9 Aralık 2020

ABD, İngiltere ve İsrailli eski istihbaratçılar, İsrail'in Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü INSS'nin sanal konferansında buluştu. Eski güvenlik yetkilileri, ABD ile İran arasında yeni bir nükleer anlaşma olasılığını değerlendirdi.

ABD'li eski ulusal güvenlik danışmanı John Bolton ile İngiliz istihbarat servisi MI6'in eski şefi John Sawers, muhtemel bir anlaşmanın imzalanması için bir yıldan fazla zaman gerektiğini söyledi. CIA'nin eski üst düzey çalışanlarından Norman Roule da yeni başkan Joe Biden yönetimi ile İran'ın kapsamlı bir anlaşmadan henüz uzak olduğunu ifade etti. İsrail savunma bakanlığı yetkilisi Zohar Palti ise benzer şekilde 2021'den umutlu olmadığını belirtti.

Bolton, Biden'ın İran ile nükleer anlaşma için tekrar müzakerelerini başlatacağını söylediğini ancak bölgeyi beklediğinden karışık bulacağını ifade etti. 2015'te imzalanan nükleer anlaşmanın dinamiğinin ABD – AB işbirliği olduğunu hatırlatan Bolton ancak şu anda İsrail ile bazı Arap rejimlerinin imzaladığı normalleşme anlaşmalarının bütün umut ve geçmiş trendlerin önünü kestiğini söyledi.

Öte yandan, Emirlikler Politika Merkezi başkanı Dr. İbtisam Ketbi, yeni hareketin dünya güçlerinin bölgesel endişeleri kenara itmesi değil, ABD ve Birleşmiş Milletler gözetiminde bölgesel bir anlaşma için bölgesel bir diyalog olması gerektiği ifadelerini kullandı. AB ile diğer küresel güçlerin, menzilleri Körfez ülkeleri ile İsrail'e ulaşan İran'ın balistik füzelerini gözardı etmemesi gerektiği düşüncesini dile getirdi. Biden'ın, mevcut başkan Donald Trump'ın İran'a uyguladığı baskının meyvelerini toplamak isteyeceğini ve İran'a yeni şartlar dayatacağını kaydetti. Tahran'ın buna karşı çıkacağını ekledi.

CIA eski yöneticisi Roule: 'Müzakere dinamikleri değişti'

CIA eski yöneticisi Roule, İran'ın, şartlar daha kapsamlı bir anlaşma için olgunlaşıncaya kadar ayakta kalabilmek için mali durumu düzeltmek amacıyla umutsuzca para talep edeceğini öne sürdü. Roule, İran'ın ancak yaptırımların tekrar uygulanmayacağından emin olduktan sonra anlaşmaya tamamen geri döneceği tahmininde bulundu. Avrupa Birliği'nin, İran'ın davranışlarını sorunlu, İsrail ile Arap rejimlerinin ise İran'ı tehdit olarak gördüğünü söyledi. Roule, İran'ın Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani, nükleer programın başındaki isim Muhsin Fahrizade ve El Kaide'nin İran'da yaşayan iki numaralı isimlerinin öldürülmesine atfen ve konuyla ilgili hazırlanan bir rapora dayanarak ABD ile İsrail'in yeryüzünde öldüremeyeceği kimsenin olmadığı iddiasını dile getirdi. Müzakere ile ilgili dinamiklerin değiştiğini ifade etti. Roule, Tahran'ın balistik füze programı ile bölgesel faaliyetlerine karşı küresel bir ittifak olmamasından yakındı.

CIA eski yöneticisi Roule: 'İran taviz vermeden yaptırımlar kalkmamalı'

İsrail ordusunun eski istihbarat başkanı Amos Yadlin de önemli olanın eski anlaşmada İran'ın işine gelen açıkların kapatılması olduğunu söyledi. İran'ın balistik füzeler ve bölgesel faaliyetlerinden taviz verdiğini görmeden yaptırımların kaldırılmasının büyük bir hata olacağını ifade etti.

Trump'ın eski danışmanı Bolton: 'ABD güç kullanmaya devam etmeli'

2003 – 2007 yılları arasında Tahran ile müzakerelerde bulunan eski MI6 şefi Sawers, İranlıların gururlu insanlar olması sebebiyle yaptırımların sonuç vermediğini söyledi. Güç kullanmanın, yıkmanın, insanları öldürmenin kolay olduğunu ancak esas görevin köprüler kurmak, güven oluşturmak ve insanların barış içinde yaşayacağı bir ortam yaratmak olduğunu ifade etti.

Ancak Bolton buna karşı çıktı. Trump yönetiminin İran'a karşı daha sert olması gerektiğini söyleyen Bolton, ABD'nin, İran'da rejim değişikliği ve nükleer silah üretme ihtimalinin ortadan kalkması için askeri güç kullanmaya devam etmesi gerektiğini ifade etti.