya'ya darbe vurmaya çalıştı ve Güney Kafkasya, Batılıların Rusya karşıtı gündemleri için yatırım yaptıkları bölgelerden biri. Bakü ve Erivan arasındaki 2020 anlaşmalarının garantörü olarak, Moskova'nın iki komşu arasındaki gerginliğin canlanmasını önlemek için Karabağ bölgesinde yaklaşık 5 bin barış gücü konuşlandırması gerekiyordu ve ilk başta göreceli istikrar sağlamayı başardı, ancak Ukrayna savaşının başlaması ve bu büyük çatışmaya aktif olarak dahil olmasıyla Moskova güçlerini geri çekti ve Karabağ'daki taahhütlerini azalttı. Ve bu, AB'nin Kafkasya'da yaratılan güvenlik boşluğundan yararlanması ve Moskova'ya darbe vurmak amacıyla planlarını geliştirmesi için iyi bir fırsat sağladı.

1992 Minsk Anlaşmaları formatı içerisinde AB geçmiş yıllarda Kafkasya'daki gelişmelerde önemli bir rol oynamış, ancak Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki gerginlikler azaldıkça bu siyasi format bir kenara bırakılmış ve Avrupalılar bu bölgede rol oynamaktan mahrum bırakılmıştır. Ancak yenilenen gerilimler ve ardından Karabağ ve Ukrayna'daki savaş, Avrupalıları bu Karabağ davasında yeniden rol almaya motive etti.

Avrupa güçlerinin Ermenistan sınırındaki varlığı, AB'nin Rusya'nın hareketlerini yakından izlemesi ve eylemleri hakkında birçok bilgi edinmesi için zemin sağlıyor. Öte yandan, Avrupalıların Güney Kafkasya'daki varlığı, Rusya'nın bu bölgeye olan duyarlılığını geri kazanmakta ve enerjisinin bir kısmını onunla birleştirmektedir. Aslında, Rusya'nın tartışmalı bölgeye odaklanmasını sağlamak, ABD ve AB'nin, esas olarak Doğu Avrupa cephe hatlarında Rusları zayıflatmak amacıyla aradığı senaryodur.

Ermenistan'ın Rusya'dan memnun olmadığını ve son aylarda bu ülke ile yollarını ayırdığını göz önünde bulundurduğumuzda, Erivan'ın Batı kampına olan ilgisi, ABD ve AB'nin Kafkasya'daki dayanağını güçlendirmeye yardımcı olabilir. Rusya liderliğindeki Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü'nün (KGAÖ) bir üyesi olarak Ermenistan, askeri örgütün Bakü'ye karşı sağlam bir duruş sergileyeceğini ve Erivan'a askeri yardım sunacağını umuyordu, ancak Ermeni yetkililer KGAÖ'nün eylemsizliğini görünce hayal kırıklığına uğradılar. Bloğun sessizliğine rağmen, Bakü, planlarını ilerletmek konusunda daha cüretkar hale geldi. Öyle ki Azerbaycan, eleştiri çeken bir hareketle Ermenistan'ı Karabağ'a bağlayan tek yol olan Laçın Koridoru'nu bloke etti. Avrupalılar Ermenistan'ı desteklemek için Karabağ'da varlık göstermeye çalışıyorlar.

Avrupalıların Ermenistan'a olan yakınlığı, Ermenistan'daki AB misyonunu izlediğini açıklayan ve bu misyonun Erivan ile ilişkilerin normalleşmesine zarar vermek için kötüye kullanılmamasını talep eden Azerbaycan için endişe verici olduğunu kanıtladı. Avrupa misyonunun Ermenistan'ın taahhütlerinden vazgeçmesi için bir bahane olmaması gerektiğini vurgulayan Bakü, Avrupa Birliği'nin varlığının mevcut diyalog mekanizmalarına karşı kötüye kullanılmasının kaçınılması gereken zararlı bir konu olduğunu söyledi.

Rusya'nın Avrupa'nın Hamlelerine Öfkesi

AB, Rusya'nın Ukrayna'daki müdahalesini istismar ederek Güney Kafkasya'da nüfuz kurmak için acele etse de, Moskova Batı'nın çevresindeki hareketlerini dikkatle izliyor ve bölgede kol gezmelerine izin vermeyecek. Rus hükümeti, Ermenistan'daki AB güçlerinin varlığını kendi etki alanına müdahale olarak görmektedir. Rusya, Avrupa Birliği'nin barış çabalarını baltalamaya ve Moskova'nın pahasına etkisini genişletmeye çalıştığını söyledi.

Rusya, Güney Kafkasya'daki Avrupa hareketlerini durdurmak amacıyla, KGAÖ çerçevesinde Karabağ'a asker göndermeye hazır olduğunu açıkladı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Ermenistan hükümetinin bölgede Avrupa güçlerinin konuşlandırılması konusundaki yaklaşımını eleştirerek, "Avrupa Birliği'nin bölgedeki herhangi bir varlığı ters bir etki yaratacaktır" dedi.

1992'de Dağlık Karabağ krizinin başlamasından bu yana Moskova, Ermenistan ve Azerbaycan arasında arabuluculuk yaptı ve Güney Kafkasya'daki dış müdahalelere karşı çıktı. Moskova, Kafkasya ve Orta Asya cumhuriyetlerini arka bahçesi olarak görüyor ve Batı'nın bu bölgelerdeki varlığını çıkarları ve güvenliği için bir tehlike olarak görüyor ve bu nedenle NATO'nun doğuya doğru genişlemesine karşı defalarca uyarıda bulundu. Rusya, Kafkasya'daki varlığını azaltmış ve Ukrayna'ya daha fazla odaklanmış olsa da, tıpkı Ukrayna'ya karşı savaşın Moskova'nın Batı sınırlarından gelen NATO tehditlerini ortadan kaldırmak için yürüttüğü gibi, güney sınırlarındaki Batı varlığına sessiz kalmayacaktır.

Ruslar, Karabağ sorunlarının ilgili ülkeler ve komşuları tarafından çözülmesi gerektiğini ve yabancı aktörlere ihtiyaç duyulmadığını savunuyor. Sonuçta, Batılılar nereye karışırsa karışsın, daha fazla güvensizlik ve istikrarsızlık getiriyorlar.

Ermenistan'da Erivan'a tek taraflı destek sağlamayı amaçlayan Avrupa güvenlik misyonunun varlığı Azerbaycan-Ermenistan gerilimini alevlendirebilir, çünkü Azerbaycan liderleri tartışmalı planlarından geri adım atma niyetinde değiller ve bu durumda dış baskılar tam tersini sağlayacaktır. Ayrıca Karabağ'ın etkili aktörleri olarak Rusya ve Türkiye, Batı'nın anlaşmazlık bölgesinde yer almasına müsamaha göstermemekte ve bu maceralara sessiz kalmamaktadır.

Kudüs Haber Ajansı - KHA